Нигер мүрэн

Нигер мүрэн (англи: Niger River) — баруун Африкын нютагаар урдан үнгэржэ, Гвинейн буланда шудхадаг мүрэн юм. Ниитэ утань 4180 км болоод Нил ба Конго мүрэнэй дараагаар Африка тибдээ 3-да ородог. Нигер мүрэн Гвиней, Мали, Нигер уласуудай нютагаар дайран, Бениные хилэлэн Нигери улас уруу урдадаг. Нигер хэмээхэ нэрын гаралынь тодорхойгүй.

Нигер мүрэн
Мали уласай Куликоро хотодо Нигер мүрэнэй хэһэг
Нигер мүрэн Африкын хамагай томо гол мүрэнүүдэй нэгэн юм
Эхин	Гвинейн үндэрлиг
Урдан гаралга	Гвинейн булан, Атлантик далай
Сүнхэрэгэй һаба	2 117 700 км²[1]
Һабын оронууд	Гвиней, Мали, Нигер, Бенин, Нигери
Эгээн утань	4 180 км

Газарзүй

Нигер мүрэниинь харисангуй сэбэр уһатай ба Нил мүрэнэй 10%-тай лэ тэнсэхээр булингартай байдаг байна. Ушариинь эхэ абадаг газарай шулуулигынь бага зэргэ шабарлиг тогтосотой ажа. Нил мүрэнэй адли жэл бүри үерлэхэ ба энэнь 9 һарада эхилээд 11 һарада хамагай ехэ боложо, 5 һарада татардаг байна. Энэ мүрэнэй нэгэ үбэрмэсэ тогтосонь Нигер мүрэнэй дотоод Бэлшэp хэмээгдэхэ горхи, намаг балшаг, нуур сөөрмөөһэн бүтэхэ Бельги уласай газар нютагтай тэнсэхүйсэ хэмжээнэй ногоон бүһэ юм. Жэл бүриин үер энэхүү Бэлшэpтэ загаһан агнуур болон газар таряалангын хубида туйлын таатай нүхэсэлые бүрдүүлдэг ажа. Нигер мүрэнэй бумеранг мэтэ тохойроһон хэлбэритэй тогтосонь Европын газарзүйшэдые 2000 жэл төөрэгдүүлһэн гэдэг. Атлантик далайһаа 240 км зайтай газарһаа эхэ абаад, далайн эсэрэг зүг уруу Сахарын сүлэ тиишэ урдадаг ба Тимбукту хотын оршомһоо шэглэлээ өөршэлэн эргэнэ. Эндээһээ зүүн урда зүг уруу урдажа Гвинейн буланда шудхадаг.

Эртэнэй Ромшууд Тимбукту хотын ойро урдаха голые Нил мүрэнэй нэгэ хэһэг гэж бодожо байгаа. 17-р зуунай эхин үедэ Европын эрэлшэд эдэ мүрэные үрэнэ зүг уруу урдажа Сенегал мүрэнтэй ниилдэг гэжэ үзэжэ байба. Нютагай олонхи хүмүүн Нигер мүрэнэй жэнхэни голидиролые мэдэдэг байһан байжа болохош европшууд 19-р зуунай һүүлдэ Скотландиин эрэлшэн Мунго Парк "Африкаар аялһаниинь" номдоо бэшэһэнээр сая мэдэжээ.

Холбооһон

• Энэ хуудаһан Нигер мүрэн гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
• Information and a map of the Niger's watershed Архивировалһан 27 арба һара 2004 оной.
• Map of the Niger River basin at Water Resources eAtlas Архивировалһан 11 арбан нэгэ һара 2006 оной.
• Niger Currents: Exploring life and technology along the Niger River Архивировалһан 16 зургаа һара 2013 оной.

Зүүлтэ

1. Gleick, Peter H. (2000), «The World's Water, 2000-2001: The Biennial Report on Freshwater», Island Press, с. 33, ISBN 1-55963-792-7; online at Google Books

Ном зохёол

• Дмитревский Ю. Д. Внутренние воды Африки и их использование. — Загбар:Л.: Гидрометеорологическое изд-во, 1967.
• River studies and recommendations on improvement of Niger and Benue. — Amsterdam: North-Holland Pub. Co., 1959.
• Reader, John (2001), «Africa», Washington, D.C.: National Geographic Society, ISBN 0-620-25506-4
• Thomson, J. Oliver (1948), «History of Ancient Geography», Biblo & Tannen Publishers, ISBN 0-8196-0143-8
• Welcomme, R.L. (1986), "The Niger River System", in Davies, Bryan Robert & Walker, Keith F., «The Ecology of River Systems», Springer, сс. 9–60, ISBN 90-6193-540-7