Дудаев, Ӏабди Дудаевич

Ӏабди Дудаевич Дудаев (1901 шо, Элистанжа, Нохчийчоь, Российн импери — 1937 шеран 24 декабрь, Соьлжа-ГӀала, Нохч-ГӀалгӀайн АССР, РСФСР, СССР) — нохчийн поэт а, йаздархо а, нохчийн литературин бухбиллинчарах цхьаъ.

ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа Дудаев.

Ӏабди Дудаев
Вина терахь	1901({{padleft:1901|4|0}})
Вина меттиг	Элистанжа, Нохчийчоь, Российн импери
Кхелхина терахь:	1937 шеран 24 декабрь({{padleft:1937|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:24|2|0}})
Кхелхина меттиг:	Соьлжа-ГӀала, Нохч-ГӀалгӀайн АССР, РСФСР, СССР
Гражданалла:	Российн импери →  ССРС
ГӀуллакхан тайпа:	йаздархо, поэт
Произведенин мотт:	нохчийн

Биографи

Нохчийн поэт Дудаев Ӏабди вина Веданан районерчу Элистанжахь ахархочун Дудин доьзалехь. Исбаьхьа Ӏалам долчу ширчу нохчийн йуьртахь дӀадахна Ӏабдин бералла. Деша ваххал хилча, шен дас хьуьжаре дӀавелла иза. Хьуьжарера ваьллачул тӀаьхьа, Ӏаьрбийн махка а вахийтина кхидӀа а дешийтина. Цхьайтта шо а даьккхина, цӀа веана Ӏабди. Дудин лиъна, шен кӀантах Ӏелам стаг хуьлийла. Ӏабдина а лиъна иза. Амма оцу хенахьлерчу социально-политически хьелашкахь кхочушхуьлийла дацара и лаам. Ӏабдин кхоллам новкъа бирзира.

Нохчийчохь йоза-дешар цахаарна дуьхьал къийсам дӀаболабечу муьрехь, Соьлжа-ГӀалахь педагогически курсаш чекх а йаьхна, хьехархочун говзалла караерзийна Дудаев Ӏабдис. Цул тӀаьхьа Элистанжарчу йуьхьанцарчу школехь хьехархочун а, тӀаккха директоран а болх бина цо. ХӀетахь дуьйна цуьнан дерриге а дахар халкъан йукъа йоза-дешар а, керла культура а йаржорна дӀаделла хилла.

Дудаев Ӏабдис гӀиллакхе, даг тӀехь куралла йоцуш, оьзда стаг хилла. Йаздархочо Мусаев Мохьмада Дудаев Ӏабди дагалоцуш йаздина: «Дудаев Ӏабди гойла хилла сан. ХӀетахь а цӀейаххана вевзаш поэт вара иза. Амма иштта дара аьлла, нахаца къесташ, билгалвала гӀерташ вацара. БӀаьра хьаьжча, ца тосалуш ца дуьсура иза хӀуманан ойла йеш, дуьненан къайленийн дуьхе кхиа гӀерташ стаг хилар а. ТаьӀначу басахь йуьхь, лохха хьаж тӀе теттина куй, ойлане бӀаьргаш — иштта висна Ӏабди сан дагахь...»

Стихаш

Серло тӀеузур вай къоламца хьостуш,

Бода дӀакъахкор вай Ӏилманца къехкош,

Орамца бакъор вай мактабехь

Мактаб — иза школа йу.

доьшуш.

Дудаевна дика гора нохчийн халкъана Ӏилманан серло оьшуш хилар: ХӀай нохчийн хьацархой,

Дешеран хьалхенаш

Сов чехка йахалаш.

Ненан мотт бийцалаш,

Беран сурт хийцалаш,

Хьанал болх лахалаш,

Жуккар

Жуккар — иза шен къинхьегамца вехаш воцу стаг ву.

нах тасалаш.