Зороастризм

Зороастри́зм (авест. vahvī- daēnā- māzdayasna- — «Хьекъалечун лерам бен беркате дин», гӀаж. «بهدین» — behdin, «Беркате дин») — ширачех цхьа дин^[1], юьхьиг схьаяьлла Спитама Заратустра (авест. 𐬰𐬀𐬭𐬀𐬚𐬎𐬱𐬙𐬭𐬀 Zaraθuštra пайхамаран Догделлар чура, иштта вевза Зардушт пехл. 𐭦𐭫𐭲𐭥𐭱𐭲 Zardu(x)št а, Зороастр шир.-желт. Ζωροάστρης), а санна, уьш йелла «дала» Ахура Маздас^[2]. Заратустран Ӏилманан бух тӀаьхь — адаман дика ойланийн, дика дешнийн, дика гӀуллакхийн маьрша, оьзда харжам. Ширачу заманахь а, юккъерачу бӀешерашкахь а зороастризм яьржира алсама Йоккха Иранан махкахь.

Кхуза хьажош ду дехар «Парсизм». ХӀокху темин оьшу ша агӀо.

Зороастризм

Ков

Дин Ӏаморан баххаш

Ахура Мазда Заратустра Этикан триада Амешаспандаш ЦӀе

Дуализм

Спента Маинью • Ангра-Майнью Аша • Друдж Язаташ • Дэваш

Динан тексташ

Гаташ • Авеста Денкард • Бундахишн

Динан гӀуллакх а, оьздангалла а

Мобед • Ясна ЦӀеран килса • Пираш Рузма • Гаханбараш • Джашнаш Эсхатологи • Зурванизм

ТӀаьхьа бозурш

Гебраш Парсаш

хь·д·р

Фаравахар, зороастризман символех коьртачех цхьаъ (Персеполь, Иран)

Заратустра. Сурт карийна Шемахь (III бӀешо гергга)

Заратустран дин шала монотеизман^[3] амалехь хиларе хьаьжна доцуш, пайхамар веллачул тӀаьхьа иттех шо даьлча делахойн дине юхаберза буьйлабелира^[4]. Дела цхьаъ вар дисира V бӀешо кхаччалц къовлаеллачу мидийхойн магийн кастехь^[5]. Кхин а тӀаьхьара зороастризм ду политеистийн дин^[6].

Тахана зороастризм дукхаха ерг аратеттина исламо, кегийра йукъараллаш йисина Иранехь а, ХӀиндехь, тӀаьхьхӀиттинарш бу малхбуза мехкашкахь, советийн хилла аренашкахь (коьртаниг Таджикистанехь)^[7].

ЦӀе