Реформаци
From Wikipedia, the free encyclopedia
Реформа́ци (лат. reformatio «гӀалат нисдар, дехьайалар, йухакхоллар; хийцар) — Малхбузен а, Йуккъера Европе XVI — XVII бӀешеран йуьххьера шуьйра динан а, йукъараллин-политикин а болам, иза хьажийна бу йуьхьанцара муьрехь католикийн килсан реформа йан, ткъа тӀаьххьара — иза дӀакъасто а, кхолла керла керстачерани конфесси — протестанталла[1].
Цуьнан йуьхьиг тӀеэцна лара 1517 шеран 31 октябрь, оцу дийнахь Лютер Мартина виттенберган ГӀалин килсин тӀетоьхна шен «95 тезис», цигахь иза дуьхьала вара долуш долчу католикийн килсахь зуламаш леладарх, масала, индульгенцеш йохкар[прим. 1]. Реформацин чаккхе лору Вестфалан машар барца 1648 шарахь, оцун жамӀашца кхайкхийна динан собар даран хьесап, иза бахьнехь динан фактор коьрта роль ловзочура йаьлла европин политикехь.
Протестанталла даьржира йерриг Европехь динан Ӏилманехь Лютеран (лютераналла), Кальвин Жанна (кальвиналла), «цвиккаусан пайхамарин» (анабаптизм), Цвингли Ульрихан (цвинглианалла) тӀехьабозачийн, кхин а башха новкъа англиканаллин. ТӀаьхьо кхин а йукъаЙевлла шортта кхин агӀонаш протестаналлин (шовзткъе итт де, пресвитерианалла, методизм, баптизм, реставрационизм, кхин а шортта).
Католикийн килсо а, иезуиташа Реформацица къовсам латтошь гӀуллакхийн комплексан цӀе йелла Контрреформацеш йу.
2010 шарахь дуьненахь 800 млн сов протестант ву. Цхьацца пачхьалкхашкахь протестантийн килсан «пачхьалкхан» йа «официалан» статус йу.