Szëmòn Krofej

Szëmòn Krofej (ùr. kòl 1550 w Dąbiu, ùm. wierã przed 1590^[1]) – ewanielicczi pastor, ùtwórca pierszégò pòmòrsczégò lëteracczégò jãzëka.

Duchowne piesnie D. Marcina Luthera y ynßich naboznich męzow. Zniemieckiego w Slawięsky ięzik ...

Béł rodã z Dąbia. Nôpierwi, jak domerkiwô Zygmùnt Szultka, młodi Krofej mógł ùczëc sã w łacyńsczi szkòle w Słëpskù. W 1567 wëjachôł na sztudia do Wittemberdżi. Wspiarcé na to dostôł wierã òd bëtowsczégò starostë Bartłomienia Swawe. Na niemiecczi ùczelnie lepi pòznôwôł lëterską doktrinã a przë lëżnoscë jinëch Słowianów, jaczi wprowôdzelë swòje jãzëczi do protestancczégò kòscoła (Czechów, Słowaków, Chòrwatów, Serbòłùżëczanów i Pòlôchów). Pò wrócenim w rodné stronë, wierã w 1569, Krofeja zgòdzëlë w Bëtowie na miesczégò pisôrza i rektora miesczi szkòłë. Robił téż za drëdżégò kaznodzejã (diakòna) w lëtersczi gminie. Je mòżlëwé, że òstôł téż zómkòwim kapelanã ksãca Barnima II, chtëren dosc czãsto zazérôł do Bëtowa, a tedë mieszkôł na zómkù. W 1574 na pôrã miesąców Krofej pòjachôł na ùniwersytet do Królewca, jaczi w tim czasu béł centrum drëkòwaniô religijny pismieniznë, w tim pòlsczi. Zetkanié z nią mògło bëc dlô Krofeja pòdskacenim, żebë dlô słowiańsczich protestancczich wiérnëch na Pòmòrsce przërëchtowac ksążczi w zrozmiałi dlô nich mòwie. W 1586 Krofej wëdôł we Gduńskù w drëkarnie Jakùba Rhodégò Duchowne piesnie Doktora Martina Luthera y ynszich naboznich męzów. Z niemieckiego w slawięsky jęzik wilozone. Dzysô to nôstarszi zabëtk pierszi pisóny pòmòrsczi lëteracczi mòwë, w jaczi ùsadzenim swój dzél miała XVI-wiekòwô kaszëbizna. Nie je gwës, czë Krofej przetłómacził na swój pòmòrsczi jãzëk téż Môłi Katechizm Môrcëna Lëtra. Wedle prof. Szultczi wëdôł gò razã ze spiéwôrzã w 1586 we Gduńskù.

Ùpamiãtnienié

W czerwińcu 1992 bëtowsczi part Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô òdsłonił tôflã na wdôr Krofeja. Na plac dlô tôflë wëbrelë cerczew sw. Jerzégò (w ti stôri lëtersczi swiãtnicë wnet trzë wieczi òdprôwielë kaszëbskò-pòlsczé nôbòżeństwa dlô miestnëch Kaszëbów i nazéwelë ją „kòscół na górce” abò „kaszëbsczi kòscół”).

Miono Krofeja mają téż darżëce w Gdinie i Wejrowie.

Ùsôdztwò

• Duchowne piesnie D. Marcina Luthera y ynßich naboznich męzow. Zniemieckiego w Slawięsky ięzik wilozone Przes Szymana Krofea, sluge slova Bozego w Bytowie. Drukowano w Gdainsku przez Jacuba Rhode, Roku Pańskiego 1586.