Zemia

Zemia (symbòl: ) je trzecą pòsobicą (rechùjącë òd Słuńca), a piątą wedle wielgòscë planétą w Słuńcowim Ùstawie.

Zemia

Charakteristika òrbitë (J2000)
Strzédnô dôlëzna òd Słuńca	149 597 887 km (1,00000011 AU)
Òkrãżé òrbitë	0,940×109km (6,283 AU)
Mimòsród	0,01671022
Peryhelium	147 098 074 km (0,9832899 AU)
Aphelium	152 097 701 km (1,0167103 AU)
Gwiôzdowi rok	365,25696 dniów (1,0000191 lat)
Synodicznô òbiega	nié dotikô
Strzédnô chùtkòsc òrbitalnô	29,783 km/s
Nôwikszô chùtkòsc	30,287 km/s
Nômiészô chùtkòsc	29,291 km/s
Ùchëłosc òrbitë ùprocëmnienim eklipticzi	0,00005° (7,25° ùprocëmnienim ekwatora słuńcowégò)
Nôtëralny satelita	1 (Miesądz), Òbaczë téż 3753 Cruithne
Charakteristika fizycznô
Przemiara ekwatorowô	12 756,270 km
Przemiara biegunowô	12 713,500 km
Strzédnô przemiara	12 745,591 km
Splëszczenié	0,003352861
Strzédny òkrąg	40 041,455 km
Wiéchrzëzna	510 065 284,702 km²
Zabérnosc	1,0832×1012 km³
Masa	5,9736×1024 kg
Gãscëzna	5,515 g/cm³
Zemsczé przërëchlanié na ekwatorze	9,780 m/s² 1 (0,99732 g)
Chùtkòsc ùcékù	11,186 km/s
Liniowcowô chùtkòsc na ekwatorze	1674,38 km/h
Kòłowô chùtkòsc	15°/h (0,2618 rad/s)
Ùchëłosc ekwatora ùprocëmnienim plaskatoscë òrbiti	23,439281°
Deklinacëjô	90°
Albedo	0,367
Temperatura wiéchrzëznë	min. strzéd. maks. 185 K 287 K 331 K
Astronomòwé cësnienié na wiéchrzéznie	100 kPa
Skłôd wiodrowinë
Tãcheń	78,1%
Krziseń	20,9%
Argon	0,9%
Ditlenk wãgla Wòdnô ropa	Niewiôlgô pakôza, kòl 0,1%

Wedle ùczałich Zemia ùfòrmòwa sã kòl 4,57 miljarda lat nazôd, a krótkò pò tim ùfòrmòwôł sã ji jedurny nôtëralny satelita - Miesądz. Wkòł Zemi, òkróm Miesądza, krążą jesz dwa pichòwé miesądze (miesądze Kordylewsczégò) i wiele sztëcznëch satelitów. Zemia mô pasowną masã i grawitacjã dlô ùtrzëmaniô wiodrowinë, chtërnô téż chróni przed szkódnym ùltrafioletowim parminienim i téż magnétowé pòle chróniącé przed słuńcowim wiatrã.

• Całownô wiéchrzëzna: 510,071 miljónów km²
• Lądowô wiéchrzëzna: 148,94 miljónów km² (29,2% całowni wéchrzëznë)
• Wòdnô wiéchrzëzna: 361,132 miljónów km² (70,8% całowni wéchrzëznë)

Geògrafiô Zemi

Òceanë:

• Spòkójny Òcean (Pacyfik, Wiôldżi Òcean)
• Atlantëcczi Òcean (Atlantyk)
• Jindijsczi Òcean
• Nordowi Òcean (Arktikòwi Òcean) - przez niechtërnych je ùznóny jakno czwiôrti òcean, a jinszi znają blós trzë òceanë a nen zwą Artkikòwim Mòrzã abò Lodzanim Mòrzã.
• Pôłniowi Òcean (mòże téż bëc ùznóny jakno dzél Òceanów: Atlantëcczégò, Spòkójnégò i Jindijsczégò).

Kòntinentë:

• Afrika
• Pôłniowô Amerika
• Nordowô Amerika
• Antarktida
• Aùstraliô i Òceaniô
• Azjô
• Eùropa

Nôwikszé òceanowé rowë:

• Mariańsczi Rów – 11 022 m
• Rów Tonga – 10 882 m
• Rów Kùrilskò-Kamczacczi – 10 542 m
• Filipińsczi Rów – 10 497 m
• Rów Kermadec – 10 047 m
• Rów Izu-Ogasawara (przóde: Bònin) – 9810 m

Nôwikszé rédżi gór:

• Himalaje – 8848 m; dł. 2500 km
• Karakòrum – 8611 m; dł. 800 km
• Hindukùsz – 7690 m; dł. 800 km
• Tien-szan – 7439 m; dł. 2500 km
• Andë – 6960 m; dł. 9000 km
• Kòrdilierë – 6194 m; dł. 8000 km
• Kaùkaz – 5642 m; dł. 1100 km
• Górë Ellswòrtha – 5140 m; dł. 900 km
• Alpë – 4807 m; dł. 1200 km
• Atlas – 4165 m; dł. 2200 km

Lënczi

• Nineplanets.pl - Zemia

Commons

Òbôcz galerëjã na Wikimedia Commons:
Zemia

Słuńcowi Ùstôw Słuńcowi Ùstôw
Słuńce | Merkùri | Wenus | Zemia | Mars | Ceres | Jupiter | Saturna | Ùran | Neptun | Orkus | Pluton | Haùmea | Quaoar | Makemake | Gonggong | Eris | Sedna
Miesądz · pas planétoidów · pas Kùiperô · blón Oortô

To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.