Пенза облаçĕ

Пенза облаçĕ (выр. Пензенская область) — Раççей Федерацин субъекчĕ^[1]. РФ Европăри пайĕнче вырнаçнă, Атăлçи федераци тăрăхне тата Атăл-Нухрат экономика районне кĕрет.

Пенза облаçĕ Пензенская область
Пенза облаçĕн ялавĕ Пенза облаçĕн гербĕ
Тĕп хули	Пенза
Лаптăкĕ - Пĕтĕмпе - шыв пайĕн %.	56 43 352 км² 6,4%
Халăх йышĕ - Пĕтĕмпе - Йышлăх	36 1 246 609 çын патнелле (2023) 28,76 çын çын/км² патнелле
Федераци тăрăхĕ	Атăлçи федераци тăрăхĕ
Экономика регионĕ	Атăл-Нухрат экономика районĕ
Регион номерĕ	58
Патшалăх чĕлхисем	вырăс
Губернатор	Мельниченко Олег Владимирович
Саккунлăх канашĕн председателĕ	Супиков Вадим Николаевич
Гимн	Пенза облаçĕн гимнĕ
Вăхăт тăрăхĕ	ГВ +0300

Администраци центрĕ — Пенза хули.

Географи

Çак категорин тĕп статьи çук — Пенза облаçĕн географийĕ. Ăна çырса Эсир проекта пулăшма пултаратăр.

Лаптăкĕ 43,3 пин тăваткал çухрăм.

Пурăнан халăх

Халăх йышĕ 1 млн 422,7 пинĕ çын (2005). Халăх йышлăхĕ: 32,9 çын/тăваткал çухрăм (2005), хулара: 65,6 % (2005).

Чăвашсен йышĕ — 8595 çын (2010 çул). Илемлĕ ту чăваш ялĕ вырнаçнă. "Асамат" фольклор ушкăнĕ пур. Пенза облаçĕн Чăваш наци тата культура центрĕ (2003 çултанпа) ĕçлет, ертӳçи — Николай Чирков.

Наци йышĕ

Пурăнан халăх йышĕнче чылайрахăшĕ — вырăссем. Пысăк этнос ушкăнĕсем — тутарсемпе ирçĕсем.

Тĕп халăхсем, 1939—2010 пурăнан халăха çырнипе

Халăх	1939[2]	1959[3]	1970[4]	1979[5]	1989[6]	2002[7]	2010[8]
Вырăссем	1 484 300 (86,8 %)	1 311 909 (86,9 %)	1 323 489 (86,2 %)	1 306 093 (86,5 %)	1 296 143 (86,1 %)	1 254 680 (86,4 %)	1 165 668 (86,8 %)
Ирçĕсем	132 752 (7,8 %)	109 442 (7,2 %)	106 485 (6,9 %)	95 718 (6,3 %)	86 370 (5,7 %)	70 739 (4,9 %)	54 703 (4,1 %)
Тутарсем	64 660 (3,8 %)	62 224 (4,2 %)	74 835 (4,9 %)	78 236 (5,2 %)	81 307 (5,4 %)	86 805 (6,0 %)	86 431 (6,4 %)
Чăвашсем	7535 (0,4 %)	6050 (0,4 %)	7433 (0,5 %)	7121 (0,5 %)	7075 (0,5 %)	6738 (0,5 %)	8595 (0,7 %)

Администрациллĕ-териториллĕ пайлану

Ӳкерчĕк:Penzenskaya oblast NN.png

Администрациллĕ-териториллĕ тытăмлăхĕ

Пенза облаçĕн «Об административно-территориальном устройстве Пензенской области» саккунĕпе тата Уставĕпе, Раççей субъекчĕнче малалла администрациллĕ-териториллĕ йĕркеленӳсем кĕреççĕ^[9][10][11]:

• 3 облаç пĕлтерешпе хула (Пенза, Кузнецк тата Заречный ХАТЙ)
  • Пенза хулинчи 4 хула районĕсем пур (Чукун Çул районĕ, Ленин районĕ, Юпа районĕ, Пĕрремĕш Çу районĕ).
• 27 район (ял районĕ), вĕсенче:
  • 8 район пĕлтерешпе хула (Белинский, Городище, Сурск, Каменка, Анат Ломов, Никольск, Сердобск, Спасск)
  • 16 ĕç паççулки е хула евĕрле паççулкă (Башмаково, Беково, Чаадаевка, Земетчино, Исса, Колышлей, Верхозим, Евлашево, Лунино, Мокшан, Сура, Пачелма, Золотаревка, Сосновоборск, Тамала, Шемышейка)
  • 264 ял канашĕ.

Муниципаллă тытăмлăх

Пенза облаçĕнче 318 муниципаллă йĕркеленӳсем пур (2020 çулта, Кăрлачăн 1-мĕшĕ)^[12]:

• 3 хула округĕ
• 27 муниципаллă район, вĕсенче
  • 24 хула тăрăхĕ
  • 264 ял тăрăхĕ

Районсем тата облаç пĕлтерешпе хуласем

1. Башмаково районĕ — Башмаково хеп
2. Беково районĕ — Беково хеп
3. Белинский районĕ — Белинский хули
4. Бессоновка районĕ — Бессоновка ялĕ
5. Ватă районĕ — Ватă ялĕ
6. Городище районĕ — Городище хули
7. Заметчино районĕ — Заметчино хеп
8. Исса районĕ — Исса хеп
9. Каменка районĕ — Каменка хули
10. Камешкир районĕ — Вырăс Камешкир ялĕ
11. Колышлей районĕ — Колышлей хеп
12. Кухнецк районĕ — Кузнецк хули
13. Лопатино районĕ — Лопатино ялĕ
14. Лунино районĕ — Лунино хеп
15. Пĕчĕк Сердоба районĕ — Пĕчĕк Сердоба ялĕ
16. Мăкшă районĕ — Мăкшă хеп
17. Наровчат районĕ — Наровчат ялĕ
18. Çăрттанлă районĕ — Çăрттанлă ялĕ
19. Анатри Ломов районĕ — Анатри Ломов хули
20. Никольск районĕ — Никольск хули
21. Пачелма районĕ — Пачелма хеп
22. Пенза районĕ — Кондоль ялĕ
23. Сердобск районĕ — Сердобск хули
24. Сосновоборск районĕ — Сосновоборск хеп
25. Сăпас районĕ — Сăпас хули
26. Тамала районĕ — Тамала хеп
27. Шемышейка районĕ — Шемышейка хеп

1. Заречный (ХАТЙ)
2. Кузнецк
3. Пенза

Хулисем

• Беднодемьяновск
• Белински
• Хулаш
• Заречнăй
• Каменка
• Кузнецк
• Анат Ломов
• Никольск
• Пенза
• Çăрттанлă
• Сурск

Паллă çынсем

• Скумин, Виктор Андреевич – вырӑс ăсчахĕ, пĕрлĕх ĕçченĕ, медицина ăслăхĕсен тухтăрĕ, педагогика тата психологи профессорĕ, „Сывлӑх патне культура урлӑ“ халӑхсен хушшинчи пĕрлĕхлĕ юхӑмăн президенчĕпе пуçласа яраканĕ.