Пӑлхар чĕлхи

Пулхăр чĕлхи (протопăлхар, прапăлхар, авалхи пăлхарсен чĕлхи, авалхи пăлхар) — темиçе çывăх пĕртăван Балканра, Вăтам Атăлçи тата Çурçĕр Кавказри пулхар йăхĕсен чĕлхи.

Пулхăр чĕлхи
Патшалăхсем:
Çухалнă:	XIV, чăваш чĕлхи пулса юлнă
Классификаци
Категори:	Еврази чĕлхисем
Алтай çемьи Тĕрĕк турачĕ Пулхăр ушкăнĕ
Çырулăх:	пулхăр рунисем
Чĕлхе кочĕсем
ISO 639-1:
ISO 639-2:
ISO 639-3:
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика

Пăлхарин паянхи чĕлхине шырасан пăлхар чĕлхи статьяна уçса пăхăр

Пулхăрсен чĕлхи хальхи чăваш чĕлхипе пĕрле тĕрĕк йышĕнчи пулхăр ушкăнне кĕрет.

Истори

Малтанхи пулхăр чĕлхи, V ĕмĕрте Азов тинĕсĕн таврашĕнче сарăлнă, хăй хыççăн çыру палăкĕсене хăварман.

Танай пулхăр чĕлхи

П. Добрев çырса кăтартнă Пăлхар рунисен 132 палли.

VII—X ĕмĕрсенче Балканра саралнă. Унăн глосĕсем юлнă, çаплах вăл хальхи Балкан чĕлхисенче, хункăр чĕлхине кĕрсе юлнă.

Атăл-пулхăр чĕлхи

VIII ĕмĕртенпе атăл-пулхар чĕлхи Атăлта саралнă. Арап графикипе çырнă XIII—XIV ĕмĕрсенчи эпитафисене Атăлçи Пăлхар çĕрĕсенче тупнă. Çак ротацисăмлă дж-диалект пулать.

Атăл-пулхар сăмахĕ	Транслитераци тĕслĕхĕ	Хальхи чăваш аналогĕ	Хальхи тутар аналогĕ	Вырăсла пĕлтерĕшĕ
هیر	хир	хĕр	кыз	дочь, девушка
اول	авл	ывăл	ул	сын
آیح	айх	уйăх (ойăх)	ай	месяц
جال	джал	çул (çол, ~кăçал)	ел	год
تواتو، تواتة	туату, туата	тăват(тă)	дүрт	четыре
آلط، آلطی	алты, алт	ултă (олтă), улт (олт)	алты	шесть
جتی، جیات	джиат, дж-ти	çич, çичĕ	җиде	семь
سکر	с-к-р	сак(к)ăр	сигез	восемь
طحر، طحور	т-хур, т-х-р	тăх(х)ăр	тугыз	девять
وان	ван	вун (вон), вунă (вонă)	ун	десять
جیریم، جرم	джирим, дж-р-м	çирĕм	егерме	двадцать
ووطر	вут-р	вăтăр	утыз	тридцать
جور	джур	çĕр	йөз	сто

Çав. пекех

• Хун чĕлхи
• Хасар чĕлхи
• Авар (тĕрĕк) чĕлхи
• Пулхăр ротацизмĕ
• Пулхăр ламбдаизмĕ

Литература

• Булгарский язык // БРЭ. Т.4. М.,2006.
• Benzing J. Das Hunnische, Donaubolgarische und Wolgabolgarische (Sprachreste) // PhTF. T 1, 1959
• Хакимзянов Ф. С. Язык эпитафий волжских булгар. М., 1978
• Хакимзянов Ф. С. Булгарский язык // Языки мира. Тюркские языки. — М., 1997.
• Мудрак О. А. Заметки о языке и культуре дунайских булгар // Orientalia et Classica VI, Аспекты компаративистики 1. М., 2005. pdf
• Inscriptions and Alphabet of the Proto-Bulgarians, by Peter Dobrev