Архимед саккунĕ

Архиме́д саккунĕ — гидростатика тата аэростатика саккунĕ: шĕвек е газ ăшĕнчи ĕскер тĕлĕшпе вăл хĕссе кăларнă япалалăхăн йывăрăшĕ чухлĕ тапса кăларакан вăй пур. Саккуна Архимед пирĕн эрĕчченхи III ĕмĕрте тупса палăртнă. Çав тапса кăларакан вăйа çавăн пекех Архимедла вăй е гидростатикăлла (аэростатикăлла) çĕклев вайĕ теççĕ^[1][2] (анчах та ăна ĕскер таврашĕнчи шĕвек е газ юхăмне кура пулакан аэро- тата гидродинамикăлла çĕклев вăйĕпе пăтраштармалла мар).

Ĕскер ишевĕ. Архимед вăйĕ (${\displaystyle F_{A}}$) ĕскерĕн йывăрăшне (${\displaystyle F_{p}}$) шайлаштарать:
${\displaystyle F_{A}=F_{p};}$
ρ_ж g V_ж = ρ_т g V_т

Видеоурок: Архимед саккунĕ (вырăсла)

Архимед вăйĕ йывăрлăх вăйĕпе малсăлтавланать те, вăл йывăрăшсăрлăхра çук.

Архимед саккунĕпе килĕшÿллĕн, асаннă тапса кăларакан вăй ак çапла^[3]:

${\displaystyle F_{A}=\rho gV,}$

кунта:

• ${\displaystyle \rho }$ — шĕвекĕн е газăн йăвăлăхĕ, кг/м³;
• ${\displaystyle g}$ — ирĕклĕн ӳкнин хăвăртланăвĕ, м/с²;
• ${\displaystyle V}$ — ĕскерĕн шĕвек е газ ăшĕнчи калăпăшĕ, м³;
• ${\displaystyle F_{A}}$ — Архимед вăйĕ, Н.