Витебск кĕпĕрни

Ви́тебск кĕперни —Раççей империн тата РСФСР 1802—1924 çç. администрациллĕ-территориллĕ виçи; Вилень, Ковень, Гродно, Минск тата Могилёв кĕпернисемпе пĕрле Çурçĕр-Анăç Енне туса хунă. Кĕперни хули — Витебск. Шĕкĕр хула — Двинск. Кĕпернене Сенатăн 1802 çулхи пушăн 11-мĕшĕнчи хутайĕпе Беларуç кĕпернине Могилёв тата Витебск кĕпернисене пайласа йĕркеленĕ.

Администрациллĕ-территориллĕ пайлану

Ӳкерчĕк:Vitebskaya gubernia.png

Витебск кĕпернин администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ

Витебск кĕперни хальхи чикĕсенче

Йĕркеленĕ самантра, 1802 çулта, кĕперне 12 уесрен тытăнса тăнă: Велиж, Витебск, Городок, Динабург (1893-па Двинск), Дриссен, Лепель, Люцин, Невель, Полоцк, Режица, Себеж тата Сураж.

1866 çулта Сураж уесне пĕтернĕ те 1920 çулта тепĕр хут йĕркеленĕ. 1893 çулта Динабург уесне Двинск ятне куçарнă.

XIX ĕмĕрĕн вĕçĕнче кĕпернере 12 хула пулнă, 41 пĕчĕк хула, 19 750 ял.

№ п/п	Уес	Уес хули	Лаптăк, çухрăм²	Лаптăк, км²	Пурăнан халăх[1] (1897), çын
1	Велиж	Велиж (12 193 çын)	3 900,0	4438	100 079
2	Витебск	Витебск (65 871 çын)	2 861,1	3256	177 432
3	Городок	Городок (5 023 çын)	3 107,1	3536	112 033
4	Двина (Динабург)	Двинск (Динабург) (69 675 çын)	3 860,4	4393	237 023
5	Дриссен	Дрисса (4 238 çын)	2 568,9	2923	97 083
6	Лепель	Лепель (6 284 çын)	3 401,6	3871	156 706
7	Люцин	Люцин (5 140 çын)	4 600,1	5235	128 155
8	Невель	Невель (9 349 çын)	3 397,7	3867	110 394
9	Полоцк	Полоцк (20 294 çын)	4 186,7	4765	141 841
10	Режица	Режица (10 795 çын)	3 581,9	4076	136 445
11	Себеж	Себеж (4 326 çын)	3 184,0	3624	92 055

Октябрь революцийĕ хыççăн кĕперне Анăç облаçне (1917—1918), Анăç коммунине (1918) РСФСР, БССР (кăрлач—нарăс, 1919), РСФСР (1919—1924) кĕнĕ. 1919 çулта Могилёв кĕпернинчен Витебск уесне Сенне уесне панă, тепĕр çултан Гомель кĕпернинчен Орша уесне панă. Çав çултах Двинск, Люцин тата Режица уесĕсем Латвиине куçнă. 1923 çулта Городок, Дриссен тата Сеннен уесĕсене пăрахăçланă, Лепель уесне Бочейков уесне куçарнă.

1924 çулхи пушăн 24-мĕшĕнче кĕпернене пăрахăçланă. Чылай пайне Беларус ССР территорине кайнă, Велиж, Невель тата Себеж уесĕсем — Псков кĕпенине (РСФСР). БССР йышне кĕнĕ территоринче тăрăхсемпе районсене йĕркеленĕ^[2].

Пурăнан халăх

1,669 млн. (1904) е 1,74 млн. (1910 каярах мар), вĕсенчен 237 (255) пин хулсенче.

Наци йышĕ

Александр II çирĕплетнĕ кĕперне гербĕ (1856)

Процент йышĕ, 1897 год^[3]:

уес	беларуссем	латышсем	аслă вырăссем	еврейсем	поляксем	нимĕçсем
Кĕперне	53,0	17,7	13,3	11,7	3,4
Велиж	85,7	2,5	1,3	9,8
Витебск	51,1	2,2	20,1	22,3	3,2
Городок	83,6		10,7	4,7
Двинск	13,8	39,0	15,3	20,0	9,1	1,8
Дриссен	86,2		1,6	9,1	2,4
Лепель	82,0		1,7	11,6	4,0
Люцин	20,5	64,2	7,1	4,9	2,2
Невель	84,0		7,1	7,4
Полоцк	73,1	1,2	11,1	12,1	2,0
Режица	5,4	57,9	23,9	7,4	4,8
Себеж	47,1		47,1	3,8	1,5