Тригонометрилле функцисем

Тригонометрилле функцисем — элементарлă функцисем, вĕсем истори енчен пăхсан, чăн малтан тÿр кĕтеслĕ виçкĕтеслĕхсем тĕлĕшпе çуралнă: виçкĕтеслĕхĕн енĕсене гипотенуза çумĕнчи шĕвĕр кĕтес урлă палăртнă (е, ку вара çав пĕлтерĕшлех, хирлĕве тата çуллĕшсене çавракăшри пĕкке тивекен варринчи кĕтеспе çыхăнтарнă). Каярахпа тригонометрилле функцисен палăртавне анлăлатнă: вĕсен аргуменчĕ хуть те мĕнле чăн хисеп е комплекслă хисеп пулма пултарать. Тригонометрилле функцисене тишкерекен ăслава тригонометри теççĕ.

Тригонометрилле тĕп функцисем:

• синус (${\displaystyle \sin x}$);
• косинус (${\displaystyle \cos x}$);

Иккĕмĕшле тригонометрилле функцисем:

• тангенс (${\displaystyle \mathrm {tg} \,x}$);
• котангенс (${\displaystyle \mathrm {ctg} \,x}$);
• секанс (${\displaystyle \sec x}$);
• косеканс (${\displaystyle \mathrm {cosec} \,x}$).

Иллюстраци

Акăлчан тата Америка литературинче тангенс, котангенс тата косеканс ак çапла çырăнаççĕ: ${\displaystyle \tan x}$, ${\displaystyle \cot x}$, ${\displaystyle \csc x}$. Германире тата Францире вырăсла текстсенчи пекех пулнă^[1], анчах та Иккĕмĕш тĕнче вăрçи хыççăн Англи-Америка стандарчĕ çине куçнă.

Кунсăр пуçне сайра усă куракан тригонометрилле функцисем (версинус т.ыт.те) тата çавăн пекех кутăнла тригонометрилле функцисем (арксинус, арккосинус т.ыт.те) пур, вĕсене уйрăм статьясенче пăхса тухаççĕ.

Вуламалли

• Бермант А. Ф., Люстерник Л. А. Тригонометрия. — М.: Наука, 1967.
• Тригонометрические функции — статья из Большой советской энциклопедии. — М.: Советская энциклопедия, 1977. — Т. 26. — С. 204—206.
• Бронштейн И. Н., Семендяев К. А. Прямолинейная тригонометрия // Справочник по математике. — Изд. 7-е, стереотипное. — М.: Государственное издательство технико-теоретической литературы, 1967. — С. 179—184.
• Выгодский М. Я. Справочник по элементарной математике. — М.: Наука, 1978.

Переиздание: М.: АСТ, 2006. — 509 с. — ISBN 5-17-009554-6 www.alleng.ru/d/math/math42.htm

• Двайт Г. Б. Тригонометрические функции // Таблицы интегралов и другие математические формулы. — 4-е изд. — М.: Наука, 1973. — С. 70—102.
• Кожеуров П. А. Тригонометрия. — М.: Физматгиз, 1963.
• Маркушевич А. И. Замечательные синусы. — М.: Наука, 1974.
• Математическая энциклопедия / Гл. ред. И. М. Виноградов. — М.: Советская энциклопедия, 1984. — Т. 5. — С. 436.
• Тригонометрические функции // Энциклопедический словарь юного математика / Ред. коллегия, Гнеденко Б. В. (гл. ред.), Савин А. П. и др. — М.: Педагогика, 1985 (1989). — С. 299—301—305. — 352 с., ил. — ISBN 5-7155-0218-7 (С. 342, 343 — таблицы тригонометрических функций 0°-90°, в том числе в радианах)
• Тригонометрические функции // Справочник по математике (для ср. уч. заведений) / Цыпкин А. Г., под ред. Степанова С. А. — 3-е изд. — М.: Наука, Гл. редакция физ.-мат. литературы, 1983. — С. 240—258. — 480 с.