Ïon
From Wikipedia, the free encyclopedia
Atom neu moleciwl sydd wedi colli neu ennill un neu ragor o electronau falens gan roi iddo gwefr trydanol positif neu negyddol yw ïon. (Mae modd ffurfio ionau trwy golli electronau yn ddyfnach na'r orbit falens o dan amgylchiadau arbennig - er enghraifft gwres uchel crombiliau’r sêr.)
Enghraifft o'r canlynol | grŵp neu ddosbarth o endidau moleciwlaidd |
---|---|
Math | gronyn wedi'i wefru, endid moleciwlaidd |
Y gwrthwyneb | Moleciwl |
Rhan o | rhyngweithio gydag ïonau, gweithgaredd cludo traws-bilen yr ïon gweithredol, cludo transmembrane rhwng ïonau, gweithgaredd sianel yr ïon â gatiau-ATP, ATPase-coupled ion transmembrane transporter activity, cyclic nucleotide-gated ion channel activity, voltage-gated ion channel activity, Gweithgaredd sianel yr ïon â gatiau protein-G, cludo ïon, ion transmembrane transporter activity, homeostasis yr ïon cellog, homeostasis yr ïon, P-type ion transporter activity |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
- Gweler hefyd Ion (gwahaniaethu).
Gelwir ïon â gwefr negyddol, sef un gyda fwy o electronau yn ei blisg na phrotonau yn ei niwclews, yn anïon (ana: Groeg 'i fyny'). Ar y llaw arall, gelwir ïon â gwefr positif, gyda llai o electronau na phrotonau, yn catïon (kata: Groeg 'i lawr').
Gelwir ïon o atom unigol yn ïon monatomig, ond os oes ganddo fwy nag un atom fe'i gelwir yn ïon polyatomig. Gelwir ïonau sy'n cynnwys ocsigen yn ocsianïonau.
Mae casgliad o ïonau nwyol, neu nwy sy'n cynnwys canran uchel o ronynnau wedi'u gwefru, yn cael ei alw yn plasma.