David Davies, Barwn 1af Davies

Gwleidydd Rhyddfrydol Cymreig a chymwynaswr cyhoeddus oedd David Davies, Barwn 1af Davies (11 Mai 1880 – 16 Mehefin 1944). Roedd yn ŵyr i'r diwydiannwr David Davies, Llandinam. Cafodd y farwniaeth ei chreu ar ei gyfer ym 1932.

David Davies, Barwn 1af Davies
David Davies c. 1905.
Ganwyd	11 Mai 1880  Llandinam
Bu farw	16 Mehefin 1944  Llandinam
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig, Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Alma mater	Coleg y Brenin Prifysgol Aberystwyth
Galwedigaeth	gwleidydd
Swydd	Aelod o 34ydd Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 33ydd Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o'r 32ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 31ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 30ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o'r 29fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 28ain Senedd y Deyrnas Unedig
Plaid Wleidyddol	Plaid Ryddfrydol
Tad	Edward Davies
Mam	Mary Jones
Priod	Amy Penman, Henrietta Margaret Fergusson
Plant	David Davies, Marguerite Elizabeth Davies, Mary Myfanwy Davies, Edward David Grant Davies, Islwyn Edmund Evan Davies, Gwendoline Rita Jean Davies

Cafodd ei eni yn Llandinam, Sir Drefaldwyn, ac yno y bu farw. Ei dad, Edward Davies, oedd unig fab David Davies, Llandinam. Daeth ei ddwy chwaer, Gwendoline a Margaret, yn adnabyddus fel noddwyr y celfyddydau.

Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Castell Merchiston a Choleg y Brenin, Caergrawnt, gan raddio ym 1903.^[1]

Yn wleidyddol ac yn bersonol, bu David Davies yn dilyn yr arweiniad a osodwyd gan ei daid. Rhwng 1906 a 1929 roedd yn Aelod Seneddol Rhyddfrydol dros etholaeth Sir Drefaldwyn. Ar ôl 1929 pan safodd i lawr fel AS i dderbyn sedd yn Nhŷ'r Arglwyddi, parhaodd i gefnogi'r Blaid Ryddfrydol swyddogol drwy gydol y tridegau. Daeth yn Llywydd Cymdeithas Ryddfrydol Sir Drefaldwyn ond bu peth anghydfod rhyngddo â'i olynydd fel AS, Clement Davies. Ym 1931 ymunodd Clement Davies â'r Rhyddfrydwyr Cenedlaethol a pharhau i gefnogi'r Llywodraeth Genedlaethol ar ôl i'r Blaid Ryddfrydol swyddogol droi'n wrthblaid ym 1933. Ym 1938, gydag etholiad cyffredinol yn debygol o ddigwydd yn y dyfodol agos, rhoddodd yr Arglwydd Davies bwysau ar Clement Davies drwy berswadio Cymdeithas Ryddfrydol Sir Drefaldwyn i geisio eglurhad gan eu haelod seneddol ar ei farn ynghylch y Llywodraeth Genedlaethol a'i pholisi o ddyhuddiad o safbwynt yr Almaen. O dan y fath bwysau penderfynodd Clement Davies ymwrthod â chwip y Rhyddfrydwyr Cenedlaethol a gwrthwynebu dyhuddiad.^[2]

Roedd yn sylfaenydd a noddwr y cylchgrawn Gymreig dros hawliau cenedlaethol a diwygidio cymdeithasol, Welsh Outlook.

Roedd yn gefnogwr brwd o waith Cynghrair y Cenhedloedd. Ym 1932 sefydlodd Gymdeithas y Gymanwlad Newydd er mwyn 'hyrwyddo cyfraith a threfn ryngwladol', gan ysgrifennu nifer o lyfrau ar y defnydd cywir o rym; y mwyaf nodedig oedd The Problem of the Twentieth Century (1930), a gafodd ei gyfieithu i'r Almaeneg a nifer o ieithoedd eraill. Cafodd ei syniadau effaith ar gynnwys Siarter y Cenhedloedd Unedig, yn enwedig mewn perthynas â sancsiynau a'r newid o fyddinoedd cenedlaethol i heddlu rhyngwladol. Ef oedd noddwr Cadair Prifysgol gyntaf y byd mewn Gwleidyddiaeth Ryngwladol, a sefydlwyd ym 1919 i anrhydeddu Woodrow Wilson, a hynny yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth,^[3] sydd hefyd bellach yn gartref i Sefydliad Coffa David Davies mewn Astudiaethau Rhyngwladol.

Bu'n un o sylfaenwyr Ffederasiwn Clybiau Bechgyn De Cymru (The South Wales Federation of Boys’ Clubs) yn 1922 a adewinir bellach fel Clybiau Bechgyn a Merched Cymru gyda'r Capten John Glynn-Jones. Sefydlwyd y gymdeithas yn swyddogol yn 1928.

Mae ei archif, sydd yn cynnwys cofnodion Gymdeithas y Gymanwlad Newydd a Chymdeithas Coffa Brenin Edward VII Cenedlaethol Cymru, yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Mae'r archif yn cynnwys cofiant iddo sydd wedi cael ei ddigido.

Cyfeiriadau

1. A Cambridge Alumni Database. University of Cambridge.^{[dolen farw]} adalwyd 19 Ebrill 2015
2. Dutton, David (2008). Liberals in Schism: A History of the National Liberal Party. London: Tauris. ISBN 1845116674.
3. Gweledigaeth Un Gŵr- a'r stori wedyn Gwefan Prifysgol Aberystwyth adalwyd 19 Ebrill 2015

Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd: Arthur Humphreys-Owen	Aelod Seneddol Maldwyn 1906 – 1929	Olynydd: Clement Davies

Eginyn erthygl sydd uchod am wleidyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.