Mata Hari
From Wikipedia, the free encyclopedia
Dawnswraig a phutain Iseldiraidd oedd Margaretha Geertruida MacLeod (ganed Margaretha Geertruida Zelle; 7 Awst 1876 – 15 Hydref 1917), a berfformiodd dan yr enw Mata Hari, a gyhuddwyd o fod yn ysbïwraig yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf.[1]
Mata Hari | |
---|---|
Mata Hari ym 1906. | |
Ffugenw | Mata Hari |
Ganwyd | Margaretha Geertruida Zelle 7 Awst 1876 Ljouwert |
Bu farw | 15 Hydref 1917 o anaf balistig Vincennes, Château de Vincennes |
Man preswyl | India Dwyreiniol yr Iseldiroedd, Talaith Fenis, Den Haag, Madrid, Prison Saint-Lazare |
Dinasyddiaeth | Brenhiniaeth yr Iseldiroedd |
Galwedigaeth | putain llys, ysbïwr, exotic dancer |
Cyflogwr | |
Taldra | 173 centimetr |
Tad | Adam Zelle |
Mam | Antje van der Meulen |
Priod | Rudolph MacLeod |
Plant | Norman-John MacLeod, Louise Jeanne MacLeod |
llofnod | |
Ganed Margaretha Zelle yn Ljouwert, yn ferch i werthwr hetiau cefnog. Mynychodd ysgol athrawon yn Leiden. Yn 18 oed, ym 1895, priododd Margaretha â'r Capten Rudolf MacLeod, hen oferwr o dras Albanaidd a gomisiynwyd gan Fyddin Frenhinol India'r Iseldiroedd. Bu MacLeod mewn dyled fawr o ganlyniad i'w gamblo, ac o'r herwydd trigasant yn Jawa a Sumatera yn India'r Iseldiroedd o 1897 i 1902. Priodas anhapus ydoedd, ac wedi iddynt ddychwelyd i Ewrop buont yn byw ar wahân, a chawsant ysgariad o'r diwedd ym 1906.
Symudodd Margaretha i Baris ym 1903 i hyfforddi'n ddawnswraig, ac enillodd arian fel model i arlunwyr a phutain. Dechreuodd Margaretha ddawnsio ym Mharis ym 1905 dan yr enw Lady MacLeod. Mabwysiadai'r enw Mata Hari, ymadrodd Maleieg (yn llythrennol, "llygad y dydd") sydd yn cyfeirio at yr haul. Fel rhan o'i delwedd ddirgel ac ecsotig, honnai taw dawnsferch o'r India oedd ei mam, a chafodd ei geni rhywle ar hyd arfordir Malabar. Yn ôl y stori ddychmygol, bu farw'r fam wrth iddi esgor ar ei baban, a chafodd Mata Hari ei magu mewn teml wedi ei chysegru i'r duw Shiva.
Denodd ei dawnsiau Dwyreiniol nifer o wylwyr, yn enwedig am ei bod yn fodlon perfformio heb fawr o ddillad, i theatrau vaudeville ym Mharis, Berlin, Fienna, Rhufain, a Llundain. Perfformiodd hefyd ddawnsiau hynod o erotig, yn noethlymun, i gylchoedd uchaf cymdeithas. Trwy'r cynulleidfaoedd preifat hyn, daeth Mata Hari i wybod nifer fawr o ddynion blaenllaw ym myd gwleidyddiaeth a'r lluoedd arfog, a bu'n gariad i nifer ohonynt.
Honnir iddi fynychu ysgol ysbïo yr Almaenwyr yn Lörrach cyn y Rhyfel Byd Cyntaf, a'i bod yn gyfarwydd â dynion pwerus yn y wlad honno, gan gynnwys y Tywysog Coronog Wilhelm a phennaeth heddlu Berlin. Caniatawyd iddi ddychwelyd i Ffrainc ym 1915, am fod yr Iseldiroedd yn wlad niwtral.
Mae'n bosib i gonswl Almaenig yn yr Hâg, yng ngwanwyn 1916, gynnig ei thalu am wybodaeth o'i theithiau i Ffrainc. Dywed iddi gytuno hefyd i ddarparu gwybodaeth i'r Ffrancod pan oedd yng Ngwlad Belg, dan feddiannaeth yr Almaen. Cyhuddwyd Mata Hari o fod yn ysbïwraig ddauwynebog gan y Ffrancod, ac ar 13 Chwefror 1917 cafodd ei harestio ym Mharis a'i charcharu. Cafwyd yn euog gan lys milwrol yng Ngorffennaf, a'i dedfrydu i farwolaeth. Ar 15 Hydref 1917, saethwyd Mata Hari yn farw gan griw saethu yn Vincennes, nid nepell o Baris.
Ym 1930 cafodd Mata Hari ei dieuogi yn gyhoeddus gan lywodraeth yr Almaen.