Brynbuga

Tref fechan a chymuned yn Sir Fynwy, Cymru, yw Brynbuga^[1][2] (Saesneg: Usk). Mae'r enw Saesneg yn deillio o Afon Wysg sy'n llifo trwy'r dref. Hen enw Brythoneg ar gaer Rhufeinig y dref oedd "Burrio", sef caer "cadarn", "cryf", "enfawr" ac efallai i'r gair hwn newid yn "buga".

Brynbuga

Math	tref, cymuned
Poblogaeth	2,629, 2,318, 2,834
Gefeilldref/i	Graben-Neudorf
Daearyddiaeth
Sir	Sir Fynwy
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.7036°N 2.9019°W
Cod SYG	W04000807
Cod OS	SO375005
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Peter Fox (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	Catherine Fookes (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Sefydlwyd y dref gan y Rhufeiniaid ym 55 OC, gyda'r enw Lladin Burrium.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Peter Fox (Ceidwadwyr)^[3] ac yn Senedd y DU gan Catherine Fookes (Llafur).^[4]

Hanes

Yn yr Oesoedd Canol Diweddar daeth yn ganolfan Arglwyddiaeth Brynbuga. Llosgwyd Brynbuga gan fyddin Owain Glyndŵr ym 1403, ond cafodd y Saeson fuddugoliaeth yn erbyn Glyn Dŵr ym mrwydr Pwll Melyn, yn agos i Frynbuga, ym 1405.

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[5][6][7][8]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Brynbuga (pob oed) (2,834)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Brynbuga) (271)			9.8%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Brynbuga) (1819)			64.2%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Brynbuga) (454)			39.3%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Enwogion

• Adda o Frynbuga, croniclydd canoesol
• Alfred Russel Wallace, biolegydd, 'tad biodaearyddiaeth'