Cyngen ap Cadell

Roedd Cyngen ap Cadell (bu farw 855) yn frenin Powys.

Cyngen ap Cadell
Ganwyd	c. 778
Bu farw	c. 854  Rhufain
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	brenin neu frenhines
Tad	Cadell Powys
Priod	Tutglud ach Brychan
Plant	Elisedd ap Cyngen, Gruffydd ap Cyngen
Llinach	Teyrnas Powys

Bywgraffiad

Roedd Cyngen o linach Brochwel Ysgithrog ac ar ôl teyrnasiad maith fel brenin Powys aeth ar bererindod i Rufain a bu farw yno yn 855. Credir mai ef oedd y cyntaf o frenhinoedd Cymru i ymweld â Rhufain ers i'r rhan Gymreig o'r Eglwys Geltaidd gytuno i gydymffurfio ag Eglwys Rhufain a'r Pab ynglŷn â dyddiad y Pasg.

Cododd Cyngen golofn er côf am ei daid Elisedd ap Gwylog sydd i'w gweld yn agos at abaty diweddarach Glyn y Groes. Adnabyddir y golofn fel 'Croes Eliseg' (yn hytrach nag Elisedd) oherwydd camgymeriad gan y sawl oedd yn cerfio'r arysgrif.

Cyngen oedd yr olaf o linach brenhinoedd gwreiddiol Powys. Roedd ganddo dri mab, on pan fu farw cipiwyd Powys gan Rhodri Mawr, brenin Gwynedd oedd yn ei hawlio gan ei fod yn fab i Nest, chwaer Cyngen.

Cyfeiriadau

• John Edward Lloyd, A History of Wales: from the earliest times to the Edwardian conquest (Llundain, 1911)