Gwersyllt

Pentref o faint sylweddol a chymuned ym Mwrdeistref Sirol Wrecsam, Cymru, yw Gwersyllt. Saif ychydig i'r gogledd o ddinas Wrecsam, ger y briffordd A541.

Gwersyllt

Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	10,677, 10,778
Daearyddiaeth
Sir	Bwrdeistref Sirol Wrecsam
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	787.65 ha
Cyfesurynnau	53.0766°N 3.0217°W
Cod SYG	W04000896
Cod OS	SJ316537
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Lesley Griffiths (Llafur)
AS/au y DU	Andrew Ranger (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae gan Gwersyllt orsaf trên ar y lein Wrecsam - Bidston a thair swyddfa bost (Bradle, Gwersyllt a Brynhyfryd). Yng nghanol y pentref mae Ysgol Gyfun Bryn Alyn. Yn ôl y cyfrifiad 1991 roedd 721 siaradwyr Cymraeg yn y pentref (tri ward) sef rhyw 8% o'r boblogaeth. Mae'r ffigwr wedi codi i 1018 erbyn 2001 bron 11% o'r boblogaeth. Mae'r A541 yn hollti'r pentref ac mae ystâd diwydiannol sylweddol yn y pentref ynghyd ag archfarchnad a chanolfan siopa. Mae Gorsaf Radio "Marcher" yn y pentref a chanolfan chwaraeon Gwyn Evans ynghlwm wrth Ysgol Bryn Alyn. Ym mis Awst 2012 torrwyd y dywarchen gyntaf ar gyfer Ysgol Gymraeg Gwersyllt.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Lesley Griffiths (Llafur) ac yn Senedd y DU (San Steffan) gan Andrew Ranger (Llafur).^[1][2]

Hanes

Roedd nifer o byllau glo yn yr ardal yma. Yn 1896 roedd gan bwll glo Gwersyllt 185 o weithwyr, 167 ohonynt dan y ddaear. Yn yr 20g adeiladwyd llawer o dai cyngor yma. Ers yr wythdegau adeiladwyd stadau preifat ar bob ochr a llenwi'r bylchau rhwng Gwersyllt, Bradle ac mae'r pentref yn cyrraedd Pendine erbyn heddiw.

Eglwysi

Eglwys y Drindod Sanctaidd

Mae gan Eglwys Plwyf Gwersyllt, sef Eglwys y Drindod Sanctaidd, ffenestr liw o safon, a mynwent sylweddol. Crewyd Plwyf Gwersyllt yn Nhachwedd 1851, o rannau o Dreflan Gwersyllt (gynt ym mhlwyf Gresfordd) a Stansty (gynt ym mhlwyf Wrecsam). Gosodwyd y maen sylfaen ar 13 Gorffennaf 1850, a chysegrwyd Eglwys y Drindod ar 25 Gorffennaf 1851.

Ceir ar furiau'r eglwys nifer o wynebau ar ffurf cerfluniau:

• 
• 
• 
• 

Eglwys Bresbyteraidd Saesneg

Saif capel English Congregational ger yr orsaf.

Capel yr Annibynnwr

Dymchwelwyd capel Annibynnol Brynhyfryd (Summerhill) yn y 70au.

Ysgolion Gwersyllt

• Ysgol Bryn Alyn. Arwyddair: "Dim heb Ymdrech" Sefydlwyd ym 1958; bellach mae gan yr ysgol staff o 50 a thua 780 plant 11-16 oed.
• Ysgol Gynradd Gwersyllt: a sefydlwyd yn 2007 drwy uno Ysgol y Gaer a Gwersyllt County Primary Junior School.
• Ysgol Gynradd Heulfan: a agorwyd ym Medi 2005 drwy uno Ysgol Bryn Golau ac Ysgol y Drindod. Mae tua 204 o blant llawn amser, 40 yn y meithrinfa a 27 yn 'Y Canol' uned ar gyfer plant ag anableddau.
• Canolfan Cefnogaeth Gwersyllt
• Dodds Lane Student Centre - Gwersyllt
• Ysgol Gymraeg Gwersyllt. Ym mis Awst 2012 torrwyd y dywarchen gyntaf ar gyfer yr ysgol newydd sbon.

Dolenni allanol

• Ysgolion Archifwyd 2009-09-05 yn y Peiriant Wayback
• Ysgol Heulfan Archifwyd 2010-03-10 yn y Peiriant Wayback
• Eglwys Gwersyllt
• Eglwys Gwersyllt Archifwyd 2009-01-11 yn y Peiriant Wayback
• Ysgol Gymraeg Gwersyllt

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[3][4][5][6]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Gwersyllt (pob oed) (10,677)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Gwersyllt) (1,183)			11.6%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Gwersyllt) (8042)			75.3%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Gwersyllt) (1,291)			29.9%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%