Hwlffordd

Tref farchnad a chymuned yn Sir Benfro, Cymru, yw Hwlffordd^[1][2] (Saesneg: Haverfordwest). Lleolir pencadlys Sir Benfro yn y dref. Mae gan ardal adeiledig Hwlffordd y boblogaeth fwyaf yn y sir, gyda phoblogaeth o 15,388 (amcan) yn 2020.^[3] Mae maestrefi'r dref yn cynnwys Prendergast, Albert Town ac ardaloedd preswyl a diwydiannol Withybush.

Hwlffordd

Y Stryd Fawr yn Hwlffordd
Math	tref farchnad, cymuned, tref sirol
Poblogaeth	12,107, 10,808, 12,042
Daearyddiaeth
Sir	Sir Benfro
Gwlad	Cymru
Gerllaw	Afon Cleddy Wen
Yn ffinio gyda	Aberdaugleddau, Penfro
Cyfesurynnau	51.8011°N 4.9694°W
Cod SYG	W04000941
Cod OS	SM955155
Cod post	SA61, SA62
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Paul Davies (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	Henry Tufnell (Llafur)
Statws treftadaeth	Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Daw'r enw "Hwlffordd", mae'n debyg, o'r enw Saesneg Haverfordwest.^[4] Ystyr Haverford, neu Harford ar lafar gwlad, yw 'rhyd y bychod gafr'. Ychwanegwyd yr elfen -west tua'r 15g er mwyn osgoi dryswch gyda Henffordd.^[4]

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Paul Davies (Ceidwadwyr)^[5] ac yn Senedd y DU gan Henry Tufnell (Llafur).^[6]

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^{[7][8][9][10]}

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Hwlffordd (pob oed) (12,042)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Hwlffordd) (1,682)			14.6%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Hwlffordd) (8292)			68.9%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Hwlffordd) (1,974)			36.6%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Hanes

Ymwelodd Gerallt Gymro â Hwlffordd yn ystod ei daith trwy Gymru yn 1188. Cafodd Waldo Williams, yr actor Christian Bale a'r cerddor Gruff Rhys eu geni yn y dref.

Adeiladau a chofadeiladau

• Castell Hwlffordd
• Eglwys Santes Fair
• Eglwys Sant Martin
• Pont Newydd
• Priordy Hwlffordd

Eisteddfod Genedlaethol

Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol yn Hwlffordd ym 1972. Am wybodaeth bellach gweler:

• Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Benfro 1972

Chwaraeon

Mae clwb pêl-droed y dref yn chwarae yn Uwchgynghrair Cymru, sef Sir Hwlffordd

Oriel

• 
  Hen garchar a Thŷ'r Llywodraethwyr
• 
  Y Castell
• 
  Y Castell
• 
  Eglwys y Santes Fair
• 
  Bedyddfaen Eglwys y Santes Fair
• 
  Y tu fewn i Eglwys y Santes Fair