Llyfr Coch Hergest

Llyfr Coch Hergest
	Sgan o Lyfr Coch Hergest gan Lyfrgell Bodley, Prifysgol Rhydychen
Enghraifft o:	codecs, llawysgrif, gwaith ysgrifenedig
Awdur	amryw o awduron
Iaith	Cymraeg
Dechrau/Sefydlu	1382
Lleoliad	Llyfrgell Bodley
Yn cynnwys	Historia Regum Britanniae, Peniarth 20, Ystorya de Carolo Magno, Breuddwyd Rhonabwy, Trioedd Ynys Prydain, Pedair Cainc y Mabinogi, Meddygon Myddfai, Amlyn ac Amig, Cyfranc Lludd a Llefelys, Proffwydoliaeth Sibli Ddoeth
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Llawysgrif hynafol yn yr iaith Gymraeg, a ysgrifennwyd tua 1382-1410, yw Llyfr Coch Hergest. Mae’n un o brif ffynonellau ar gyfer chwedlau'r Mabinogi a cheir ynddi hefyd sawl testun rhyddiaith Cymraeg Canol arall ac adran bwysig o gerddi. Mae'r gwaith wedi'i osod yn drefnus iawn ac yn cynnwys Rhyddiaith, barddoniaeth, gweithiau brodorol, addasiadau o ieithoedd eraill a chyfieithiadau.^[1]

Ffeithiau sydyn Enghraifft o:, Awdur ...

Cyfeiriwyd ati fel 'y crynhoad llawysgrif sengl cyfoethocaf o lenyddiaeth Gymraeg yr Oesoedd Canol' (Lewis 1971: 481), 'llyfrgell mewn un gyfrol', ac 'y trymaf o'r llyfrau canoloesol yn Gymraeg o bell ffordd, y mwyaf yn ei ddimensiynau ... a'r mwyaf trwchus' Huws (2000: 82).^[2]

Roedd Llyfr Gwyn Hergest yn llawysgrif a sgwennwyd yn rhannol gan Lewis Glyn Cothi, ond yn 1810 cafodd ei ddinistrio mewn tân.

Roedd ym meddiant y brudiwr a noddwr Hopcyn ap Tomas o Ynysforgan ac Ynysdawe ar ddechrau'r 15g. Gwyddys ei fod yn berchen ar Lyfr Coch Hergest gan fod cofnodion ynddo amdano gan y copïydd proffesiynol Hywel Fychan ap Hywel Goch o Fuellt, ac mae'n bosibl mai ar gyfer Hopcyn ap Tomas ab Einion o Ynysforgan yng Nghwm Tawe y lluniwyd y llawysgrif. Ymddengys ei fod wedi gwneud cryn dipyn o waith i Hopcyn a cheir dim llai na phum awdl i Hopcyn yn y Llyfr Coch yn ogystal â gwaith gan: Llywelyn Goch ap Meurig Hen, Dafydd y Coed, Madog Dwygraig, Meurig ab Iorwerth ac Ieuan Llwyd ab y Gargam. Yn ogystal, ceir awdl gan Y Proll i'w fab Tomas ap Hopcyn, yntau'n noddwr beirdd o fri.^[3]

Daw’r enw am ei bod wedi ei rwymo mewn lledr coch, a’i gysylltiad gyda Phlas Hergest yn Swydd Henffordd. Ymddengys iddo ddod i feddiant John Vaughan o Dre-tŵr yn 1465 ac iddo fynd oddi yno i Hergest. Bu ym meddiant y teulu hyd ddechrau'r 17g a dyna pam y cafodd yr enw. Fe roddwyd y llyfr gan y Parch. Thomas Wilkins i Goleg Yr Iesu, Rhydychen yn 1701, ac mae ar gadw yn Llyfrgell Bodley, Prifysgol Rhydychen, ac wedi'i ddigideiddio ar drwydded agored.

[1]

[2]

[3]

Llyfr Coch Hergest

Cynnwys

Cyfeiriadau

Dolenni allanol

Wikiwand - on