Tawakkol Karman

Newyddiadurwraig a gwleidydd o Iemen ac ymgyrchydd dros hawliau dynol yw Tawakkol Abdel-Salam Karman (Arabeg: توكل عبد السلام خالد كرمان‎ Tawakkul ‘Abd us-Salām Karmān; hefyd Tawakul,^[1] Tawakel;^[2][3][4] ganwyd 7 Chwefror 1979).^[4] Hi oedd wyneb gyhoeddus Chwyldro Iemen (2011–12), ac fe'i elwir yn "y Ferch Haearn" a "Mam y Chwyldro" gan ei chydwladwyr.^[5][6] Derbyniodd Karman Wobr Heddwch Nobel yn 2011, ynghyd ag Ellen Johnson Sirleaf a Leymah Gbowee.^[7] Hi yw'r Iemeniad cyntaf, y fenyw Arabaidd cyntaf,^[8][9] a'r ail fenyw Fwslimaidd i ennill Gwobr Nobel, a'r unigolyn ieuangaf i ennill y Wobr Heddwch ac eithriad Malala Yousafzai.

Tawakkol Karman
Tawakkol Karman yn 2011.
Ganwyd	7 Chwefror 1979  Ta'izz
Dinasyddiaeth	Iemen
Alma mater	Prifysgol Sana'a Prifysgol Alberta Prifysgol Massachusetts Lowell
Galwedigaeth	ymgyrchydd heddwch, newyddiadurwr, gwleidydd, amddiffynnwr hawliau dynol
Gwobr/au	Gwobr Heddwch Nobel
Gwefan	http://www.tawakkolkarman.net, https://tkif.org/en/

Cyd-sefydlodd y garfan "Newyddiadurwragedd Heb Gadwyni" yn 2005.^[1] Daeth Karman i sylw'r cyhoedd yn Iemen trwy ei newyddiaduraeth a'i hymgyrch dros wasanaeth newyddion ffôn symudol a gafodd ei wrthod trwydded yn 2007. Y flwyddyn honno, dechreuodd trefnu ac arwain protestiadau wythnosol o blaid ryddid y wasg.^[1][10] Dan ei harweiniad, rhoddwyd cefnogaeth i'r "Chwyldro Jasmin" yn Nhiwnisia (Rhagfyr 2010–Ionawr 2011) a'r Gwanwyn Arabaidd. Gwrthwynebodd Ali Abdullah Saleh, Arlywydd Iemen, yn gyhoeddus.^[11]

Yn ôl cebl diplomyddol a ddatgelwyd gan WikiLeaks, er i Karman lladd ar Sawdi Arabia yn gyhoeddus roedd hi hefyd yn trefnu cyfarfodydd dirgel â'r Sawdïaid i ymofyn am eu cefnogaeth. Hi wnaeth canmol Sawdi Arabia am gytundeb trawsnewid llywodraeth a chafodd ei ystyried gan nifer o ddiwygwyr fel brad yn erbyn y chwyldro. Yn ogystal, cyhuddodd Karman yr Arlywydd Abd Rabbuh Mansur Hadi o gefnogi'r Houthi ac Al Qaeda.^[12]