Toronto

Dinas yng Nghanada yw Toronto, prifddinas talaith Ontario. Roedd gan y ddinas boblogaeth o 2,794,356 yn 2021.^[1] Toronto yw’r ddinas fwyaf yng Nghanada a’r 4edd yng Ngogledd America. Mae’n ganolfan bwysig i fusnes, arian, celf a diwylliant ac un o’r mwyaf cosmopolitaidd y byd.^[2][3]

Toronto

Arwyddair	Diversity Our Strength
Math	dinas, provincial or territorial capital city in Canada, single-tier municipality, dinas fawr, y ddinas fwyaf, canolfan ariannol, census division of Canada
Enwyd ar ôl	Fort Rouillé
EN-Toronto.ogg
Poblogaeth	2,794,356
Sefydlwyd	1750
Pennaeth llywodraeth	Olivia Chow
Cylchfa amser	America/Toronto, UTC−05:00, Cylchfa Amser y Dwyrain
Gefeilldref/i	Chongqing, Chicago, Frankfurt am Main, Eilat, Damascus, Milan, Napoli, Serra San Bruno, Kyiv, Islamabad, Quito, Sagamihara, Volgograd, Warsaw, São Paulo, Vilnius, Istanbul, Dinas Mecsico, Indianapolis, Bishkek, Amsterdam, Dinas Ho Chi Minh
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Saesneg
Daearyddiaeth
Lleoliad	Greater Toronto Area
Sir	Ontario
Gwlad	Canada
Arwynebedd	630.21 km²
Uwch y môr	76 ±1 metr
Gerllaw	Llyn Ontario, Afon Humber, Afon Don, Afon Rouge
Yn ffinio gyda	Regional Municipality of York, Regional Municipality of Durham, Regional Municipality of Peel, Vaughan, Mississauga, Markham, Pickering, Brampton
Cyfesurynnau	43.6703°N 79.3867°W
Cod post	M
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Cyngor Dinas Toronto
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Maer Toronto
Pennaeth y Llywodraeth	Olivia Chow
Sefydlwydwyd gan	John Graves Simcoe
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Toronto yn y gaeaf

Gorsaf reilffordd Toronto

Mae pobl cynhenid wedi byw in yr ardal ers dros 10,000 o flynyddoedd.^[4]

Sefydlwyd York ym 1793 ar ôl pwrcas Toronto; daeth York yn brifddinas i Ganada Uwch.^[5] Dioddefwyd y dref difrod mawr mewn brwydr yn y rhyfel yn erbyn Yr Unol Daleithiau ym 1812.^[6] Newidiwyd enw York i Toronto ym 1834, a daeth Toronto yn brifddinas Ontario ym 1867.^[7] Erbyn hyn, maint y ddinas yw 630.2 cilomedr sgwâr.

Iaith gyffredin y ddinas yw'r Saesneg, sy'n cael ei siarad gan y rhan fwyaf o'i bobl. Mae enw'r ddinas yn tarddu oddi wrth y gair Mohawk tkaronto, sy'n golygu 'man lle mae coed yn sefyll yn y dŵr'. Yn y gorffennol, roedd Toronto yn cael ei gweinyddu fel pum dinas annibynnol, a gafodd eu huno yn 1996.

Mae Eglwys Dewi Sant yn cynnal gwasanaethau yn yr iaith Gymraeg, yn ogystal â chyrsiau ieithol.

Adeiladau a chofadeiladau

• Amffitheatr Molson
• Amgueddfa Brenhinol Ontario
• Amgueddfa Gardiner
• Canolfan Toronto Eaton (siopa)
• Parc HTO
• Sgwâr Yonge-Dundas
• Tŵr CN

Enwogion

• Raymond Massey (1896-1983), actor
• Carmen Silvera (1922-2002), actores
• David Cronenberg (g. 1943), cyfarwyddwr ffilm
• John Candy (1950-1994), actor

Cludiant Cyhoeddus

Mae Comisiwn Cludiant Toronto (Saesneg: Toronto Transit Commission) yn cynnig gwasanaethau bws, tramffyrdd a rheilffyrdd tanddaearol. Mae 11 tramffordd a 4 lein danddaearol^[8].

Mae gan Toronto 2 maes awyr, Maes awyr Pearson a Maes awyr Billy Bishop. Mae gwasanaethau rhyngwladol yn cyrraedd Maes awyr Pearson. Mae Maes awyr Billy Bishop ar Ynys Toronto; defnyddir gan wasanaethau lleol.

Mae gwasanaethau fferri yn mynd o Toronto i Ynys Ward, Ynys Canol a Pwynt Hanlan^[9], ac mae un arall, siwrnai 121 medr o hyd, i Faes Awyr Billy Bishop^[10]..