Y Fferm

Maenordy bychan o oes Elisabeth yn Sir y Fflint, Cymru, yw'r Fferm. Saif i'r dwyrain o Bontblyddyn. Mae wedi'i restru fel adeilad hanesyddol gradd I, fel enghraifft eithriadol o wych o dŷ maenoraidd bach,^[1] yn enwedig oherwydd ei fod wedi cadw llawer o'i fanylion a'i gynllun is-ganoloesol gwreiddiol. Mae’n debyg iddo gael ei adeiladu ar ddiwedd y 16g gan John Lloyd, un o deulu Llwydiaid Hartsheath Hall gerllaw, y cofnodir iddo breswylio yn y tŷ yn y cyfnod rhwng 1575 a 1625. Mae tu allan y tŷ yn dilyn arddull gynhenid adeiladau lleol eraill fel Neuadd Pentrehobyn ger yr Wyddgrug.

Y Fferm

Y Fferm, tynnwyd y llun ym 1941
Math	ffermdy
Daearyddiaeth
Lleoliad	Coed-llai a Pontblyddyn
Sir	Sir y Fflint
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	91.3 metr
Cyfesurynnau	53.1351°N 3.07902°W
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Ηanes

Adeiladwyd y tŷ yn yr 16g, tua 1575 o bosibl, gan John Lloyd,^[1] fel sedd faenoraidd i'r teulu Lloyd o Hartsheath. Byddai’r tŷ wedi bod yn gartref i bŵer ac yn symbol o gyfoeth yn yr ardal leol. Trosglwyddwyd yr ystâd trwy briodas â'r teulu Puleston ar ddiwedd y 17g, ac erbyn y 18g roedd yn cael ei gosod ar brydles fel ffermdy.

Mae'r tŷ wedi'i amgylchynu gan nifer o adeiladau rhestredig eraill, gan gynnwys y Brewhouse cyfoes y credir iddo fod yn gartref i Stiward y Faenor cyn cael ei ddefnyddio fel stordy yn fwy diweddar. ^[2]

Cafodd y tŷ ei adfer yn llwyr ym 1960 gan Robert Heaton o Wrecsam ar gyfer teulu Jones-Mortimer.^[3]

Dylunio

Mae'r ffermdy wedi'i adeiladu o rwbel carreg, wedi'i rendro ar un adeg ag addurniadau tywodfaen ar y ffenestri a'r drysau, gyda tho llechi.

Mae'r tŷ wedi cadw ei ffurf cynllun is-ganoloesol a llawer o'i fanylion gwreiddiol. Mae ganddo arddangosfa arbennig o eang o fanylion architraf wedi'u hysgythru'n gywrain. Mae un o'r drysau wedi'i wahaniaethu oddi wrth dramwyfa'r gweision gan yr architraf pren wedi'i ysgythru, sy'n pwysleisio bod y drws llaw dde yn fwy cwrtais. Yn y neuadd unllawr, erys lle tân bwa o dywodfaen Tuduraidd hefyd, gyda thrawstiau trwm wedi'u mowldio i'r nenfwd a bachau cig haearn sy'n dyddio o'r adeg y defnyddiwyd yr ystafell hon fel cegin.

Gosodiad

Credir i'r maenordy o'r 16g gael ei adeiladu'n wreiddiol ar gynllun H, gyda neuadd ganolog a thramwyfa i'r chwith. Mae mapiau ystad yn dangos bod adain y parlwr, a oedd yn gartref i’r grisiau gwreiddiol, wedi’i dymchwel ar ôl 1766. Mae tystiolaeth bod gwaith yn cael ei wneud ar ddiwedd yr 17eg ganrif, a dyna pryd y gosodwyd y grisiau presennol. Mae rhywfaint o wahaniaeth yn y dyddiadau yr adeiladwyd y brif risiau uwchradd a phryd y dymchwelwyd y parlwr. Awgrymwyd i adain y parlwr gael ei difrodi gan luoedd y Senedd yn ystod y Rhyfel Cartref, ac i'r grisiau gael eu hadeiladu tra bod y parlwr yn cael ei adael fel cragen adfeiliedig.

Yn wreiddiol roedd blaengwrt caeedig o flaen y tŷ, a llwybr coblog yn arwain o'r giât garreg wreiddiol i'r porth. Ychwanegwyd y porth yn fuan ar ôl adeiladu'r tŷ yn wreiddiol.