Βρετάνη
γαλλική ιστορική περιοχή From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Βρετάνη αποτελεί μια ιστορική, γεωγραφική και πολιτισμική οντότητα (συχνά αποκαλείται και "ιστορική Βρετάνη" ώστε να διαφοροποιείται από τη διοικητική περιοχή της Βρετάνης). Είναι μια χερσόνησος, στο δυτικό άκρο της Γαλλίας, η οποία βρίσκεται μεταξύ της Μάγχης στα βόρεια, της Κελτικής θάλασσας και της Ιρουάζ στα δυτικά και του Κόλπου της Γασκόνης στα νότια. Με τη διάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γνώρισε σημαντική αύξηση στον πληθυσμό της, λόγω της μαζικής μετανάστευσης[1][2] νησιωτικών Βρετόνων σε αυτό το τμήμα της παλαιάς κελτικής Αρμορικής. Αυτοί ίδρυσαν βασίλειο[3] κατά τον 9ο αιώνα, το οποίο, στη συνέχεια, έγινε δουκάτο[4] εξαρτώμενο από το Βασίλειο της Γαλλίας. Ενωμένο με το Γαλλικό Στέμμα το 1532, αποτέλεσε τμήμα των βασιλικών κτήσεων και αποτέλεσε, από διοικητικής άποψης, ένα στρατιωτικό καθεστώς, μια κυβέρνηση (την Κυβέρνηση της Ρεν), και, από τελωνειακής άποψης, μία «εμπορική επαρχία»[5], μέχρι και τον διοικητικό της αφανισμό το 1790 και τη διαίρεσή της σε πέντε νομούς: Κοτ-ντυ-Νορ, Φινιστέρ, Ιλ-ε-Βιλαίν, Λουάρ-Ανφεριέρ και Μορμπιάν. Η Βρετάνη διαθέτει μια ισχυρή εθνική ταυτότητα, η οποία, όμως, είναι ακόμη αμφισβητήσιμη.[6]
| Βρετάνη
Bretagne Breizh (br) - Bertaèyn (ga) | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: «Potius mori quam fœdari» (Λατινικά) «Kentoc'h mervel eget bezañ saotret» (Βρετονικά) | |||
Εθνικός ύμνος: Bro gozh ma zadoù | |||
 Τοποθεσία της Βρετάνης στον ευρωπαϊκό χάρτη | |||
| Ρεν | |||
Μεγαλύτερη πόλη | Ναντ | ||
| γαλλικά, βρετονικά, γκάλλο | |||
| • Σύνολο | 34.023 km2 | ||
| Πληθυσμός • Απογραφή 2013 • Πυκνότητα | 4.587.327 κάτοικοι 135 κατ./km2 | ||
| • Θερινή ώρα | (UTC +01:00) (UTC +02:00) | ||
| ISO 3166-1 | FR-E FR-44 | ||
| Internet TLD | .bzh | ||
.svg)
Κάτοικοί της είναι οι Βρετόνοι, είτε πρόκειται για την παλαιά ιστορική επαρχία είτε για τη σημερινή διοικητική περιοχή. Η βρετονική ονομασία της, Breizh (χωρίς άρθρο, με προφορά ως [brɛjs] στη βρετονική διάλεκτο KLT, [brɛχ] στη βρετονική διάλεκτο του Βαννεταί), ορθογραφείται με τον δίφθογγο «ZH» ώστε να γίνει το "πάντρεμα", με αυτό τον τρόπο, της παλαιάς γραφής που χρησιμοποιούνταν στο Βορρά και στη Δύση (Breiz) με αυτή του Νότου (Breih). Το «Breizh» συντομογραφείται και ως BZH. Στα γκάλο, την έτερη παραδοσιακή γλώσσα της Βρετάνης, η ονομασία της περιοχής είναι Bertaèyn.
Η ονομασία Βρετάνη ορίζει επίσης μία γαλλική περιφέρεια, η οποία αποτελείται από τέσσερις νομούς. Ο νομός της Λουάρ-Ατλαντίκ, αν και ιστορικά βρετονικός, αποτελεί, σήμερα, τμήμα της περιφέρειας της Χώρας του Λίγηρα, ενώ το ζήτημα της επανένωσής της με την περιφέρεια της Βρετάνης αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων.
Το όνομα « Βρετάνη » προέρχεται από το λατινικό Brittania (εκείνη την εποχή γραφόταν σπανιότερα ως Britannia) που σημαίνει «η χώρα των Βρετόνων». Αυτός ο όρος χρησιμοποιήθηκε από τον 1ο μ.Χ. αιώνα, μόλις, από τους Ρωμαίους για τον ορισμό της νησιωτικής Βρετάνης, και πιο συγκεκριμένα της ρωμαϊκής επαρχίας που εκτεινόταν από τα νότια του νησιού μέχρι τα αμυντικά τείχη στα βόρεια (το Τείχος του Αγκρίκολα, το Τείχος του Αδριανού και αργότερα το Τείχος του Αντωνίνου). Ο λατινικός όρος προήλθε, με τη σειρά του, από τον ελληνικό όρο που χρησιμοποίησε ο εξερευνητής Πυθέας ο Μασσαλιώτης για τον ορισμό του συνόλου των βορείων νήσων που ανακάλυψε κατά το 320 π.Χ. περίπου (συμπεριλαμβανομένης, λογικά, και της Ισλανδίας) : Πρεττανική ή Βρεττανίαι. Κατά τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ο Διόδωρος Σικελιώτης υιοθέτησε τον όρο Πρεττανία, ενώ ο Στράβων χρησιμοποίησε τον όρο Βρεττανία. Ο Μαρκιανός ο Ηρακλειώτης, στο έργο του με τίτλο Periplus maris exteri («Περίπλους της έξω θαλάσσης») κάνει αναφορά για «πρεττανικές νήσους» (αἱ Πρεττανικαὶ νῆσοι).
Οι κάτοικοι της Πρεττανικής ονομάζονταν Πρεττανοί, Pritteni ή Prettani,[7] λογικά κέλτικη ονομασία, ενδεχομένως αυτή που χρησιμοποιείτο από τους Γαλάτες για τον ορισμό των κατοίκων των νήσων.[8] Από αυτό τον όρο προέρχεται η ουαλική λέξη Prydain (στα μέσα ουαλικά Prydein) που ορίζει τη Βρετάνη (τη νήσο της Βρετάνης). Συγγένεια μπορεί να υπάρχει, ενδεχομένως, και με τον όρο Breifne, ο οποίος όριζε ένα ιρλανδικό βασίλειο κατά τον Μεσαίωνα.
Μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και καθώς, σταθερά, οι Βρετόνοι εγκαθίσταντο στα ηπειρωτικά, στην περιοχή της Αρμορικής, η ονομασία της πατρίδας καταγωγής τους πήρε τη θέση αυτής της παλαιάς περιοχής της Αρμορικής, χωρίς, ωστόσο, να την αντικαταστήσει πλήρως. Επικράτησε οριστικά στα τέλη του 6ου αιώνα και, πιθανώς, από τα τέλη, κιόλας, του 5ου αιώνα.[9] Γινόταν λόγος, τότε, για Britannia Minor[10] ή Britannia για τον ορισμό των εδαφών που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των Βρετόνων.
Το «Breizh», η βρετονική ονομασία της Βρετάνης, προέρχεται από τον παλαιό όρο Brittia.[11]
Ο όρος «Αρμορική» χρησιμοποιείται συχνά για τον ορισμό της Βρετάνης κι αυτό παρά το γεγονός πως, αρχικά, αυτός όριζε μία, κατά πολύ, μεγαλύτερη εδαφική οντότητα. Εικάζεται ότι προήλθε από το γαλατικό aremorica που σήμαινε «κοντά στη θάλασσα».[12] Η συγγένεια με το βρετονικό ar mor (η θάλασσα) χρονολογείται από εκείνη την εποχή. Μία τρίτη ονομασία, Letauia (στα ελληνικά « Λεταβία ») χρησιμοποιήθηκε μέχρι και τον 11ο και τον 12ο αιώνα. Προήλθε από μια κελτική ρίζα, η οποία σήμαινε «πλατύ και ίσιο», «εκτείνομαι», «αναπτύσσω» και συναντάται, σήμερα, στην ουαλική λέξη Llydaw που ορίζει την ηπειρωτική Βρετάνη.[13]
Προϊστορία
Η Βρετάνη κατοικείτο από τον άνθρωπο από την Πρότερη Παλαιολιθική Περίοδο με πληθυσμό που αποτελείτο από Νεάντερταλ, χωρίς να παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη διαφορά με αυτόν της Δυτικής Ευρώπης ως σύνολο και ο οποίος ήταν, αναμφίβολα, μικρός αριθμητικά. Η μοναδική ιδιαιτερότητά του ήταν η ύπαρξη μίας ιδιαίτερης μορφολογίας των προσώπων τους, τον Κολομβάνιο,[14] με επίκεντρο το Καρνάκ. Μία από τις αρχαιότερες εστίες παγκοσμίως, χρονολογούμενη περίπου στο 450.000 π.Χ., ανακαλύφτηκε στο Μενέζ-Ντρεγκάν του Πλουχινέκ.
Οι πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι κατέφτασαν στη Βρετάνη κατά το 35.000 π.Χ. και πήραν τη θέση ή απορρόφησαν τους Νεάντερνταλ. Η ύστερη παλαιολιθική περίοδος σημαδεύτηκε από μεταβατικές δραστηριότητες, κοντινές του châtelperronien με επίκεντρο τις βόρειες περιοχές και με πιο κλασσικές δραστηριότητες, μαγδαλενιανού τύπου, στα νότια του Λίγηρα, χωρίς να είναι μέχρι σήμερα γνωστό αν η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο ήταν πολιτισμική ή αντικατόπτριζε μια "αγκύστρωση" στον τρόπο ζωής των Νεάντερνταλ. Η Βρετάνη διαθέτει μονάχα ένα διακοσμημένο σπήλαιο, τη La Dérouine.
Κατά τη μεσολιθική περίοδο η Βρετάνη καλύφτηκε από δασικές εκτάσεις και κατοικήθηκε από πολυάριθμες μικροκοινότητες, οι οποίες ήταν χωρισμένες σε τρεις τοπικές κατηγορίες. Κατά την ύστερη μεσολιθική εμφανίστηκε μια τάση προς την ίδρυση οικισμών, κυρίως στην περιοχή του Τεβιέκ και του Χοεντίκ,[15] με ένα ενδεχόμενο πέρασμα προς την εκτροφή ζωοειδών.
Η αγροκαλλιέργεια κατέφθασε στη Βρετάνη την 5η χιλιετία π.Χ., εισηγμένη από πληθυσμούς προερχόμενους από τον Νότο και τα ανατολικά και οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί στην ευρύτερη περιοχή. Ο νεολιθισμός, ωστόσο, δεν χαρακτηρίστηκε από μεταβολή στον πληθυσμό. Οι τοπικοί κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες υιοθέτησαν τις νέες τεχνικές που έδωσαν τη δυνατότητα ανάδειξης σύνθετων κοινωνιών, με επίκεντρο την περιοχή περιμετρικά του Κόλπου του Μορμπιχάν.
Αυτό μεταφράζεται με την εμφάνιση μιας μεγαλιθικού ρυθμού αρχιτεκτονικής, καταρχάς όσον αφορά τα cairns, και δευτερευόντως τους τάφους των αρχόντων και τι μεγαλιθικές γραμμές. Ο νομός του Μορμπιχάν διαθέτει, από μόνος του, τον μεγαλύτερο αριθμό μεγαλιθικών γραμμών, με σημαντικότερο τα θραύσματα μεγάλου μενίρ του Ερ Γκραχ, μεγαλύτερου σε μέγεθος μνημείου που μεταφέρθηκε και στήθηκε από ανθρώπους της Νεολιθικής περιόδου. Ο πλέον γνωστός αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στο Καρνάκ.
Αν και επιρροές αναφορικά με την τέχνη της κεραμικής έκαναν την εμφάνισή τους από τα τέλη της νεολιθικής περιόδου, η Βρετάνη διατήρησε σταθερή την πολιτιστική της κουλτούρα μέχρι και τις απαρχές της εποχής του χαλκού. Ο Πολιτισμός του Λάγυνου, με ισχυρή παρουσία στην περιοχή, φαίνεται, έτσι πως κατάφερε να ενταχθεί στις τοπικές παραδόσεις.
Κελτική Πρωτοϊστορία
Στη διάρκεια της κελτική πρωτοϊστορίας, η περιοχή κατοικήθηκε, κυρίως, από πέντε φυλές:[16]
- τους Κοριοσολίτες των οποίων τα εδάφη βρίσκονταν στα ανατολικά του σημερινού νομού των Κοτ-ντ'Αρμόρ, στα δυτικά της Ιλ-ε-Βιλαίν, καθώς και στα βορειοανατολικά του Μορμπιχάν, ενώ έδωσαν την ονομασία τους στην πόλη Κορσέλ ;
- τους Ναμνήτες οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στον σημερινό νομό της Λουάρ-Ατλαντίκ, στη δεξιά όχθη του Λίγηρα (στηνη αριστερή όχθη κατοικούσε συμμαχικός τους λαός, οι Αμβιλάτρες[17]). Έδωσαν την ονομασία τους στην πόλη της Ναντ (Naoned στα σύγχρονα βρετονικά):
- τους Οσίσμιους οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στον σημερινό νομό του Φινιστέρ και το δυτικό τμήμα των Κοτ-ντ'Αρμόρ, καθώς και του Μορμπιχάν:
- τους Ρεδόνες οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στα ανατολικά του σημερινού νομού της Ιλ-ε-Βιλαίν. Έδωσαν την ονομασία τους στην πόλη της Ρεν:
- τους Βένετους οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στο σημερινό Μορμπιχάν, και είχαν συγγένεια με τα συνώνυμα φύλα του Βένετου και του Γκουΐνεντ, ενώ έδωσαν το όνομά τους στην πόλη της Βαν (Gwened στα βρετονικά).
Σε αυτούς μπορούν να προστεθούν και οι Αμπιλάτρες, οι οποίοι κατοικούσαν στα νότια της Λουάρ Ατλαντίκ και στα βόρεια της Βαντέ, αλλά η ακριβής τοποθεσία τους παραμένει άγνωστη και, ακόμη, η ύπαρξή τους τίθεται υπό αμφισβήτηση.[18]
Οι λαοί αυτοί είχαν εξαιρετικές οικονομικές σχέσεις με τους Κέλτες της νήσου της Βρετάνης, κυρίως όσον αφορά το εμπόριο κασσίτερου. Ήταν μέλη μιας « Αρμορικανής Συνομοσπονδίας » γαλατικών λαών η οποία, σύμφωνα με τον Ιούλιο Καίσαρα, περιελάμβανε « τους Κοριοσολίτες, τους Ρεδόνες, τους Αμπιμπάριους, τους Καλέτες, τους Οσίσμιους, τους Λεμοβίκους και τους Ουνέλες » (Commentaires sur la Guerre des Gaules, Livre VII, 75).[19]
Γαλλορωμαϊκή Αρχαιότητα
Η έκταση της μελλοντικής Βρετάνης, όπως και το σύνολο της Αρμορίκης, κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους στη διάρκεια των Γαλατικών Πολέμων.
Στα τέλη του 5ου αιώνα, οι Βρετόνοι της νήσου της Βρετάνης (σημερινής Μεγάλης Βρετανίας), μετανάστευσαν στην Αρμορίκη, φέρνοντας μαζί τους τα έθιμα και τη γλώσσα τους, με τη μετανάστευση αυτή να έχει οργανωθεί από τους Ρωμαίους, ως άμυνα απέναντι στην πρόοδο των γερμανικών φύλλων. Η εικασία σύμφωνα με την οποία αυτή η μετανάστευση, είχε ως αιτία την πίεση που ασκούσαν στους Βρετόνους οι Αγγλοσάξωνες, προκύπτει από το έργο De Excidio του Γκίλντας, έχει, τελευταία, αρχίσει να επικρατεί, ως άποψη μεταξύ των σύγχρονων ιστορικών. Ο Αντρέ Σεντεβίλ και ο Υμπέρ Γκιλοτέλ αναφέρουν, για παράδειγμα: «Φαντάζει, πλέον, σίγουρο πως η πίεση αυτή προήλθε από τα δυτικά και όχι από τα ανατολικά και ότι προήλθε από άλλους κελτικούς λαούς, διαφορετικής, επιπλέον, γλώσσας: τους Σκώτους της Ιρλανδίας».[20]
Έδωσαν έτσι, το όνομά τους στην περιοχή, η οποία για καιρό αποκαλείτο Μικρή Βρετάνη ή Ηπειρωτική Βρετάνη, ως αντιπαράθεση στον τόπο καταγωγής τους.
Ιστορικές Περιοχές
Η Βρετάνη ήταν χωρισμένη, αρχικά, σε εννέα περιοχές (broioù), οι οποίες ήταν χωρισμένες σε δύο ζώνες, ανάλογα με τη χρήση ή όχι των Βρετονικών. Αυτές είναι η Κάτω Βρετάνη (Breizh Izel) και η Άνω Βρετάνη (Breizh Uhel), χωρισμένες κατά προσέγγιση και, σήμερα, χωρίς κάποια νομική ισχύ. Παρόλα αυτά, οι συγκεκριμένοι όροι παραμένουν σε χρήση μέχρι και σήμερα. Στη Βρετάνη, αυτές οι δύο ονομασίες δεν έχουν απολύτως καμία προσβλητική έννοια.
- Κάτω Βρετάνη (Breizh Izel - Basse-Bertaigne):
- Λεόν,
- Τρεγκόρ,
- Κορνουάιγ,
- Βαννεταί.
- Άνω Βρετάνη (Breizh Uhel - Haote-Bertaigne):
- Περιοχή του Σαιν-Μπριέκ,
- Περιοχή του Σαιν-Μαλό,
- Περιοχή του Ντολ,
- Περιοχή της Ρεν,
- Περιοχή της Ναντ.
Οι εννέα αυτές περιοχές αντιστοιχούν στις επισκοπές, οι οποίες υποδιαιρούνται σε ενορίες. Η δημιουργία τους ανάγεται στη χρονική περίοδο μεταξύ 6ου και 10ου αιώνα. Το σύνολο αυτών των διακονιών υπαγόταν στην αρχιεπισκοπή του Ντολ, και μετέπειτα της Τουρ.
Μεσαίωνας
Κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα, η Βρετάνη ήταν χωρισμένη σε δύο, και αργότερα τρία βασίλεια[21] — την Ντομνονέ, την Κορνουάιγ και το Μπροερέκ (αρχικά αποκαλούμενο Bro Waroch) — τα οποία ενώθηκαν υπό την εξουσία των βασιλέων και μετέπειτα δουκών της Βρετάνης[22] κατά τον 9ο αιώνα.
Ο Νομινόης, άρχοντας της Βρετάνης από το 845 ως το 851, υπήρξε ο κυριότερος συντελεστής στη γέννηση μιας ενωμένης και ανεξάρτητης Βρετάνης, απ'όπου πήρε τον τίτλο του Πατέρα του Έθνους (Tad ar Vro στα βρετονικά) τον οποίον του απέδωσε ο Αρτύρ ντε Λα Μπορντερί το 1898.[23]
Αυτή η Βρετάνη κατέστη κατά τον 9ο αιώνα, στη διάρκεια της βασιλείας του Ερισπόε, ένα ενοποιημένο βασίλειο,[22] το Βασίλειο της Βρετάνης. Το Σύμφωνο της Ανζέ, τον Σεπτέμβριο του 851, οριστικοποίησε τα σύνορά του. Το σύμφωνο της Ανζέ, πρακτικά ακυρώθηκε κατά τη βασιλεία του Σολομώντα, ο οποίος ξεκίνησε εκ νέου πόλεμο κατά του Καρόλου του Φαλακρού, με τον τελευταίο να βρίσκεται, εκείνη την περίοδο, σε πόλεμο με τους Βίκινγκ. Χάρη στις κατακτήσεις του βασιλιά Σολομώντα, η Βρετάνη έφτασε, τότε, στη μέγιστη έκτασή της, στην οποία περιλαμβάνονταν μεταξύ άλλων το Αβρανσέν, το Κοταντέν, οι Αγγλονορμανδικές Νήσοι, ένα σημαντικό τμήμα του Μαιν και του Ανζού.
Η ηρεμία του βασιλείου διαταράχτηκε από τις καταλήψεις και επιδρομές των Βίκινγκ στις αρχές του 10ου αιώνα. Η Βρετάνη έχασε τις τελευταίες της κτήσεις στο Ανζού, την Κομητεία της Μαιν και τη Νευστρία. Το 909, μετά τον θάνατο του βασιλιά της Βρετάνης Άλαν Α΄ του Μέγα, ο Φούλκων Α΄ του Ανζού έλαβε την Κομητεία της Νάντης (κομητεία που ενέταξε οριστικά τη Χώρα του Ρετς στο Πουατού). Η τελευταία επανακτήθηκε από τους Βίκινγκ από τον Δούκα Άλαν Β΄ της Βρετάνης το 937.[24]
Από τα τέλη του 13ου αιώνα (και πολύ καιρό πριν από την ένωση του Δουκάτου της Βρετάνης με το Βασίλειο της Γαλλίας), η δουκική διοίκηση εγκατέλειψε τα λατινικά προς όφελος των γαλλικών, χωρίς να υπάρξει ενδιάμεση χρήστη των βρετονικών. Μέχρι τον 13ο αιώνα, τα δικαστικά και διοικητικά διατάγματα και αποφάσεις συγγράφονταν στα λατινικά, προτού τα γαλλικά έρθουν να ανταγωνιστούν τα λατινικά στη χρήση στα πρακτικά της καγκελαρίας.[25][26]
Επανασυστειθίσα από τον Άλαν Β΄ της Βρετάνης, γνωστό ως Barbetorte και τους διαδόχους του, η Βρετάνη έγινε ένα δουκάτο που σταδιακά άρχισε να επανέρχεται στα όρια που είχαν συμφωνηθεί με το Σύμφωνο της Ανζέ. Στη Βρετάνη, οι δούκες συνέχισαν να κατέχουν τη βασιλική εξουσία των προκατόχων τους[27] και να συντηρούν συμμαχίες τόσο με τη γαλλική βασιλική οικογένεια όσο και την αγγλική βασιλική οικογένεια, μέσω γάμων, τις περισσότερες φορές, με πριγκίπισσες από τις προαναφερθείσες οικογένειες ευγενών. Η Βρετάνη αποτελούσε ένα φέουδο του Βασιλείου της Γαλλίας ή του Βασιλείου της Αγγλίας — απόδοση τιμών στον Βασιλιά της Γαλλίας (942), και έπειτα στους Κόμητες του Ανζού και της Μπλουά, στου Βασιλείς της Αγγλίας και Δούκες της Νορμανδίας (από το 1030 ως το 1200), και πάλι στους Βασιλείς της Γαλλίας από το 1203 (με τον Γκυ του Τουάρ), και έπειτα στους Βασιλείς της Αγγλίας από το 1341 ως το 1396.[28][29]
Στο παιχνίδι των φεουδαρχικών σχέσεων, η Βρετάνη έγινε αντικείμενο σημαντικής αντιπαράθεσης μεταξύ του Βασιλιά της Αγγλίας (ο οποίος διεκδικούσε τον γαλλικό θρόνο) και τον Βασιλιά της Γαλλίας. Οι σχέσεις μεταξύ του Δουκάτου και των γειτόνων του εξαρτώνταν αποκλειστικά από τις προσωπικές σχέσεις που είχαν μεταξύ τους οι ηγέτες τους. Η πολιτική των Δουκών της Βρετάνης ήταν τις περισσότερες φορές ανεξάρτητη, αλλά ορισμένες φορές επιβαλλόταν από τον Βασιλιά της Αγγλίας και άλλες από τον Βασιλιά της Γαλλίας. Οι Δούκες της Βρετάνης, εκμεταλλευόμενοι τις δυσκολίες της βασιλικής εξουσίας απέναντι στους μεγάλους φεουδάρχες, συντήρησαν μια πολιτική ανεξαρτησία απέναντι στον Βασιλιά της Γαλλίας, κυρίως από τον 14ο-15ο αιώνα με την άνοδο στον θρόνο της δυναστείας των Μονφόρ. Αυτή πολιτική αυτονομίας έφτασε στο απόγειό της κατά τη βασιλεία του Φραγκίσκου Β΄ της Βρετάνης με τον εκδιωγμό των βασιλικών κυβερνητικών εκπροσώπων.
Έπειτα από την εξέγερση των μεγάλων φεουδαρχών απέναντι στη βασιλική εξουσία στη διάρκεια του Τρελού Πολέμου, ο Φραγκίσκος Β΄, δούκας της Βρετάνης, υπέστη σημαντικές στρατιωτικές ήττες το 1488 (Μάχη του Σαιντ-Ωμπέν-ντυ-Κορμιέ). Το Σύμφωνο του Σαμπλέ, γνωστό κι ως « Σύμφωνο του Βερζέ » υπεγράφη από τον Κάρολο Η΄, Βασιλιά της Γαλλίας, και τον Φραγκίσκο Β΄, Δούκα της Βρετάνης στις 19 Αυγούστου 1488. Ανέφερε ότι ο Δούκας δεν μπορούσε να νυμφεύσει τις κόρες του, εκ των οποίων η μία ήταν διάδοχος του Δουκάτου, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Βασιλιά της Γαλλίας. Ο Αμερικανός ιστορικός Γιουτζίν Γουέμπερ έβλεπε σε αυτές τις απαιτήσεις τις συνέπειες της ήττας στο Σαιντ-Ωμπέν-ντυ-Κορμιέ: «Έπειτα από τη βεβιασμένη ένωση με τη Γαλλία, οι πόλεις της Βρετάνης κατελήφθησαν από Γάλλους που έβαλαν τέλος ή αντικατέστησαν τους ντόπιους εμπόρους, γαλλοποίησαν τους εργαζόμενούς τους ή τους επηρέασαν με άλλα μέσα. Τα βασιλικά λιμάνια, όπως αυτό του Λοριάν ή της Βρέστης, ήταν πόλεις με γαλλική φρουρά σε ξένα εδάφη και ο όρος της αποικίας ήταν συχνά σε χρήση για τον ορισμό τους».[30]
Σύγχρονη Εποχή
Το 1532, η οριστική ένωση μεταξύ του Δουκάτου και του Βασιλείου επικυρώθηκε στη Βαν από τα Κράτη της Βρετάνης. Ακολούθως, ο Φραγκίσκος Α΄ εξέδωσε στη Βουλή της Βρετάνης το βασιλικό διάταγμα, το οποίο υπέγραψε στο Πλεσί-Μασέ και που εξασφάλιζε στην επαρχία ορισμένα προνόμια (εξειδικευμένη νομοθεσία και φορολογικό σύστημα). Τα προνόμια αυτά ήταν σε ισχύ μέχρι και τη Γαλλική Επανάσταση. Θα καταργηθούν στη διάρκεια της νύχτας της 4ης Αυγούστου 1789 μαζί με αυτά των κοινοτήτων, των συντεχνιών, της ευγένειας, του κλήρου και αυτών που σχετίζονταν με όλες τις επαρχίες του Βασιλείου.
Η περίοδος μεταξύ του 15ου και του 18ου θεωρείται ως η καλύτερη περίοδος της Βρετάνης, καθώς βρισκόταν, τότε, στην καρδιά των πλέον δραστήριων υδάτινων εμπορικών οδών μεταξύ Ισπανίας, Αγγλίας και Ολλανδίας, και είχε μεγάλο κέρδος, κυρίως, από την ανάπτυξη της Πρώτης Αποικιοκρατικής Αυτοκρατορίας της Γαλλίας σε Αμερική και Ινδίες (ίδρυση της πόλης του "L'Orient", η οποία έγινε αργότερα "Λοριάν"). Τα υφάσματα από καννάβι και λινό που παράγονταν στην περιοχή συμβόλιζαν την οικονομική ανάπτυξη της Βρετάνης στη διάρκεια εκείνης της περιόδου, κάτι που έδωσε και τη δυνατότητα χρηματοδότησης εντυπωσιακών μνημείων αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Το Νομισματικό Μέγαρο της Ρεν ήταν, τότε, το πρώτο στη Γαλλία. Ο κολμπερτισμός, με τη δημιουργία μονάδων παραγωγής και σε άλλες περιοχές του Βασιλείου, και οι συγκρούσεις με την Αγγλία που επεδίωκε την απώθηση των στόλων των ηπειρωτικών κρατών, είχε ως αποτέλεσμα μια οικονομική καταστροφή που έφτασε στο απόγειό της στα τέλη του 19ου αιώνα.
Η Βρετάνη ήταν χωρισμένη σε κομητείες (Κορνουάιγ, Λεόν, Μπροερέκ, Τρεγκιέ, Παντιέβρ, Ποροέ, Νανταί, Ρενναί...) κι έπειτα σε οκτώ βαϊλάτα τα οποία εξελίχθησαν σε πρεζίντιουμ, χωρισμένα σε ταξιαρχίες. ήταν επίσης χωρισμένη σε εννέα επισκοπές (Broioù ή Eskopti στα βρετονικά).
Τα σχέδια διαίρεσης σε νομούς
Με τη Γαλλική Επανάσταση, τα προνόμια των επαρχιών καταργήθηκαν στη διάρκεια της νύχτας της 4ης Αυγούστου 1789. Η Βρετάνη έπαψε να υφίσταται ως διοικητική οντότητα κατά τη διάρκεια της διαίρεσής της σε νομούς.
Το πρώτο σχέδιο ξεκίνησε στις 29 Σεπτεμβρίου 1789, όπου μια διαίρεση σε διοικητικές περιφέρειες διαμοίραζε την επαρχία σε ισοδύναμες υποδιαιρέσεις αντίστοιχες σε έκταση 72 km, οι οποίες ήταν χωρισμένες σε 9 περιφέρειες, με τις τελευταίες να είναι χωρισμένες σε 9 καντόνια. Ο στόχος αυτού του εδαφικού επανασχεδιασμού ήταν ο καλύτερος έλεγχος των περιοχών αυτών με χαμηλό πληθυσμό, ώστε να μειωθεί η εξουσία της κεντρικής διοίκησης.
Ένα δεύτερο σχέδιο τέθηκε σε συζήτηση την ίδια ημέρα για μια Βρετάνη με 5 νομούς. Η Ιλ-ε-Βιλαίν θα έχανε στα ανατολικά την περιοχή του Βιτρέ και της Λα Γκερς, του Ρεντόν και του Μονφόρ, αλλά θα κέρδιζε το Ντινάν και το Σατωμπριάν. Οι Κοτ-ντυ-Νορ θα έχαναν το Λουντεάκ, το οποίο θα πήγαινε στο Μορμπιχάν, ενώ στο Φινιστέρ θα εντάσσονταν το Λε Φαουέ και το Γκουρέν.
Ένα τρίτο σχέδιο μιας Βρετάνης αποτελούμενης από 6 νομούς είδε το φως της μέρας τον Δεκέμβριο του 1789, με τις παρακάτω οριοθετήσεις:
- Βόρειο Φινιστέρ : Βρέστη, Λανιόν, Λεζαρντιέ, Πλουνεβέ-Κεντέν, Καραί
- Νότιο Φινιστέρ : Πλουγκαστέλ-Νταουλάς, Ροστρενέν, Γκιντέλ, Πουάντ ντυ Ραζ
- Κοτ-ντυ-Νορ − Βόρεια Ιλ-ε-Βιλαίν : Παιμπόλ, Σαιν-Μπριέκ, Σαιν-Μαλό, Ντολ, Λε Φορζ, Κορλαί
- Ιλ-ε-Βιλαίν : Φουζέρ, Βιτρέ, Ρεν, Ρεντόν, Σατωμπριάν, Σαιντ-Αν-συρ-Βιλαίν, Πλοερμέλ, Λανουέ
- Μορμπιχάν : Λανγκόν, Ποντιβί, Λοριάν, Βαν
- Λουάρ-Ανφεριέρ : σημερινά όρια με εξαίρεση το Σατωμπριάν
Ως αποτέλεσμα, το Σαιν-Μαλό αποτελούσε πρωτεύουσα του νομού του.[31]
Τελικώς, ο οριστικός διαχωρισμός της Βρετάνης σε πέντε νομούς εφαρμόστηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1790: τις Κοτ-ντυ-Νορ (οι οποίες μετονομάστηκαν σε Κοτ-ντ'Αρμόρ το 1990), το Φινιστέρ, την Ιλ-ε-Βιλαίν, τη Λουάρ-Ανφεριέρ (ενσωματώθηκε το 1956 στη Χώρα του Λίγηρα και μετονομάστηκε σε Λουάρ-Ατλαντίκ το 1957), καθώς και το Μορμπιχάν.
Το αίτημα για ανεξαρτησία
Στις 31 Ιανουαρίου του 1969, χιλιάδες αυτονομιστές, οπαδοί του Απελευθερωτικού Μετώπου της Βρετάνης (FLB) υποδέχθηκαν τον πρόεδρο Σαρλ ντε Γκωλ μπροστά στο δημαρχείο της Ρεν, πρώτο σταθμό της τριήμερης περιοδείας του στη Βρετάνη, κραδαίνοντας τη βρετόνικη σημαία και φωνάζοντας "Ζήτω η ανεξάρτητη σοσιαλιστική Βρετάνη" και "Φασίστα, φασίστα". Τα πνεύματα ήταν οξυμμένα, διότι εκτός των άλλω δύο εβδομάδες νωρίτερα ο αρχηγός του FLB Ρενέ Βαγιάν ή "Ρενέ ο Καναδός" και 11 ακόμη αυτονομιστές καταδικάστηκαν από δικαστήριο των Παρισίων. Ο Σαρλ ντε Γκωλ μπήκε ψύχραιμος στο δημαρχείο, στην πλατεία όμως οι αυτονομιστές συγκρούστηκαν με οπαδούς του Γάλλου προέδρου που φώναζαν "Ζήτω ο Ντε Γκωλ". Επακολούθησε η βίαια παρέμβαση των ειδικών δυνάμεων, ξυλοδαρμός και 42 συλλήψεις, ενώ η αστυνομία είχε συλλάβει προληπτικά δεκάδες μαχητικά στελέχη του αυτονομιστικού κινήματος με αλλεπάλληλες επιδρομές όλο τον μήνα.
Η υπερήφανη για τις κελτικές ρίζες και το κελτικό γλωσσικό της ιδίωμα Βρετάνη, παραδοσιακό προπύργιο του γκωλικού κόμματος, δυσφόρησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 για τον χρόνιο οικονομικό μαρασμό της. Τη δυσφορία αυτή εκμεταλλεύτηκε το FLB, προέκταση της μυστικής εθνικιστικής οργάνωσης της δεκαετίας του 1930 Gwenn ha du ("Άσπρο και μαύρο" στα κελτικά, από τα χρώματα της σημαίας της Βρετάνης).
Το μέτωπο έδρασε κατά τα πρότυπα του ΙΡΑ και έδρα της εξόριστης κυβέρνησής του ήταν το Δουβλίνο της ελεύθερης Ιρλανδίας, ενώ το στρατιωτικό του σκέλος, το ALB, είχε στο ενεργητικό του 40 περίπου επιθέσεις στη Βρετάνη και στο Παρίσι. "Η Βρετάνη δεν θα χάσει ποτέ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, θα παραμείνει όμως αναπόσπαστο μέρος της Γαλλίας", τόνισε ο πρόεδρος Σαρλ ντε Γκωλ, που ανέλυσε τη συνταγματική του αναθεώρηση και την ευρεία αποκέντρωση που προετοίμαζε στο Κεμπέρ, την έδρα του "Ρενέ του Καναδού". Όμως, ο στρατηγός έχασε το δημοψήφισμα του Απριλίου του 1969 και οι αυτονομιστές συνέχισαν τον αγώνα τους, ο οποίος, ιδίως μετά το 1945, βρισκόταν υπό την έντονη επιρροή των σοσιαλιστικών τάσεων και αντιλήψεων[32].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
