Βόρεια Μακεδονία
κράτος της Νοτιοανατολικής Ευρώπης / From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Βόρεια Μακεδονία[lower-greek 3], επίσημα Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας[lower-greek 4] [5][6], είναι χώρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Είναι ένα από τα διάδοχα κράτη της Γιουγκοσλαβίας από την οποία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1991.[7]
Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας
Република Северна Македонија Republika e Maqedonisë së Veriut | |||
---|---|---|---|
| |||
Η θέση της Βόρειας Μακεδονίας (πράσινο) στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (σκούρο γκρι) | |||
και μεγαλύτερη πόλη | Σκόπια 42°0′N 21°26′E | ||
Σλαβομακεδονικά[lower-greek 1] Αλβανικά[lower-greek 2][1] Σε τοπικό επίπεδο: Μειονοτικές γλώσσες όπως η σερβική και η ρομανί είναι συνεπίσημες στις περιφέρειες όπου μιλούνται από πάνω από το 20% του πληθυσμού. | |||
Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία | |||
Στέβο Πενταρόφσκι Ταλάτ Τζαφέρι Γιόβαν Μιτρέσκι | |||
Νομοθετικό σώμα | Σομπράνιε | ||
Ανεξαρτησία Ισχύον Σύνταγμα Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας | 8 Σεπτεμβρίου 1991 17 Νοεμβρίου 1991 | ||
• Σύνολο • % Νερό • Σύνορα | 25.713 km2 (148η) 1,9 766 km | ||
Πληθυσμός • Εκτίμηση 2022 • Απογραφή 2002 • Πυκνότητα | 1.829.954[2] (150η) 2.022.547 71,2 κατ./km2 (145η) | ||
ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 30,265 δισ. $[3] 14.596 $[3] | ||
ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 10,912 δισ. $[3] 5.262 $[3] | ||
ΔΑΑ (2021) | 0,770[4] (78η) – υψηλός | ||
Νόμισμα | Δηνάριο (MKD) | ||
• Θερινή ώρα | CET (UTC +1) (UTC +2) | ||
Internet TLD | .mk .мкд | ||
Οδηγούν στα | δεξιά | ||
Κωδικός κλήσης | +389 |
Βρίσκεται στα Κεντρικά Βαλκάνια και καταλαμβάνει συνολική έκταση 25.333 τετραγωνικών χιλιομέτρων (ξηρά: 24.858 τ.χλμ., ύδατα: 477 τ.χλμ.). Είναι περίκλειστη χώρα και συνορεύει με το Κόσοβο στα βορειοδυτικά, τη Σερβία στα βόρεια, τη Βουλγαρία στα ανατολικά, την Ελλάδα στα νότια και την Αλβανία στα δυτικά. Αποτελεί περίπου το βορειοδυτικό τρίτο της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας. Η γεωγραφία της χώρας καθορίζεται πρωτίστως από βουνά, κοιλάδες και ποτάμια. Στην πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη Σκόπια ζει περίπου το ένα τέταρτο των 2,06 εκατομμυρίων κατοίκων. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Σλαβομακεδόνες, ένας νότιος σλαβικός λαός. Οι Αλβανοί αποτελούν μια σημαντική πληθυσμιακή ομάδα, περίπου 25% του πληθυσμού της χώρας, ακολουθούμενοι από Τούρκους, Σέρβους, Ρομά και άλλες μικρότερες μειονότητες.
Η ιστορία της περιοχής ανάγεται στην αρχαιότητα, αρχίζοντας με το βασίλειο της Παιονίας, κράτος Θρακικό. Στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. η περιοχή ενσωματώθηκε στην Περσική Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών και στη συνέχεια καταλήφθηκε από το Ελληνικό βασίλειο της Μακεδονίας τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την περιοχή τον 2ο αιώνα π.Χ. και την ενέταξαν στην πολύ μεγαλύτερη επαρχία της Μακεδονίας, που παρέμεινε τμήμα της Βυζαντινής (Ανατολικής Ρωμαϊκής) Αυτοκρατορίας και δέχθηκε συχνές επιδρομές και εποικισμούς Σλαβικών λαών, που άρχισαν τον 6ο αιώνα μ.Χ. Μετά από αιώνες αντιπαράθεσης μεταξύ Βυζαντινής και Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας πέρασε σταδιακά στην Οθωμανική κυριαρχία από τον 14ο αιώνα.
Η ιδέα της ύπαρξης χωριστού μακεδονικού έθνους γεννήθηκε αρχικά σε έναν μικρό κύκλο διανοουμένων Σλάβων της Μακεδονίας στο μεταίχμιο 19ου και 20ου αιώνα. Με τους Βαλκανικούς πολέμους, η περιοχή της Μακεδονίας διανεμήθηκε μεταξύ Βουλγαρίας, Σερβίας και Ελλάδας,[8] αλλά ο σλαβομακεδονικός εθνικισμός υποστηρίχθηκε από τα κομμουνιστικά κόμματα της περιοχής κατά τον Μεσοπόλεμο και η διάδοσή του ευνοήθηκε από τα προβλήματα που δημιούργησε η γιουγκοσλαβική διοίκηση,[9] που από το 1929 έως το 1941 υπήγαγε το γιουγκοσλαβικό τμήμα της στην επαρχία του Βαρδάρη με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο, στην κατεχόμενη από τη Βουλγαρία Μακεδονία του Βαρδάρη αναπτύχθηκε ένα αντιφασιστικό αντάρτικο, που μετά τον πόλεμο οδήγησε στην ίδρυση της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας ως ομόσπονδης δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Το 1991, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, η πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία έγινε ανεξάρτητο κράτος με τη συνταγματική ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας,[8][lower-greek 5] με την οποία αναγνωριζόταν κυρίως, ενώ είχε καθιερωθεί διεθνώς στον καθημερινό δημόσιο λόγο ως Μακεδονία,[10] [lower-greek 6] [11][12][13][14][15][16][17][18] όνομα με το οποίο είναι επίσης γνωστό το ελληνικό γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας και η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Στον καθημερινό δημόσιο λόγο εντός Ελλάδος η χώρα αναφερόταν ως Σκόπια ή Κράτος των Σκοπίων. Λόγω αντιρρήσεων της Ελλάδας, έγινε μέλος του ΟΗΕ ως πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (για συντομία πΓΔΜ)[lower-greek 7] Το 2019, με την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, μετονομάστηκε σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.
Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία με κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης. Είναι μέλος του ΟΗΕ, του ΝΑΤΟ, της Παγκόσμιας Τράπεζας του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου, Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου, του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Από τον Δεκέμβριο του 2005 είναι υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια χώρα με ανώτερο μεσαίο εισόδημα και έχει πράξει σημαντικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις από την ανεξαρτησία της για την ανάπτυξη μιας ανοιχτής οικονομίας. Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια αναπτυσσόμενη χώρα, καταλαμβάνοντας την 82η θέση στον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης και παρέχει κοινωνική ασφάλιση, καθολικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και δωρεάν πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στους πολίτες της.