μελέτη της αλβανικής φυσικής γεωγραφίας From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Αλβανία είναι μικρή χώρα, με έκταση 28.748 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ευρισκόμενη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα δυτικά Βαλκάνια, σε στρατηγική θέση που ελέγχει την είσοδο της Αδριατικής Θάλασσας (Στενό του Οτράντο), οπότε οι ακτές της, στη Μεσόγειο Θάλασσα, απλώνονται τόσο στην Αδριατική όσο και στο Ιόνιο Πέλαγος, έχοντας συνολικό μήκος[1] 476 χιλιόμετρα. Η χώρα συνορεύει με το Μαυροβούνιο στα βορειοδυτικά, με το Κοσσυφοπέδιο (Κόσοβο) στα βορειοανατολικά, με τη Βόρεια Μακεδονία στα ανατολικά και με την Ελλάδα στα νοτιοανατολικά και νότια.[2]
Το μεγαλύτερο μέρος της Αλβανίας αποτελείται από βουνά και λόφους, σε οροσειρές που τείνουν να διατρέχουν τη χώρα από τον βορρά προς τον νότο, όπως οι «Αλβανικές Άλπεις» στα βόρεια, ο Σκάρδος (Σαρ) στα βορειοανατολικά, τα Όρη Σκαντέρμπεγκ στο κέντρο, η Βόρεια Πίνδος στα νοτιοανατολικά και τα Κεραύνια Όρη στα νοτιοδυτικά. Στα δυτικά υπάρχουν και πεδιάδες, κατά μήκος των ακτών.
Τρία-τέσσερα από τα σημαντικότερα και αρχαιότερα σώματα γλυκού νερού της Ευρώπης βρίσκονται στην Αλβανία: Η δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη της Νότιας Ευρώπης, η Λίμνη Σκόδρας, βρίσκεται στα βορειοδυτικά, περιβαλλόμενη από τις Αλβανικές Άλπεις και τις ακτές της Αδριατικής.[3] Μία από τις αρχαιότερες λίμνες σε ολόκληρο τον κόσμο με συνεχή ύπαρξη, η Οχρίδα, απλώνεται πάνω στα νοτιοανατολικά σύνορα[4], ενώ οι υψηλότερες τεκτονικές λίμνες της Βαλκανικής Χερσονήσου, η Μεγάλη και η Μικρή Πρέσπα, είναι κρυμμένες ανάμεσα σε ψηλά βουνά στα νοτιοανατολικά.
Τα ποτάμια της Αλβανίας πηγάζουν γενικώς στα ανατολικά και ρέουν προς τα δυτικά και τη θάλασσα.[5] Ο μακρύτερος ποταμός στη χώρα, μετρούμενος από την εκβολή του μέχρι την πηγή του, είναι ο Δρίνος (δεν πρέπει να συγχέεται με τον ομώνυμο ποταμό της πρώην Γιουργκοσλαβίας), αλλά αξιοσημείωτος είναι και ο Αώος, ένα από τα τελευταία εναπομείναντα ανεπηρέαστα από τον άνθρωπο μεγάλα ποτάμια συστήματα στην Ευρώπη.
Η Αλβανία χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη βιοποικιλότητά της και το πλήθος των έντονα διαφορετικών οικοσυστημάτων για μια τόσο μικρή χώρα.[6]
Υπάρχουν 799 προστατευόμενες περιοχές στην Αλβανία, που καλύπτουν συνολική έκταση 5.216,96 τετραγωνικά χιλιόμετρα.[7] Αυτές περιλαμβάνουν δύο φυσικά καταφύγια, 14 εθνικά πάρκα, ένα θαλάσσιο πάρκο, οκτώ αρχαιολογικά πάρκα, 750 φυσικά μνημεία, 22 περιοχές διαχειρίσεως ενδιαιτημάτων/ειδών, περιοχές διαχειρίσεως φυσικών πόρων και 4 υγροβιότοπους της Συμβάσεως Ραμσάρ.[8][9] Τα εθνικά πάρκα ή εθνικοί δρυμοί καλύπτουν το 13,65% της εκτάσεως της χώρας.[10]
Η Αλβανία έχει μήκος μη θαλάσσιων συνόρων 778 χιλιόμετρα (km), από τα οποία τα 657 km είναι καθαρώς χερσαία, τα 48 km ποτάμια σύνορα, ενώ τα 73 διασχίζουν λίμνες.[11][12] Τα εσωτερικά ύδατα καλύπτουν 629 km², από τα οποία 325 km² είναι φυσικές λίμνες, 130 km² παραλιακές λιμνοθάλασσες και 174 km² τεχνητές λίμνες.[13]
Τα σύνορα με το Μαυροβούνιο έχουν μήκος 173 km και με το Κοσσυφοπέδιο 114 km.[14] Μεγάλο μέρος αυτών των συνόρων συνδέει κορυφές και ακολουθεί οροσειρές κατά μήκος των σχεδόν απροσπέλαστων Αλβανικών Άλπεων. Τα ανατολικά σύνορα είναι κυρίως με τη Βόρεια Μακεδονία, έχουν μήκος 151 km και διέρχονται από τα βουνά Σκάρδος (Σαρ) και την οροσειρά του Κόραμπ, κατερχόμενα νοτιότερα στη λίμνη Οχρίδα και κατόπιν στη Μεγάλη Πρέσπα.[15] Τα σύνορα με την Ελλάδα έχουν μήκος 282 χιλιόμετρα[14], από τη Μεγάλη Πρέσπα (εντός της οποίας βρίσκεται και το τριεθνές σημείο και μετά από τη Μικρή Πρέσπα, μέχρι το Ιόνιο Πέλαγος στα βόρεια Στενά της Κέρκυρας.
Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της Αλβανίας είναι το ορεινό της ανάγλυφο, με πολλές οροσειρές και με τη χώρα να έχει μεσοσταθμικό υψόμετρο μεγαλύτερο από 700 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.[16][17] Μπορούν να διακριθούν γενικώς στη Βόρεια Οροσειρά, την Κεντρική Οροσειρά (στα ανατολικά της χώρας) και τη Νότια Οροσειρά.
Οι λεγόμενες «Αλβανικές Άλπεις», γνωστές τόσο στην αλβανική όσο και στις σλαβικές γλώσσες ως «Καταραμένα Βουνά», εκτείνονται σε περισσότερα από 90 km στον αλβανικό βορρά, με έκταση σχεδόν 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αποτελούν επέκταση των Δειναρικών Άλπεων και έχουν μέγιστο εύρος μικρότερο των 40 km. Πολλές περιοχές τους είναι σχεδόν απροσπέλαστες από τον άνθρωπο.[18] Περιλαμβάνουν τη Μάγια Γεζέρτσα, την υψηλότερη κορυφή των Δειναριδών.[19]
Η οροσειρά του Κόραμπ κυριαρχεί στα ανατολικά της χώρας σε μήκος 40 χιλιομέτρων και οι κεντρικές κορυφές της υπερβαίνουν σε ύψος τα 2.500 μέτρα. Περιλαμβάνει τις υψηλότερες κορυφές της Αλβανίας, στο όρος Κόραμπ. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των βουνών αυτών είναι τα ίχνη της Τελευταίας Εποχής των παγετώνων με τη μορφή παγετωνικών λιμνών σε σχετικώς μικρά υψόμετρα.
Μια χωρισμένη από τις άλλες οροσειρές και ένα από τα πλέον αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της νότιας Αλβανίας είναι τα Κεραύνια Όρη, που εκτείνονται σε μήκος σχεδόν εκατό χιλιομέτρων. Ως η πλέον παραλιακή οροσειρά της χώρας, «πέφτουν» σχεδόν κάθετα στη θάλασσα, αποτελώντας φραγμό στην επικοινωνία ανάμεσα στην ακτή και στο νότιο εσωτερικό της Αλβανίας.
Η Αλβανία έχει πυκνό δίκτυο ποταμών με μεγάλο όγκο ροής: Η συνολική μέση ετήσια ροή τους είναι 1.308 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο, που αντιστοιχεί σε 41.250 κυβικά χιλιόμετρα ετήσιο όγκο νερού.[20] Τα νερά τους καταλήγουν όχι μόνο στην Αδριατική και το Ιόνιο, αλλά και στο Αιγαίο Πέλαγος και τη Μαύρη Θάλασσα. Πηγάζουν κυρίως από το ορεινό ανατολικό ήμισυ της χώρας και οι περισσότεροι εκβάλλουν στις δυτικές θαλάσσιες ακτές.[21] Τροφοδοτούνται από την τήξη των χιονιών ή από τις άφθονες βροχοπτώσεις.
Οχτώ σημαντικοί ποταμοί με τους πολυάριθμους παραποτάμους τους, συνιστούν το βασικό ποτάμιο σύστημα της χώρας. Ο μακρύτερος ποταμός είναι ο αλβανικός Δρίνος, με μήκος 285 χιλιόμετρα εντός της χώρας. Η λεκάνη απορροής του Δρίνου είναι μία από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη και περιλαμβάνει τις λίμνες Σκόδρα, Οχρίδα και Μεγάλη Πρέσπα.[22] Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Αώος, καθώς θεωρείται ένας από τους τελευταίους εναπομείναντες ανεπηρέαστους από τον άνθρωπο αξιοσημείωτου μεγέθους ποταμούς στην Ευρώπη.[23] Οι άλλοι 6 σημαντικοί ποταμοί της χώρας είναι οι Φαν, Ίσεμ, Ερζέν, Ματ, Σεμάν και Σκούμπιν.
Με περισσότερες από 250 λίμνες, η Αλβανία έχει δύο από τις μεγαλύτερες λίμνες της νότιας Ευρώπης, η μία από τις οποίας είναι από τις αρχαιότερες σε ολόκληρο τον κόσμο με συνεχή ύπαρξη, τις μοιράζεται όμως αμφότερες με άλλα κράτη. Οι αλβανικές λίμνες είναι κυρίως καρστικής ή παγετωνικής προελεύσεως.[24] Η μεγαλύτερη λίμνη στη νότια Ευρώπη είναι η Λίμνη της Σκόδρας, την οποία η Αλβανία μοιράζεται με το Μαυροβούνιο.[25] Η αρχαιότερη λίμνη που προαναφέρθηκε είναι η Οχρίδα στα νοτιοανατολικά, την οποία η Αλβανία μοιράζεται με τη Βόρεια Μακεδονία.[26][27] Επιπλέον, οι υψηλότερες λίμνες σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη είναι οι Πρέσπες, τις οποίες η Αλβανία μοιράζεται με τη Βόρεια Μακεδονία και την Ελλάδα.
Η χώρα έχει επίσης πολλές λιμνοθάλασσες, με ποικίλο μέγεθος, σχήμα και χαρακτηριστικά.[28] Αυτές συνεισφέρουν στην παραγωγικότητα των παράλιων περιοχών, υποστηρίζοντας ποικιλία ενδιαιτημάτων και οικοσυστημάτων. Η μεγαλύτερη λιμνοθάλασσα της Αλβανίας είναι η Λιμνοθάλασσα Καραβαστά, που βρίσκεται ανάμεσα στα στόμια των ποταμών Σκούμπιν και Σεμάν. Σημαντικές είναι και οι λιμνοθάλασσες Νάρτα, Κούνε-Βάιν και Βουθρωτού.[29]
Η Αλβανία διαιρείται σε 4 μεγάλες φυσικές περιοχές: τη Βόρεια Οροσειρά, την Κεντρική Οροσειρά (στα ανατολικά της χώρας), τη Νότια Οροσειρά και τη δυτική χαμηλή περιοχή. Η τελευταία υποδιαιρείται σε δύο μέρη, που αντιστοιχούν χονδρικά στα μέρη κοντά στην ακτή της Αδριατικής και στα μέρη κοντά στην ακτή του Ιόνιου Πελάγους αντιστοίχως.[30]
Το κυρίως πεδινό τοπίο αυτής της περιοχής χαρακτηρίζεται μορφολογικώς από τις ακτές και τα ποτάμια που τη διατρέχουν, καθορίζοντας την τοπογραφία, το έδαφος, αλλά και το κλίμα και τη βιοποικιλότητά της. Η περιοχή έχει ήπιους και όχι μακρούς χειμώνες, με λίγες σχετικώς βροχοπτώσεις, καθώς και μεγάλα, ζεστά και ξηρά καλοκαίρια. Η βασική της συνιστώσα είναι η μεγάλη προσχωσιγενής πεδιάδα Μουζακιά, που διασχίζεται από τα τρία μεγάλα ποτάμια, τον Σκούμπιν, τον Σεμάν και τον Αώο.[31]
Η αλβανική ακτή της Αδριατικής εκτείνεται από την εκβολή του Μποϊάνα κοντά στη Λίμνη της Σκόδρας στα βόρεια, μέχρι τον Κόλπο του Αυλώνα στα νότια.[12] Οι δύο μεγαλύτερες παράλιες πόλεις, το Δυρράχιο και ο Αυλώνας, βρίσκονται στο βόρειο και στο νότιο μέρος αυτής της περιοχής, αντιστοίχως. Το μήκος της ακτογραμμής της Αδριατικής είναι περίπου 274 χιλιόμετρα και το περισσότερο καταλαμβάνουν αμμώδεις παραλίες, υγρότοποι και προσχώσεις των μεγάλων ποταμών. Υπάρχει ωστόσο ποικιλία ενδιαιτημάτων και οικοσυστημάτων.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η ύπαρξη πολλών λιμνοθαλασσών και πολύ μικρών λιμνών, που αποτελούν ένα από τα βιολογικώς πλουσιότερα τοπία της χώρας. Οι λιμνοθάλασσες του Καραβαστά και της Νάρτα είναι ίσως από τις σημαντικότερες από αυτής της απόψεως σε ολόκληρη τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Σε αντίθεση με τις ακτές στην Αδριατική, οι ακτές της Αλβανίας στο Ιόνιο Πέλαγος, που εκτείνονται από τη Χερσόνησο Καράμπουρουν στα βόρεια μέχρι τα Στενά της Κέρκυρας στα νότια, είναι κυρίως βραχώδεις και τραχιές, ωστόσο μέρος τους χαρακτηρίζεται ως η Αλβανική Ριβιέρα.[12] Η μεγαλύτερη παραλιακή τους πόλη, οι Άγιοι Σαράντα, βρίσκεται στα νότια, ενώ μικρότεροι οικισμοί είναι το Μπορς, οι Δρυμάδες, η Χειμάρρα, το Κηπαρό, η Πικέρνη και το Λούκοβο.[32] Το μήκος της ακτογραμμής της Αλβανίας στο Ιόνιο είναι περίπου 172 χιλιόμετρα.
Το πλέον χαρακτηριστικό στοιχείο της ακτογραμμής αυτής είναι τα Κεραύνια ή Ακροκεραύνια Όρη, που εκτείνονται σε μήκος σχεδόν εκατό χιλιομέτρων σε διεύθυνση περίπου νοτιοανατολικά-βορειοδυτικά. Παρότι ορεινή, η περιοχή είναι εύφορη και γνωστή για τα εσπεριδοειδή της και την αμπελουργία της. Γεωλογικώς η ακτογραμμή αποτελείται κυρίως από δολομίτη από το τριάσιο, ανθρακικά πετρώματα με ασβεστόλιθο από την Ιουράσια περίοδο και δευτερευόντως ασφαλτούχους σχιστόλιθους, καολίνη και φωσφορικά.[33][12]
Η Βόρεια Οροσειρά είναι η πλέον ορεινή περιοχή της χώρας και η φυσική γεωγραφία της διακρίνεται από τη σύγκλιση δύο ξεχωριστών γεωλογικών περιοχών, αυτή των Αλβανικών Άλπεων και των υψιπέδων της Μιρντίτα.[34] Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του τοπίου είναι αρκετές κοιλάδες σε σχήμα U, όπως η Κοιλάδα του Βαλμπόνα, που σχηματίσθηκαν από παγετώνες.
Οι Αλβανικές Άλπεις αποτελούν τη νοτιότερη απόληξη των Δειναρικών Άλπεων και είναι ίσως τα πλέον επιβλητικά και τραχιά βουνά της Αλβανίας. Παρά το ότι οι Εποχές των Παγετώνων είχαν σχετικώς μικρή γεωλογική επίδραση εδώ, προσφάτως ανακαλύφθηκαν ίχνη από τους νοτιότερους παγετώνες της Ευρώπης σε απομονωμένες περιοχές των Αλβανικών Άλπεων.[35]
Από τη Βόρεια Οροσειρά πηγάζουν αρκετοί σημαντικοί παραπόταμοι. Αυτοί μπορούν χονδρικά να κατηγοριοποιηθούν σε όσους χύνονται στον Λιμ και σε όσους ενώνονται με τον Λευκό Δρίνο. Ο δεύτερος δέχεται τα νερά του μεγαλύτερου μέρους των Αλβανικών Άλπεων.
Το ορεινό ανάγλυφο της Κεντρικής Οροσειράς, στην ανατολική Αλβανία, είναι κατακερματισμένο και έχει επίσης σμιλευθεί στο σημερινό του σχήμα από τους παγετώνες της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων. Κυριαρχούν τρεις οροσειρές, που έχουν όλες διεύθυνση από τα βόρεια-βορειοανατολικά προς τα νότια-νοτιοδυτικά, παράλληλα με τα ανατολικά σύνορα της Αλβανίας.
Τα Όρη Κόραμπ είναι σαφώς το πλέον έντονο χαρακτηριστικό και περιλαμβάνουν τις υψηλότερες κορυφές της χώρας, με το ομώνυμο όρος Κόραμπ, το τέταρτο υψηλότερο σε ολόκληρη τη Βαλκανική χερσόνησο.[36] Συνολικά η οροσειρά αυτή εκτείνεται σε μήκος άνω των 40 χιλιομέτρων και καλύπτει έκταση 560 τετραγωνικά χιλιόμετρα.[37] Ανάμεσα στις κοιλάδες των ποταμών Σκούμπιν και Δεβόλη υψώνονται τα Όρη Βαλαμάρα, ενώ βορειότερα βρίσκουμε τους ενωμένους ορεινούς όγκους του Σεμπένικ και της Γιαμπλανίτσα.[38]
Η μεγάλη πλειονότητα των φυσικών λιμνών της περιοχής βρίσκεται στα νότια. Η Οχρίδα είναι μία από τις αρχαιότερες λίμνες σε ολόκληρο τον κόσμο με συνεχή ύπαρξη, και η βιοποικιλότητά της είναι εξαιρετικά μεγάλη. Νοτιότερα, καλά κρυμμένη ανάμεσα στα βουνά, απλώνεται η Μεγάλη Πρέσπα.
Ανάμεσα στα Κεραύνια Όρη και τα ανατολικά σύνορα της χώρας το ανάγλυφο εμφανίζει ποικιλία, με πολλές ορεινές διαβάσεις, φαράγγια, λόφους κλπ.. Η χλωρίδα και πανίδα επίσης διαφέρουν από αυτές της υπόλοιπης χώρας, με δάση μαύρης πεύκης, βουλγαρικής ελάτης, ρόμπολου και του φυλλοβόλου γένους Fraxinus, όπου ζουν πολλά μεγάλα θηλαστικά (καφέ αρκούδες, γκρίζοι λύκοι και άλλα). Δεν υπάρχει ωστόσο υψηλότερο σημείο από την κορυφή Τσίκα των Κεραυνίων (2.045 μέτρα).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.