Γολγοθάς

Ο Γολγοθάς είναι τοποθεσία στην Ιερουσαλήμ που θεωρείται από τον Χριστιανισμό σημείο σταύρωσης του Ιησού Χριστού. Κατά τους χρόνους του Ιησού ήταν βραχώδες ύψωμα βορειοδυτικά της Ιερουσαλήμ και βρισκόταν έξω από το δεύτερο αμυντικό τείχος της πόλης. Σήμερα, η γενικά παραδεκτή παραδοσιακή τοποθεσία του βρίσκεται περίπου στο κέντρο της πόλης της Ιερουσαλήμ, εντός του Ναού της Αναστάσεως^[1].

Ο Γολγοθάς μέσα στον Ναό της Αναστάσεως

Η ονομασία

Η ονομασία Γολγοθάς προέρχεται από εβραϊκό Γολγολέθ (Gulgoleth) και αποδίδεται από τους Ευαγγελιστές σαν «Κρανίου Τόπος». Πιθανολογείται ότι η ονομασία αυτή οφείλεται στη μορφολογία του μικρού υψώματος. Κατά την εβραϊκή παράδοση σχετικά με την ονοματολογία του Γολγοθά, σε αυτόν τον τόπο είναι θαμμένο το κρανίο του Αδάμ. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι ο Νώε παρέδωσε το κρανίο του Αδάμ στο γιο του, Σημ, και αυτός στον Μελχισεδέκ. Ο τελευταίος το έθαψε σε αυτόν τον τόπο και γι'αυτό το λόγο το ύψωμα πήρε την ονομασία Κρανίου Τόπος^[2].

Ο όρος «Λόφος» επικράτησε από την λανθασμένη καταγραφή ενός προσκυνηματικού ταξιδιού τον 3 μ.Χ. αιώνα, του Οδοιπορικού του Μπορντό (το οποίο χρησίμευσε σαν προσκυνηματικός οδηγός των προσκυνητών εκείνων των χρόνων) γιατί ο Γολγοθάς βρισκόταν δίπλα στην λοφώδη περιοχή της Γαρήβ ^{[Σημ 1]} . Τον 5ο μ.Χ. αιώνα ο Τυράννιος Ρουφίνος μας δίδει τον όρο «Βράχος του Γολγοθά».

Ο Γολγοθάς στα χρόνια του Ιησού

Στο επάνω μέρος:Η Ιερουσαλήμ κατά τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους πριν την καταστροφή

Από τα αποσπάσματα των κειμένων των Ευαγγελιστών αντλούμε πληροφορίες για την τοποθεσία και την ονοματολογία του Γολγοθά:

• Κατά Μάρκον 15,22 «Καὶ φέρουσιν αὐτὸν ἐπὶ Γολγοθᾶ τόπον, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον κρανίου τόπος.»
• Κατά Ματθαίον 27,33 «Καὶ ἐλθόντες εἰς τόπον λεγόμενον Γολγοθᾶ, ὅ ἐστι λεγόμενος κρανίου τόπος^[3]»
• Κατά Λουκάν 23,33 «Καὶ ὅτε ἀπῆλθον ἐπὶ τὸν τόπον τὸν καλούμενον Κρανίον, ἐκεῖ ἐσταύρωσαν αὐτὸν καὶ τοὺς κακούργους ὃν μὲν ἐκ δεξιῶν ὃν δὲ ἐξ ἀριστερῶν.»
• Κατά Ιωάννην:
  • 19,17 «Παρέλαβον δὲ τὸν Ἰησοῦν καὶ ἤγαγον· καὶ βαστάζων τὸν σταυρὸν αὐτοῦ ἐξῆλθεν εἰς τὸν λεγόμενον κρανίου τόπον, ὃς λέγεται ἑβραϊστὶ Γολγοθᾶ
  • 19,18 ὅπου αὐτὸν ἐσταύρωσαν, καὶ μετ' αὐτοῦ ἄλλους δύο ἐντεῦθεν καὶ ἐντεῦθεν, μέσον δὲ τὸν ᾿Ιησοῦν.
  • 19,19 ἔγραψε δὲ καὶ τίτλον ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ· ἦν δὲ γεγραμμένον· ᾿Ιησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων.
  • 19,20 τοῦτον οὖν τὸν τίτλον πολλοὶ ἀνέγνωσαν τῶν ᾿Ιουδαίων, ὅτι ἐγγὺς ἦν τῆς πόλεως ὁ τόπος ὅπου ἐσταυρώθη ὁ ᾿Ιησοῦς· καὶ ἦν γεγραμμένον ῾Εβραϊστί, ῾Ελληνιστί, Ρωμαϊστί.

Από τις επιστολές των Αποστόλων διαβάζουμε:

• Αποστόλου Παύλου «Προς Εβραίους 13,12»: 12 διὸ καὶ ᾿Ιησοῦς, ἵνα ἁγιάσῃ διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος τὸν λαόν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθε.

Με αυτό τον τρόπο ορίζεται η τοποθεσία του Γολγοθά εκτός των τειχών της πόλης της Ιερουσαλήμ κατά το έτος 33μ.Χ. και ταυτόχρονα κοντά στην πύλη των τειχών στην οποία κατέληγε ο δρόμος από το Πραιτώριο. Σημείο που ο Πόντιος Πιλάτος συναντήθηκε με τον Ιησού και από όπου ο Ιησούς ξεκίνησε την Οδό τού Μαρτυρίου (λατινικά: Via Dolorosa).

Ο Γολγοθάς μετά την Σταύρωση

Απόσπασμα χάρτη της περιοχής των Παθών της Ιερουσαλήμ την εποχή που ονομαζόταν Αιλία Καπιτωλίνα. Περιέχεται η περιοχή του Ναού καθώς και ο ναός της Αφροδίτης στο σημείο του Γολγοθά

Η ιστορία του Γολγοθά από αυτή την χρονική στιγμή ακολουθεί την ιστορία της πόλης της Ιερουσαλήμ.

Το 44μ.Χ. ο Ηρώδης Αγρίππας Β΄ αρχίζει το κτίσιμο του 3ου τείχους της πόλης και περικλείει στην οικιστική περιοχή την τοποθεσία των παθών. Ο Γολγοθάς βρίσκεται πλέον εντός των τειχών. Το 66μ.Χ. ξεσπά ο Πρώτος Ιουδαϊκός Πόλεμος με αποτέλεσμα την πολιορκία της Ιερουσαλήμ (70 μ.Χ.) από τον Τίτο που είχε ως συνέπεια την άλωση και την πλήρη ισοπέδωση της Ιερουσαλήμ. Η πόλη δεν ξαναχτίστηκε και στα ερείπια του ανακτόρου του Ηρώδη εγκαταστάθηκε η 10η λεγεώνα. Το 132μ.Χ. ξεσπά ο Τρίτος Ιουδαϊκός Πόλεμος και ο αυτοκράτορας Αδριανός για να απαλαγεί από τους Εβραίους έδωσε εντολή να ξαναχτιστεί η Ιερουσαλήμ αλλά πλέον σαν ρωμαϊκή πόλη με το όνομα Αιλία Καπιτωλίνα (Aelia Capitolina)^[4]. Για να τηρήσει την πολιτική του εκρωμαϊσμού της πόλης ο αυτοκράτορας απαγορεύει στους Εβραίους να εισέλθουν στην πόλη ενώ ταυτόχρονα για να εμποδίσει την μετάβαση των πιστών της χριστιανικής κοινότητας στους συγκεκριμένους τόπους, δίνει εντολή να ανεγερθούν είδωλα της Αφροδίτης στο σημείο της Σταύρωσης και του Παναγίου Τάφου καθώς και ναός του Δία στο σημείο του Ναού του Σολομώντος^[5].

Το 325 μ.Χ. με εντολή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου συνέρχεται η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος, για να αποκατασταθεί η ειρήνη στα εκκλησιαστικά ζητήματα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκειά της, επιτροπή επισκόπων της Παλαιστίνης συναντά τον αυτοκράτορα και επιτυγχάνει μετά από συζητήσεις να της αποδοθούν τα «Άγια Προσκυνήματα» και να εμπλουτιστούν αυτά με αντάξια οικοδομήματα. Το 326 μ. Χ. η μητέρα του αυτοκράτορα η Αγία Ελένη έρχεται στην περιοχή και διενεργεί ανασκαφές και αποκαλύπτει τον Γολγοθά, τον Πανάγιο Τάφο και τον Τίμιο Σταυρό. Αρχίζει αμέσως η ανέγερση μεγαλοπρεπούς συμπλέγματος ναών, για τη διαφύλαξη και την λατρεία των ιερών κειμηλίων, η οποία κράτησε 10 χρόνια^{[Σημ 2]}.

Από το σημείο αυτό και μετά η ιστορία του Γολγοθά είναι άρρηκτα δεμένη με τον Ναό της Αναστάσεως της πόλης της Ιερουσαλήμ.

Παραπομπές

1. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. «Τόμος 8, σελίδα 611». Γολγοθάς. Αθήνα: Φοίνιξ ΕΠΕ. σελ. 951.
2. Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (1964). «Τόμος 4, σελίδα 605». Γολγοθάς. Αθήνα: Αθ. Μαρτίνος. σελ. 1246.
3. Ιερά Μητρόπολις Νέας Σμύρνης (΄Αγιος Σώστης). «ΤΑ ΠΑΘΗ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ, Ματθ. 27,33».
4. Νέα Δομή. «Τόμος 7, σελίδα 261». Γολγοθάς. Αθήνα: Εκδόσεις Δομή ΑΕ. σελ. 398.
5. Χρυσόστομος Α. Παπαδόπουλος-Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος (2010). «Ίδρυσις Ναών επί των Αγίων Τόπων, σελίδα 107». Ιστορία της Εκκλησίας Ιεροσολύμων. 1η Ανατύπωση. Αθήνα: Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. σελ. 727. ISBN 978-960-87160-5-6.

Σημειώσεις

1. Ιερεμίας 38,39 Και θα επεκταθούν τα όρια αυτής έως τα υψώματα Γαρήβ, η δε πόλις θα κλεισθή όλόγυρα με τείχος από πολυτίμους λίθους.
2. Χρυσόστομος Α. Παπαδόπουλος.(Ιστορία της Εκκλησίας Ιεροσολύμων) σελίδα 109 "Ὥστε κατὰ προδιαγεγραμμένον ἤδη σχέδιον ἔμελλε νὰ καθιδρυθῇ τὸ ἐπὶ τῶν ἁγίων Τόπων τοῦ ἁγίου Τάφου, τοῦ Γολγοθᾶ καὶ τῆς εὑρέσεως τοῦ Σταυροῦ ἁρμονικὸν σύμπλεγμα τῶν καλλιπρεπεστάτων ναῶν."

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Golgotha στο Wikimedia Commons