Δεσφίνα

Η Δεσφίνα^[2][3] είναι ορεινή παραδοσιακή κωμόπολη χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Κίρφης και σε υψόμετρο 680 μέτρων^[4]. Η πολεοδομική και αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της Δεσφίνας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την ταυτότητά της καθώς ενσωματώνει σύγχρονες υποδομές στον αναλλοίωτο παραδοσιακό χαρακτήρα της. Ο οικισμός έχει πραγματικό πληθυσμό 1.824 κατοίκους (απογραφή 2011),^[5] βρίσκεται στη Στερεά Ελλάδα ενώ διοικητικά ανήκει στον Δήμο Δελφών του Νομού Φωκίδας.^[6]

Δεσφίνα
Άποψη της Δεσφίνας
Δεσφίνα Δεσφίνα
Χάρτης
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα[1]
Περιφέρεια	Στερεάς Ελλάδας
Περιφερειακή Ενότητα	Φωκίδας
Δήμος	Δελφών
Δημοτική Ενότητα	Δεσφίνας
Γεωγραφία
Υψόμετρο	680
Πληθυσμός
Μόνιμος	1.567
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	330 50
Τηλ. κωδικός	22650
http://www.desfina.gr
δεδομένα

Ιστορία

Η πλατεία της Δεσφίνας (1963)

Η Δεσφίνα κατοικήθηκε από την αρχαιότητα με την ονομασία Εχεδάμεια. Η Εχεδάμεια ήταν αρχαία πόλη η οποία βρισκόταν περίπου στην περιοχή που σήμερα είναι κτισμένος ο οικισμός της Δεσφίνας. Συγκεκριμένα από αναφορές αρχαίων περιηγητών (Παυσανίας 2ος μ.Χ. αιώνας) στη θέση μεταξύ «Πλατύ Φρέαρ» έως την «Αγία Ειρήνη» του νομού Φωκίδας, όπου και βρέθηκαν από μικρές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν διάφορα πήλινα σκεύη όπως λαξευτοί τάφοι στους βράχους του Προφήτη Ηλία και ένας Μυκηναϊκός τάφος στον οικισμό Συκιά, σημάδι της διαβίωσης ανθρώπων στην περιοχή από τότε. Η Εχεδάμεια όπως και άλλες πόλεις της περιοχής (Αντίκυρα, Λιλαία, Δαύλεια κ.α.) καταστράφηκε και ερειπώθηκε από τον βασιλιά Φίλιππο της Μακεδονίας 355-346 π.Χ. κατά τον τρίτο Ιερό Πόλεμο επειδή έλαβε μέρος με τις υπόλοιπες Φωκικές Πόλεις στην Ιεροσυλία του Ιερού Ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς.

Ένας από τους σημαντικότερους επαναστάτες του 1821, Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας^[7], αγωνίστηκε για την απελευθέρωση της πατρίδας του μέχρι που σκοτώθηκε από τους Τούρκους στις 22 Απριλίου του 1821. Ήταν ο μοναδικός δεσπότης ο οποίος σκοτώθηκε αγωνιζόμενος στο πεδίο της μάχης για την απελευθέρωση της πατρίδας του. Επίσης ο Σαλώνων Ησαΐας ήταν ένας από αυτούς που ενθάρρυναν τον Αθανάσιο Διάκο για τη μάχη της Αλαμάνας και έδωσε το σήμα για την έναρξη της επανάστασης της Στερεάς Ελλάδας στην Πελοπόννησο, από την περιοχή του Προφήτη Δανιήλ. Το σπίτι του βρίσκεται στη Δεσφίνα και έχει μετατραπεί σε μουσείο^[8] όπως επίσης και το σπίτι του ζωγράφου Σπύρου Παπαλουκά της γενιάς του '30, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους.

Στη Δεσφίνα υπάρχει επίσης το Μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου το οποίο διακρίθηκε κατά την επανάσταση του 1821^[9] καθώς και ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο, ο ναός των Ταξιαρχών, δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα.

Αμέσως μετά τη σύσταση του Νεοελληνικού Κράτους οι κάτοικοι της Δεσφίνας εμπλέκονται σε δικαστική διαμάχη με το Ελληνικό Δημόσιο σχετικά με την κυριότητα των γαιών του χωριού, καθώς το Δημόσιο επικαλούνταν το γεγονός ότι τα εδάφη της Δεσφίνας έπρεπε να περιέλθουν ως 'εθνικά κτήματα' στην κυριότητά του και όχι στους Δεσφινιώτες κατοίκους του χωριού. Η διαμάχη ήταν σφοδρή και τερματίστηκε στον Άρειο Πάγο^[10], όπου ο Αντιπρόεδρος και έντιμος δικαστής, Αναστάσιος Πολυζωίδης, δικαίωσε τους κατοίκους της Δεσφίνας αναγνωρίζοντας τους την κυριότητα των γαιών της^[11].

Πληθυσμός

Οι απογραφές πληθυσμού μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο είναι:

Έτος	Πληθυσμός
1951	2.663[12]
1961	2.416[13]
1971	2.114[14]
1981	1.952[15]
1991	2.080[16]
2001	2.024[17]
2011	1.824

Πολιτισμός

Υποδομή

Είσοδος Δεσφίνας

Η πόλη έχει πολλά κληροδοτήματα από ευεργέτες που άφησαν την περιουσία τους για διάφορους κοινωφελείς σκοπούς (Ησαΐας, Χηρόπουλος, Μελέτης, Μαναίος). Στην πόλη κατά τη διάρκεια ολόκληρου του έτους λειτουργούν:

Δημοτική Βιβλιοθήκη Πολιτιστικός Συλλόγος Αθλητικό και Πνευματικό κέντρο Αγροτική Τράπεζα

Αγροτικός Συνεταιρισμός Αστυνομικός Σταθμός Ιατρείο Φαρμακείο

Από πλευράς εκπαίδευσης υπάρχουν:

Βρεφονηπιακός Σταθμός Νηπιαγωγείο Δημοτικό Σχολείο Γυμνάσιο Ενιαίο Λύκειο

Οι Αθλητικές Εγκαταστάσεις που διαθέτει ο Δήμος Δεσφίνας είναι:

Γήπεδο Ποδοσφαίρου Γήπεδο 5x5 Τρία Γήπεδα Μπάσκετ Γυμναστήριο 2 Παιδικές Χαρές

Ήθη και έθιμα

Κυριακή του Πάσχα. Παραδοσιακό ψήσιμο αρνιού

Οι παραδόσεις, τόσο από τους πρεσβύτερους όσο και από τους νεότερους αποτελούν σημείο αναφοράς για τη Δεσφίνα.

Πάσχα

Το Πάσχα γιορτάζεται με τον παραδοσιακό ρουμελιώτικο τρόπο στη Δεσφίνα και στα γύρω χωριά, ψήνοντας αρνιά στους δρόμους με συνοδεία λαϊκών οργάνων και κεράσματα στους περαστικούς. Οι γνωστοί λάκκοι που προετοιμάζονται από την προηγούμενη ημέρα για το ψήσιμο των αρνιών βρίσκονται σε κάθε γειτονιά του χωριού.

Απόκριες

Την τελευταία Κυριακή της αποκριάς πραγματοποιείται το Καρναβάλι της Δεσφίνας, με παρέλαση αρμάτων και το κάψιμο του καρνάβαλου στην πλατεία, όπου καταλήγει σε λαϊκό γλέντι με χορούς και τραγούδια, τοπικούς μεζέδες και κρασί.

Δεκαπενταύγουστος

Κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου στη γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, προς τιμήν της Παναγίας γίνεται παραδοσιακό πανηγύρι που προσελκύει κόσμο από τις γύρω περιοχές. Επώνυμοι καλλιτέχνες οι οποίοι έχουν φιλοξενηθεί για τη συγκεκριμένη εκδήλωση είναι οι: Χάρις Αλεξίου, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Δημήτρης Μπάσης, Θέμης Αδαμαντίδης, Μάκης Χριστοδουλόπουλος, Άγγελος Διονυσίου, Λευτέρης Πανταζής, Μιχάλης Χατζηγιάννης κα.

Κοντοσούβλι Δεσφίνας

Το κοντοσούβλι αποτελεί τη μακρά παράδοση της Δεσφίνας και είναι φημισμένο τόσο για την ποιότητα όσο και για τον τρόπο που το σερβίρουν οι ταβέρνες. Η ποιότητα επιτυγχάνεται λόγω της ελεύθερης βοσκής σε λιβάδια της Δεσφίνας με αποτέλεσμα τα ζώα να θεωρούνται καλά σιτεμένα. Το σερβίρισμα παλιά γινόταν σε λαδόκολλα όπου συνδυάζονταν με τοπικό κρασί. Λόγω της παράδοσής του έχει θεσπιστεί η γιορτή κοντοσουβλιού που γίνεται κάθε χρόνο το καλοκαίρι ψήνοντας σε μια ενιαία σούβλα 150 μέτρων κοντοσούβλι από αρνί και πρόβατο.

Αξιοθέατα

Παλιά μονή Τιμίου Προδρόμου, Δεσφίνα

Τα αξιοθέατα που φιλοξενούνται στην πόλη, κατηγοριοποιούνται ως εξής:

Ιστορικά Μονοπάτια

• Μονοπάτι Δελφών - Κορυφής Κόχραν
• Ιστορικό μονοπάτι Δεσφίνας - Δελφών

Οικίες Σημαντικών Προσωπικοτήτων

• Οικία Επισκόπου Ησαΐα
• Οικία Σπύρου Παπαλουκά

Σπήλαιο Τυριάς

Πάντοτε ανεξερεύνητο χωρίς να έχουν γίνει σπηλαιολογικές έρευνες. Βρίσκεται ανατολικά της Δεσφίνας και η τοπική παράδοση μιλάει για σπήλαιο με πολλά ενδιαφέροντα. Στην επαναστατική περίοδο, χρησίμευε ως καταφύγιο σωτηρίας-ζωής των κατατρεγμένων, από τους Τούρκους, κατοίκων της Δεσφίνας και έχει την ονομασία «Τυριάς» από παλιά. Μετά την απελευθέρωση διαμορφώθηκε αρκετός χώρος του σε αποθήκη για διαφύλαξη και συντήρηση τοπικών τυροκομικών προϊόντων, λόγω παρουσίας σ' αυτό μόνιμης φυσικής ψύξης. Με την πάροδο του χρόνου το σπήλαιο εγκαταλείφθηκε.

Πλάτανος Δεσφίνας

Επιβλητικός παλαιότερα, λόγω των αυξημένων φυσικών διαστάσεών του, και πλούσιος σε φύλλωμα. Φυτεύτηκε το 1870, 1η Νοεμβρίου από τον Δεσφινιώτη Δημήτριο Αθαν. Σακελάριο. Η τοπική παράδοση λέει ότι φυτεύτηκαν δύο δενδρύλλια πλατάνου και με τα χρόνια της ανάπτυξής τους ενώθηκαν σε ένα δέντρο.

Ιστορικά μνημεία - Ναοί

• Νέα Μονή Τιμίου Προδρόμου^[18]
• Παλιά Μονή Τιμίου Προδρόμου^[18]
• Μητροπολιτικός Ναός της Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου)

Είναι κτίσμα του 1896. Ανεγέρθηκε με τη συνδρομή των κατοίκων επί Δημάρχου Γεωργίου Ιερεμία Ιατρού, σε κεντρικό σημείο του χωριού, πλησίον της πλατείας "Ηρώων Ησαΐα". Η εκκλησία γιορτάζει στις 15 Αυγούστου κάθε χρόνο.

• Μυκηναϊκός τάφος
• Πύργος ή Καστρούλι
• Ναός των Ταξιαρχών (του 13ου αιω.)^[4]
• Ιερός Ναός Αγίου Χαραλάμπου
• Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
• Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων

Τουρισμός

Η Δεσφίνα φημίζεται για τον αναλλοίωτο παραδοσιακό χαρακτήρα της και για τις τοπικές γεύσεις της. Ανέκαθεν ήταν ελκυστικός προορισμός για επισκέπτες που ήθελαν να γευτούν παραδοσιακά προϊόντα και γεύσεις όπως το περίφημο κοντοσούβλι της. Σταδιακά, ο οικισμός εκσυγχρονίστηκε χωρίς να αλλοιωθεί η φυσιογνωμία του με αποτέλεσμα να παρουσιάζει μια σημαντική αύξηση επισκεψιμότητας τα τελευταία χρόνια. Λόγω της υψηλής τουριστικής κίνησης που έχει δημιουργηθεί στη Δεσφίνα, η τοπική κοινωνία επενδύει συνεχώς στη δημιουργία τουριστικών καταλυμάτων και άλλων δομών ώστε να είναι εφικτή η φιλοξενία τους. Πλέον, αρκετά οικονομικά καταλύματα είναι διαθέσιμα μέσω διαδικτύου καθώς και της πλατφόρμας Airbnb.

Ιστορικά, η Δεσφίνα αποτελούσε το σταυροδρόμι της περιοχής καθώς συνδέει τις γειτονικές περιοχές του Νομού. Ένα μεγάλο μέρος των επισκεπτών προέρχεται από τους Δελφούς και την Αράχωβα. Η διαδρομή Δεσφίνα - Ιτέα - Γαλαξίδι καθώς και Δελφοί - Αράχωβα - Δίστομο - Δεσφίνα αποτελεί μια θελκτική επιλογή για τους ταξιδιώτες.

Αρχαιολογικά, στην περιοχή βρίσκονται αρκετά αξιόλογα μνημεία του αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού και των Βυζαντινών χρόνων για τα οποία έχει ξεκινήσει από το 2016 μια προσπάθεια ανάδειξης από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών (ΤΜΣ) σε συνεργασία με Πανεπιστήμια των ΗΠΑ (Παν/μιο Καλιφόρνιας Σαν Ντιέγκο, Παν/μιο Brandies Μασαχουσέτη, Παν/μιο Wesleyan Κονέκτικατ) και ερευνητών ελληνικών ΑΕΙ/ΤΕΙ. Η αρχαιολογική ανασκαφική έρευνα πραγματοποιείται στον Μυκηναϊκό οικισμό Καστρούλι, Δεσφίνας (Δελφοί, Φωκίδας).^[19]

Προϊόντα

Τα προϊόντα που παράγονται στην περιοχή είναι τα εξής:

• Αρτοσκευάσματα
• Ελιές και Λάδι
• Σταφύλια και Κρασί
• Κρέατα
• Τυροκομικά προϊόντα
• Μέλι

Οικονομία

Η οικονομία της Δεσφίνας βασίζεται κυρίως στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα ενώ λιγότερο στον τριτογενή τομέα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων απασχολείται στον αγροτικό τομέα, τη γνωστή βιομηχανία του Αλουμίνιο της Ελλάδος, στις ιχθυοκαλλιέργειες Γαλαξιδίου, σε δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Πριν την ίδρυση και λειτουργία του Αλουμινίου της Ελλάδος που πραγματοποιήθηκε το 1960, οι κάτοικοι ήταν κυρίως αγρότες με κύρια ασχολία την εκτροφή ζώων και την καλλιέργεια αγροτικής γης. Ξεκινούσαν από το χωριό με λίγα χρήματα με προορισμό τις βόρειες περιοχές της Ελλάδος και σκοπό την αγορά ζώων (κυρίως πρόβατα, γίδια, μοσχάρια) τα οποία αγόραζαν, έθρεφαν και μεταπωλούσαν.

Σύλλογοι

Πολιτιστικός Σύλλογος Δεσφίνας

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δεσφίνας με την ονομασία «Η Πρόοδος» ιδρύθηκε στις 6 Ιουλίου του 1979 και απαρτίζεται από 200 μέλη. Ο σκοπός του πολιτιστικού συλλόγου ήταν και είναι η πνευματική ανάπτυξη και ηθική καλλιέργεια, η προώθηση του πνεύματος του πολιτισμού και του ανθρωπιστικού δεσμού μεταξύ των μελών του καθώς και η συμβολή του στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος. Ακόμη ο πολιτιστικός σύλλογος είναι υπεύθυνος για τις εκδηλώσεις που δημιουργούνται κατά καιρούς στην περιοχή με στόχο την καλύτερη δυνατή διοργάνωσή τους.

Αθλητικό και Πνευματικό Κέντρο

• Το 1973 ιδρύθηκε η ιστορική ομάδα της Δεσφίνας με την ονομασία «Ο Ησαΐας».
• Το 1986 ιδρύθηκε η δεύτερη ομάδα που αντιπροσωπεύει την περιοχή με την ονομασία «Δόξα Δεσφίνας».
• Το 1999 ιδρύθηκε η Δημοτική Χορωδία Δεσφίνας η οποία περιλαμβάνει δύο τμήματα, το τμήμα των μεγάλων όπου αποτελείται από 42 χορωδούς και το παιδικό τμήμα το οποίο αποτελείται από 20 παιδιά.
• Το 1999 κατασκευάστηκε ένα νέο γήπεδο μπάσκετ - βόλεϊ
• Το 2001 κατασκευάστηκε ένα σύγχρονο γήπεδο ποδοσφαίρου 5x5 με συνθετικό χλοοτάπητα
• Το 2005 κατασκευάστηκε ενα πλήρες και σύγχρονο γυμναστήριο

Αγροτικός Συνεταιρισμός

Ο Αγροτικός συνεταιρισμός Δεσφίνας ιδρύθηκε πριν από πολλά χρόνια για την εξυπηρέτηση των αγροτικών υπηρεσιών του Δήμου. Κύριος στόχος του είναι η παραγωγή και προώθηση αγροτικών προϊόντων.

Αθλητικός Σύλλογος «Ο Ησαΐας»

Α.Σ. Ησαΐας Δεσφίνας

Έδρα	Ελλάδα[1]
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Πρώτη εμφάνιση Δεύτ. εμφάνιση
Πολυμέσα σχετικά με την ομάδα
wikidata (π • σ • ε )

Ο Α.Σ. Ησαΐας Δεσφίνας είναι ποδοσφαιρικός σύλλογος της Δεσφίνας που ιδρύθηκε το 1973. Αντιπροσωπεύει τον Δήμο Δεσφίνας στον χώρο του Φθιωτιδοφωκικού παλαιότερα και Φωκικού μετέπειτα πρωταθλήματος.

Από το 1973 έως και το 1985 συμμετείχε στο Πρωτάθλημα Φθιωτιδοφωκίδας όπου κατέκτησε 2 πρωταθλήματα. Το ένα το 1976 ανεβαίνοντας από την Γ΄ στη Β΄ κατηγορία και το άλλο το 1978 ανεβαίνοντας από τη Β΄ στην Α΄ κατηγορία.

Από το 1985 μέχρι σήμερα συμμετέχει στο πρωτάθλημα της Ε.Π.Σ. Φωκίδας. Κυπελλούχος της Ε.Π.Σ. Φωκίδας το 1991, ενώ έχει φτάσει ακόμη πέντε φορές στον τελικό, χωρίς να διπλασιάσει τις επιτυχίες του (1987, 1989, 1992, 2003 και 2005). Το 1987 ανακηρύχθηκε Πρωταθλητής Α΄ Κατηγορίας, αλλά έχασε την άνοδο στην Δ΄ Εθνική στα μπαράζ. Το 1991 έχοντας δαπανήσει αρκετά χρήματα για μεταγραφές ξανακέρδισε το πρωτάθλημα και κατάφερε να ανέβει τελικά στην Δ΄ Εθνική, με προπονητή τον Δημήτρη Ντάσκα.^[20]

Στην Δ΄ Εθνική αγωνίστηκε τη χρονιά 1991-92, όπου υποβιβάστηκε τερματίζοντας στη 18η θέση, πίσω από τον Α.Π.Σ. Ζάκυνθος και μπροστά από τον Α.Ο. Πύργος, σε σύνολο 19 ομάδων 6ου ομίλου.^[21]

Αθλητικός Σύλλογος «Η Δόξα»

Α.Σ. Δόξα Δεσφίνας

Έδρα	Ελλάδα[1]
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Πρώτη εμφάνιση
Πολυμέσα σχετικά με την ομάδα
wikidata (π • σ • ε )

Ο Α.Σ. Δόξα Δεσφίνας ιδρύθηκε το 1986 με σκοπό να αποτελέσει το φυτώριο της ισχυρότερης ομάδας της Δεσφίνας, του Ησαΐα.

Σπουδαιότερη πορεία της ανά τον χρόνο στο ερασιτεχνικό πρωτάθλημα όπου αγωνίζεται, η πενταετία 1998-2003 όταν κατέκτησε 2 πρωταθλήματα, από την Γ΄ στη Β΄ κατηγορία και από τη Β΄ στην Α΄ κατηγορία. Την αγωνιστική περίοδο 2003-2004 έδωσε δυναμικό παρόν στην Α΄ κατηγορία, κατακτώντας την 6η θέση (32 βαθμοί και γκολ 40 υπέρ - 42 κατά). Έχει τιμηθεί με βραβεία ήθους (χωρίς τιμωρία ή αποβολή κανείς παίκτης της για μια ολόκληρη αγωνιστική περίοδο).

Οικισμοί

Η Δεσφίνα αποτελείται συνολικά από δεκαεννέα (19) οικισμούς με τον μεγαλύτερο από αυτούς να είναι η πόλη της Δεσφίνας με περίπου 2.000 κατοίκους. Οι υπόλοιποι οικισμοί είναι κυρίως παραθαλάσσιοι με τους περισσότερους από αυτούς να έχουν τις βασικές υποδομές όπως δίκτυο νερού & ρεύματος. Ο Άγιος Μηνάς, το Στενό, οι Ποταμοί και ο Βάλτος έχουν ασφαλτόστρωση ενώ η πρόσβαση στους υπόλοιπους πραγματοποιείται από χωματόδρομο ο οποίος συντηρείται διαρκώς. Οι μεγαλύτεροι οικισμοί είναι ο Βάλτος Δεσφίνας και ο Άγιος Μηνάς Δεσφίνας οι οποίο αποτελούνται από περίπου ογδόντα κατοικίες ο καθένας.

Ονομασία οικισμού
Άγιος Αντρέας (14)	Άγιος Νικόλαος (22)	Κεραντριάς	Ποταμοί (18)
Άγιος Βλάσιος	Άγιος Συμεών	Μακριά Μαλλιά (30)	Πρόσακος (27)
Άγιος Γεώργιος	Άγιος Τρύφωνας	Νέα Μονή Τίμιου Προδρόμου (40)	Στενός (5)
Άγιος Ιωάννης Θεολόγος	Βάλτοι (18)	Παλιά Μονή Τίμιου Προδρόμου	Συκιά (37)
Άγιος Μηνάς (73)	Δεσφίνα (1.831)	Παναγιά	Σύνολο: 2.115 κάτοικοι

Άγιος Μηνάς Δεσφίνας

Παραλία Αγίου Μηνά, Δεσφίνα

Παραθαλάσσιος οικισμός της Δεσφίνας με περισσότερες από πενήντα (70) παραθεριστικές κατοικίες. Η απόσταση από τη Δεσφίνα είναι περίπου δεκαπέντε (15) λεπτά οδικώς με κατεύθυνση προς Ιτέα. Ο οικισμός φημίζεται για τα καθαρά νερά και την υψηλή θερμοκρασία σε σχέση με τις γειτονικές περιοχές. Η απόσταση από την Ιτέα και το Γαλαξίδι είναι περίπου δέκα και είκοσι λεπτά αντίστοιχα. Στην περιοχή υπάρχει καντίνα καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού η οποία εξυπηρετεί το κοινό καθημερινά.

Βάλτος Δεσφίνας

Ο Βάλτος είναι ο μεγαλύτερος οικισμός της Δεσφίνας ο οποίος έχει όλες τις σύγχρονες υποδομές (δίκτυο νερού & ύδρευσης, εστιατόριο, δρόμο με άσφαλτο). Είναι από τους εντυπωσιακότερους οικισμούς της Δεσφίνας καθώς περιβάλλεται από ένα καταπράσινο δάσος και ποταμάκια. Βρίσκεται περίπου δέκα (10) λεπτά οδικώς από την Αντίκυρα και εικοσιπέντε (25) λεπτά από τη Δεσφίνα. Η πρόσβαση στον οικισμό του Βάλτου πραγματοποιείται πλέον και μέσα από την πόλη της Δεσφίνας καθώς διανοίχτηκαν χωματόδρομοι που συνδέουν όλους τους οικισμούς απευθείας με την πόλη της Δεσφίνας. Ο Βάλτος αποτελείται περίπου από ογδόντα (80) οικισμούς όπου πολλοί από αυτούς αποτελούν μόνιμες κατοικίες. Ο οικισμός βρίσκεται ανάμεσα στους Ποταμούς Δεσφίνας και τον Πρόσακο Δεσφίνας.

Σημαντικές Προσωπικότητες

Οι πιο σημαντικές προσωπικότητες που κατάγονται από τη Δεσφίνα είναι:

• Σαλώνων Ησαΐας (1769-1821) - Επίσκοπος
• Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957) - Ζωγράφος
• Ευστάθιος Ι. Μαναίος (1893-1979) - Συνταγματάρχης
• Χρήστος Γ. Χηρόπουλος (1914-1999) - Υποπλοίαρχος - Δωρητής Νηπιαγωγείου Δεσφίνας
• Γεώργιος Μελέτης (1889-1981) - Επιχειρηματίας - Δωρητής Γυμνασίου Δεσφίνας
• Νικόλαος. Ι. Χλεμπογιάννης (1905-1941) - Ανθυπομοίραρχος
• Αθανάσιος Καμπαφλής (1915-1993) - Πρωτοπαλαιστής της Ελληνορωμαϊκής Πάλης, τραγουδιστής και συγγραφέας.
• Αθανάσιος Γκελεστάθης (1922-1982) Γιατρός, βουλευτής, Υφυπουργός Εσωτερικών (1976-1977).
• Λουκάς Παπαδήμος (1947) - Οικονομολόγος, Πρωθυπουργός της Ελλάδος (2011-2012), Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (2002-2010), Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (1994-2002)
• Μέγας Λ. Φαράντος - Θεολόγος

Δήμαρχοι & Πρόεδροι (1987 - 2010)

Χρονική Περίοδος	Δήμαρχοι
1983 - 1986	Χρήστος Γ. Χηρόπουλος
1987 - 1990	Ευστάθιος Γ. Μαντζώρος
1991 - 1994	Ευστάθιος Γ. Μαντζώρος
1995 - 1998	Αχιλλέας Ηλ. Μακρής
1999 - 2002	Ευστάθιος Γ. Μαντζώρος
2003 - 2006	Παναγιώτα Α. Καμπαφλή
2007 - 2010	Ευστάθιος Γ. Μαντζώρος

Ιστορικός Πληθυσμός

Στοιχεία απογραφής πληθυσμού^[22]

	Μόνιμος	Πραγματικός	Μόνιμος	Πραγματικός
Απογραφή	2001	2001	1991	1991
Δ.δ. Δεσφίνας	2.115	2.431	1.955	2.389
Δεσφίνα	1.831	2.024	1.772	2.080

	Δ.δ. Δεσφίνας	Δεσφίνα
Μόνιμος Πληθυσμός	Απογραφή 2001	Απογραφή 2001
Άρρενες	1.090	905
Θήλεις	1.025	926
Σύνολο	2.115	1.831

Κλιματολογικά Δεδομένα

Κλιματολογικά δεδομένα^[23]

Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μαρ	Απρ	Μαι	Ιουν	Ιουλ	Αυγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ
Μέση μέγιστη	11 °C	11,2 °C	14,12 °C	19,50 °C	24,92 °C	28,03 °C	29,34 °C	29,40 °C	24,12 °C	19,85 °C	14,67 °C	11,82 °C
Μέση ελάχιστη	4,7 °C	4,32 °C	5,29 °C	10,77 °C	13,96 °C	16,71 °C	18,11 °C	19,29 °C	19,23 °C	12,80 °C	9,03 °C	5,39 °C
Υετός	8,3 Ημ.	7,8 Ημ.	7,7 Ημ.	6,9 Ημ.	5,0 Ημ.	1,6 Ημ.	0,9 Ημ.	1,3 Ημ.	2,5 Ημ.	5,2 Ημ.	8,1 Ημ.	9,6 Ημ.

Παραπομπές

1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
2. Υπάρχουν πολλές παραδοχές για τον τρόπο που προήλθε η σημερινή ονομασία της περιοχής και του οικισμού της Δεσφίνας. Άλλοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από την Κίρφη, δηλαδή Ξεροβούνι. Βέβαια τα γειτονικά χωριά την αναφέρουν ως Τζεσφίνα ή Ντεσφίνα (Μακρυγιάννης) αλλά αυτό οφείλεται μάλλον στις φωνητικές αλλοιώσεις που δημιούργησε ο πολύ έντονος τσιτακισμός της περιοχής. Υπάρχει ακόμα η άποψη από ένα έγγραφο της 3ης Αυγούστου 1366 που μιλάει για τον πύργο Κιφίνα ή Κιττίνα που ανήκε στους Καταλανούς ή από το CISTINA = άδενδρη περιοχή βουνού. Ίσως η πιο σωστή άποψη και η μόνη επιστημονικά αποδεκτή προέρχεται από τον αξιόλογο φιλόλογο και γυμνασιάρχη Δημήτριο Ι. Ληξουργιώτη (κάτοικος Δεσφίνας), κατά τον οποίο η ονομασία Δεσφίνα προέρχεται από το ρήμα κεύθω = κρύβω σύμφωνα με τη λογική επειδή η πόλη δεν διακρίνεται από πουθενά και είναι αθέατη είναι μια κρυμμένη πόλη ή κρυψώνας = κεύθος = Κευθίνα = Κεφθίνα ή Κεσθίνα ( με τσιτακισμό ) Ντεσφίνα = Τζεσφίνα = Δεσφίνα.
3. «Δεσφίνα». Άσπρη Πολιτεία, Νέα του δεκαπενθημέρου Άσπρων Σπιτιών και Άντικύρας, Αριθμ. φύλλου 22, σελίδα 6 και 7.. 18 Οκτωβρίου 1979. https://www.mytilineos.gr/media/j5dfa4tz/1979_oct_18_fullo22_aspri_politeia.pdf.
4. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 9. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 318.
5. ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine.», σελ. 10667 (σελ. 193 του pdf)
6. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2021.
7. Στη μάχη στη Χαλκωμάτα ο πολυάριθμος κι εμπειροπόλεμος στρατός του Βρυώνη κατατρόπωσε τους λιγοστούς Έλληνες αγωνιστές. Εκεί σκοτώθηκε ο Ησαΐας. Πηγή: fokidanet.com Αρχειοθετήθηκε 2007-03-08 στο Wayback Machine..
8. «Visit Delphi Greece - περιήγηση». www.visitdelphi.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2023.
9. «Δεσφίνα». Άσπρη Πολιτεία, Νέα του δεκαπενθημέρου Άσπρων Σπιτιών και Άντικύρας, Αριθμ. φύλλου 23, σελίδα 3 και 7.. 1 Νοεμβρίου 1979. https://www.mytilineos.gr/media/1blp4y5c/1979_nov_1_fullo23_aspri_politeia.pdf.
10. Ψηφιακό αποθετήριο της Ακαδημίας Αθηνών. «Απόφαση 33/1842, Άρειος Πάγος».
11. Σωτηρόπουλος, Γ.Ν. (1995). «Η Δεσφίνα. Στον Μύθο και την Ιστορία» (PDF).
12. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 182 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf.
13. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 174 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf.
14. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 171 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf.
15. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 182 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf.
16. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 227 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf.
17. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 224 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf.
18. «Visit Delphi Greece - περιήγηση». www.visitdelphi.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2023.
19. admin (22 Απριλίου 2021). ««ΜΥΚΗΝΑΙΚΗ ΔΕΣΦΙΝΑ»: ΤΟ ΚΑΣΤΡΟΥΛΙ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ». Kastrouli Mycenaean Project (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2023.
20. Ανδρέας Μπόμης, "Αλμανάκ ποδοσφαίρου 1991, έκδοση περιοδικού "ΕΙΚΟΝΕΣ", σελ. 92
21. «Greece - List of Fourth Level Final Tables, 1991/92», rsssf.com, Alexander Mastrogiannopoulos
22. Τα στοιχεία αφορούν την απογραφή της Δεσφίνας την περίοδο 1991 και 2001 και είναι συγκεντρωμένα από την επίσημη ιστοσελίδα της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε).
23. Τα στοιχεία αναφέρονται για την περίοδο 2006 από τον μετεωρολογικό σταθμό της Δεσφίνας.

Δείτε επίσης

• Σαλώνων Ησαΐας
• Σπύρος Παπαλουκάς
• Χρήστος Χηρόπουλος
• Μονή Τιμίου Προδρόμου Δεσφίνας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Δεσφίνα

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Δεσφίνα

• Ιστοσελίδα του Δήμου Δεσφίνας
• Ιστοσελίδα του Νομού Φωκίδος Αρχειοθετήθηκε 2009-02-21 στο Wayback Machine.