Ζυρά (νομός)

Το Ζυρά (γαλλικά: Jura) είναι γαλλικός νομός, το όνομα του οποίου προέρχεται από το λατινικό Juris που σημαίνει «ορεινό δάσος» (Οροσειρά του Ιούρα). Είναι ένας από τους οκτώ νομούς της περιοχής Βουργουνδία-Φρανς-Κοντέ, στα ανατολικά της Γαλλίας. Δημιουργήθηκε από το νότιο τμήμα της ιστορικής και πολιτιστικής περιοχής της Φρανς-Κοντέ. Πρωτεύουσα είναι η Λονς-λε-Σωνιέ.

Ζυρά
Σημαία Έμβλημα Σφραγίδα
Διοίκηση
Χώρα	Γαλλία
Περιοχή	Βουργουνδία-Φρανς-Κοντέ
Δημιουργία νομού	4  Μαρτίου 1790
Πρωτεύουσα	Λονς-λε-Σωνιέ
Υπονομαρχία	Ντολ Σαιν-Κλωντ
Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου	Κλεμάν Περνό (LR)
Νομάρχης	Ρισάρ Βινιόν
Κωδικός νομού	39
ISO 3166-2	FR-39
Κωδικός NUTS	FR432
Δημογραφία
Πληθυσμός	258.555 (1  Ιανουαρίου 2021)[1]
Πυκνότητα	52 κάτοικοι/km²
Δεδομένα
Έκταση	4.999 km²
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Υποδιαιρέσεις
Διαμερίσματα	3
Εκλογικές περιφέρειες	3
Καντόνια	17
Διακοινοτικότητες	14
Κοινότητες	494
Ιστότοπος
http://www.jura.fr/
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 260.517 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2016. Έχει έκταση 4.999 τετραγωνικά χιλιόμετρα και διοικητικά αποτελείται από 3 διαμερίσματα.

Οι κάτοικοί του ονομάζονται Ζυρασιάν. Η INSEE και το ταχυδρομείο του αποδίδουν τον κωδικό 39.

Γεωγραφία

Χάρτης του νομού Ζυρά

Ο νομός Ζυρά συνορεύει στα βόρεια με το νομό Ωτ-Σον, στα ανατολικά με το νομό Ντου και το καντόνι του Βω της Ελβετίας, στα νότια με το νομό Αιν και στα δυτικά με τους νομούς Σον-ε-Λουάρ και Κοτ-ντ'Ορ. Έχει πρωτεύουσα τη Λονς-λε-Σωνιέ, που βρίσκεται 340,82 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Παρισιού, κατ'ευθεία γραμμή. ^[2] Έχει έκταση 4.999 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Ο νομός Ζυρά βρίσκεται εν μέρει στην οροσειρά Ιούρα, η οποία εκτείνεται  και στους όμορους νομούς Ντου και Αιν. Το ανάγλυφο του νομού αποτελείται από:

• Μια τεράστια πεδιάδα (η ιουρασική Μπρες), σε υψόμετρο 200 μέτρων, που εκτείνεται κατά μήκος των δυτικών συνόρων του νομού στις πόλεις Αρμπουά, Σαλέν-λε-Μπαιν, Πολινί, Λονς-λε-Σωνιέ και περιλαμβάνει ένα από τα μεγαλύτερα δάση της Γαλλίας. Τη διασχίζει ένας κύριος ποταμός, ο Ντου με τον παραπόταμό του, Λου. Δύο απομακρυσμένες περιοχές είναι ενδιαφέρουσες: οι κοινότητες Πλανς-πρε-Αρμπουά και Μπωμ-λε-Μεσιέ. Είναι μια περιοχή πλούσια σε λίμνες.

• Ένα πρώτο οροπέδιο με μέσο υψόμετρο 400-700 μέτρα, κυρίως αγροτικό εκτός από τη μικρή πόλη Σαμπανιόλ. Είναι το βασίλειο της φύσης με λιβάδια, δάση, πολλές λίμνες και ποταμούς, όπως ο Ερισόν με τους καταρράκτες του και ο ποταμός Αιν. Ανάμεσα στην πεδιάδα Μπρες και το πρώτο οροπέδιο εκτείνονται οι αμπελώνες του νομού, μόλις γύρω στα 18.500 στρέμματα, σχηματίζοντας μια στενή λωρίδα γης 80 χιλιομέτρων από βορρά προς νότο.

• Στα ανατολικά του νομού το υψόμετρο ανεβαίνει έως τα 1500 μέτρα. Το τοπίο είναι ορεινό, με πολλά δάση, την πόλη Ρους και τη λίμνη της, την πόλη Μορέ (έδρα βιομηχανίας κατασκευής οπτικών, με εθνική σχολή) και την πόλη Σαιν-Κλωντ (σημαντικός τομέας της βιομηχανίας παιχνιδιών, παραγωγής σωλήνων, πλαστικών και κοπής διαμαντιών). Η υψηλότερη κορυφή στο νομό είναι εκείνη του όρους Πελά, στα 1.595 μέτρα.

Ιστορία

Το έδαφος του σημερινού νομού Ζυρά κατοικήθηκε από τη νεολιθική εποχή, από το 4000 έως το 750 π.Χ. ^[3]

Γαλατο-Ρωμαϊκή εποχή

Στην Αρχαιότητα, από τον 5ο αιώνα π.Χ., η περιοχή κατοικήθηκε από τη γαλατική φυλή των Σηκουανών. Μετά την κατάκτηση του Ιούλιου Καίσαρα, ο Γαλατο-Ρωμαϊκός πολιτισμός αναπτύχθηκε στην περιοχή βορειοδυτικά του ποταμού Αιν, μεταξύ Λονς-λε-Σωνιέ και Σαλέν-λε-Μπαιν καθώς και στην αγροτική πεδιάδα της Ντολ. Από τον 1ο ως τον 3ο αιώνα δημιουργήθηκε σημαντικό κέντρο προσκυνήματος (κοντά στο Μουαράν-αν-Μοντάνι).^[4]

Μεσαίωνας

Τον 4ο και 5ο αιώνα οι διαδοχικές γερμανικές εισβολές αποδυνάμωσαν τους Γαλατο-Ρωμαϊκούς οικισμούς και δημιούργησαν μια μακρά περίοδο αστάθειας, όπου διάφορα βασίλεια, αλαμανικά, βουργουνδικά και φραγκικά προσπάθησαν να εγκατασταθούν. Την ίδια εποχή διαδόθηκε στην περιοχή ο Χριστιανισμός, οπότε και σημειώθηκε άνοδος του μοναχισμού. Από τότε χρονολογούνται το αβαείο του Σαιν-Κλωντ, το αβαείο της Μπωμ-λε-Μεσιέ και τον 7ο αιώνα το αβαείο του Σατώ-Σαλόν.

Μετά από μια νέα ταραγμένη περίοδο (επιδρομές των Βίκινγκς και των Σαρακηνών), ο Ροδόλφος Α' εκλέχθηκε στο τέλος του 9ου αιώνα (το έτος 888) βασιλιάς της «Βουργουνδίας Jurane», η οποία προσαρτήθηκε από τη γερμανική αυτοκρατορία: έτσι δημιουργήθηκε η Άνω Βουργουνδία, η οποία κατέστη κληρονομική κομητεία στο τέλος του 10ου αιώνα, το 995: ο σημερινός νομός είναι το νότιο τμήμα του εδάφους της Φρανς-Κοντέ (πρώτη αναφορά το 1366).

Από τον 11ο αιώνα δημιουργήθηκαν φέουδα με κυρίαρχους τους κόμητες του Σαλόν, πλάγιο κλάδο των δουκών της Βουργουνδίας, με πρώτο τον κόμη Ιωάννη του Σαλόν (1190-1267). Αυτή την εποχή, από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα, κατασκευάστηκαν πολλά κάστρα καθώς και πολλά θρησκευτικά οικοδομήματα από τους Κιστερκιανούς, τους Βενεδικτίνους και άλλα θρησκευτικά τάγματα, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής έως την περίοδο της Γαλλικής επανάστασης, οπότε έκλεισαν και πωλήθηκαν ως «εθνική ιδιοκτησία».^[5]

Τα εδάφη του νομού Ζυρά ακολούθησαν για αιώνες την τύχη της Φρανς-Κοντέ που προσαρτήθηκε στη γερμανική αυτοκρατορία και έπειτα στο δουκάτο της Βουργουνδίας από το 1318-1493, με πρωτεύουσα την Ντολ όπου εγκαταστάθηκε το Κοινοβούλιο (1422) και το Πανεπιστήμιο ( 1423). Η περιοχή επανήλθε στη γερμανική αυτοκρατορία το 1477, προκαλώντας την είσοδο των στρατευμάτων του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΑ' της Γαλλίας το 1479. Η συνθήκη του Σανλίς το 1493 αποκατέστησε την ειρήνη και η περιοχή ευημερούσε για έναν αιώνα υπό τους Αψβούργους (οίκος της Αυστρίας και της Ισπανίας).

Νεότερη εποχή

Έναν αιώνα αργότερα, το 1595, ο Ερρίκος Δ'  κήρυξε τον πόλεμο στην Ισπανία και εισέβαλε στην Φρανς-Κοντέ, αποσύρθηκε, αλλά οι εντάσεις παρέμειναν με το βασίλειο της Γαλλίας και αναδύθηκαν επί Λουδοβίκου ΙΓ' και Ρισελιέ στον Δεκαετή πόλεμο που κατέστρεψε την περιοχή μεταξύ 1634 και 1644. Το 1674, ο Λουδοβίκος ΙΔ' άρχισε και πάλι την κατάκτηση της επαρχίας που έγινε οριστικά γαλλική μετά τη συνθήκη του Ναϊμέχεν (1678-79).

Ο νομός Ζυρά δημιουργήθηκε το 1790 και περιλάμβανε το νότιο τμήμα της επαρχίας Φρανς-Κοντέ. Ήταν ένας από τους 88 ( πλέον 101) νομούς που συστάθηκαν κατά τη διάρκεια της Γαλλικής επανάστασης, σύμφωνα με το νόμο της 22ας Δεκεμβρίου 1789. Το 1792, ο Ρουζέ ντε Λιλ, αξιωματικός του γαλλικού στρατού με καταγωγή από το Λονς-λε-Σωνιέ, συνέθεσε στο Στρασβούργο τη Μασσαλιώτιδα, που έγινε ο γαλλικός εθνικός ύμνος.

Σύγχρονη εποχή

Μετά την προσάρτηση στη Γαλλία, η ιστορία του νομού Ζυρά ενσωματώνεται στην ιστορία της χώρας.

Μετά τη νίκη των συμμάχων του Ναπολέοντα στη μάχη του Βατερλώ στις 18 Ιουνίου 1815, ο νομός κατελήφθη από αυστριακά και ελβετικά στρατεύματα από τον Ιούνιο του 1815 μέχρι τον Νοέμβριο του 1818. Τα σύνορα με την Ελβετία οχυρώθηκαν τις επόμενες δεκαετίες (φρούρια των Σαλέν και Ρούς), αλλά κατά τη διάρκεια του Γαλλοπρωσικού πολέμου το 1870 οι γερμανικοί στρατοί διείσδυσαν στο νομό Ζυρά από το νομό Ωτ-Σον και μεγάλο τμήμα της περιοχής κατελήφθη για εννέα μήνες από τους γερμανικούς στρατούς, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1871.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, το 1940, ο νομός πάλι κατελήφθη και μοιράστηκε με την διαχωριστική γραμμή που επεβλήθη από τους Γερμανούς. Η απελευθέρωση  ήρθε τον Σεπτέμβριο του 1944 από τους συμμαχικούς στρατούς που αποβιβάσθηκαν στην Προβηγκία και βοηθήθηκαν από τη Γαλλική αντίσταση της περιοχής.

Δύο από τις σημαντικές προσωπικότητες του νομού Ζυρά ήταν ο Λουί Παστέρ στην επιστήμη και ο Ζυλ Γκρεβύ στην πολιτική, πρόεδρος (1879-1887) της Τρίτης Δημοκρατίας.

Την 1η Ιανουαρίου 2016, η περιοχή Φρανς-Κοντέ, η οποία περιλάμβανε το νομό Ζυρά, συγχωνεύτηκε με την περιοχή της Βουργουνδίας και δημιουργήθηκε η νέα διοικητική περιοχή Βουργουνδία-Φρανς-Κοντέ.

Διοικητική διαίρεση

Τα διαμερίσματα του νομού Ζυρά

Ο νομός Ζυρά χωρίζεται σε 3 διοικητικά διαμερίσματα, 17 καντόνια και 494 κοινότητες.

Διαμέρισμα	Καντόνια	Κοινότητες	Πληθυσμός Απογραφή 2016	Έκταση χμ²	Πυκνότητα Κάτ./χμ²	Κωδ. INSEE
Ντολ	8	190	106.246	1.769,49	60	391
Λονς-λε-Σωνιέ	8	249	104.522	2.271,85	46	392
Σαιν-Κλωντ	5	55	49.749	957,84	52	393
Σύνολο νομού	17	494	260.517	4.999,18	52	39

Πόλεις

Οι μεγαλύτερες πόλεις του νομού Ζυρά είναι:

Πόλη	Einwohner (2016)	Διαμέρισμα
Ντολ	23.579	Ντολ
Λονς-λε-Σωνιέ	17.364	Λονς-λε-Σωνιέ
Σαιν-Κλωντ	9.526	Σαιν-Κλωντ
Σαμπανιόλ	7.928	Λονς-λε-Σωνιέ
Μορέ	5.370	Σαιν-Κλωντ

Έμβλημα

• 
  Έμβλημα του νομού Ζυρά

Οικονομία

Οι αμπελώνες του νομού Ζυρά

Το κίτρινο κρασί

Μακέτα παλαιολιθικού οικισμού της λίμνης Σαλαίν

Ο νομός Ζυρά είναι αμπελουργική περιοχή. Τα κρασιά Ζυρά είναι πολύ διακριτικά και ασυνήθιστα κρασιά, όπως το « κίτρινο κρασί » (vin jaune), ^[6]το οποίο παρασκευάζεται κάτω από πέπλο μύκητα. ^[7]Παράγεται από την τοπική ποικιλία σταφυλιού Σαβανιέν. Άλλες ποικιλίες σταφυλιών περιλαμβάνουν το Poulsard, το Trousseau και το Σαρντονέ.

Ο νομός δεν περιλαμβάνει βιομηχανικές πόλεις: οι λίγες πόλεις λειτουργούν ως διοικητικά και εμπορικά κέντρα που εξυπηρετούν την αγροτική οικονομία. Ελλείψει μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων, οι μικρές βιοτεχνικές επιχειρήσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Η βιομηχανία και βιοτεχνία του νομού εμπίπτουν σε έξι κλάδους:

Βιομηχανίες αγροτικών ειδών διατροφής, ιδίως τυροκομία, με γνωστές ονομασίες όπως La vache qui rit.^[8]Ξυλουργική, χημεία, βιομηχανία καουτσούκ και πλαστικών, κατασκευή ιατρικών οργάνων ακριβείας, οπτικών και ορολογικών οργάνων, κατασκευή επίπλων και διάφορες βιομηχανίες (συμπεριλαμβανομένων των παιχνιδιών).

Τουρισμός

Ο τουρισμός κατέχει σημαντική θέση στην οικονομία του νομού, Τα όρη Ζυρά παρέχουν άφθονες ευκαιρίες για πεζοπορία, σκι και άλλα χειμερινά σπορ. Ο νομός διαθέτει τρεις τοποθεσίες Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO: τα αλατωρυχεία στο Σαλέν-λε-Μπαιν, και οι δύο τοποθεσίες του Καλαιρβώ και του Σαλαίν, όπου υπήρχαν προϊστορικοί παραλίμνιοι οικισμοί.

Ο πράσινος τουρισμός αναπτύσσεται επίσης σε όλες σχεδόν τις κοινότητες, όπου αυξάνονται τα μονοπάτια πεζοπορίας καθώς και αθλητικές δραστηριότητες (ορεινή ποδηλασία - σπηλαιολογία - ιππασία).

Την τουριστική ανάπτυξη υποβοηθά το άρτιο σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο του νομού.

Αξιοθέατα

• Αξιοθέατα του νομού Ζυρά
• 
  Τα αλατωρυχεία του Σαλέν-λε-Μπαιν
• 
  Το αβαείο του Μπωμ-ε-Μεσιέ
• 
  Ντολ
• 
  Σατώ-Σαλόν
• 
  Εσωτερική αυλή στο μοναστήρι των Ουρσουλίνων στο Πολινί
• 
  Η λίμνη Βουγκλάν
• 
  Ρους
• 
  Οχυρώσεις στη Ρους
• 
  Οι καταρράκτες του ποταμού Ερισόν
• 
  Ο πύργος Πεκώ στο Αρμπουά

Παραπομπές

1. «Populations légales 2021» Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών. 28  Δεκεμβρίου 2023.
2. . «distance.to».
3. . «Chalain et Clairvaux (Jura) et les sites palafittiques préhistoriques autour des Alpes» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Ιουλίου 2015.
4. La civilisation gallo-romaine dans le Jura, Musée d'archéologie du Jura, p. 1 à 55
5. . «René Locatelli , Sur les chemins de la perfection : moines et chanoines dans le diocèse de Besançon vers 1060-1220, 1992».
6. . «percee-du-vin-jaune».
7. . «Κίτρινο κρασί. Ζύμωση κάτω από πέπλο μύκητα».
8. . «les-fromages-jurassiens».^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η επίσημη σελίδα του νομού Ζυρά (γαλλικά)
• Νομαρχιακή Επιτροπή Τουρισμού Ζυρά Η περιοχή Ζυρά και τα ιδιαίτερα κρασιά της (ελληνικά)