From Wikipedia, the free encyclopedia
Το κοπτικό αλφάβητο αποτελεί το σύστημα γραφής της κοπτικής γλώσσας. Η ομάδα των χαρακτήρων βασίζεται στο ελληνικό αλφάβητο[1] μαζί με την επιπλέον προσθήκη γραμμάτων τα οποία προέρχονται από την αιγυπτιακή δημοτική γλώσσα. Είναι η πρώτη αλφαβητικού τύπου γραφή για τη γηγενή αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα. Υπάρχουν διάφορες μορφές του αλφάβητου ανάλογα με την εκάστοτε διάλεκτο της κοπτικής γλώσσας, κυρίως τη σαχιδική και την μποχαρική διάλεκτο.[2][3]
Το αλφάβητο χρονολογείται από την ελληνιστική περίοδο της δυναστείας των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο, όπου χρησιμοποιούνταν ελληνικοί χαρακτήρες για τη μεταγραφή των κειμένων της δημοτικής αιγυπτιακής γλώσσας, η οποία έως τότε χρησιμοποιούσε τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Τα πρώτα κείμενα που γράφτηκαν με χρήση των ελληνικών χαρακτήρων είναι στη μορφή της παλαιάς κοπτικής γραφής. Με την επικράτηση του χριστιανισμού στην Αίγυπτο, η γνώση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών εξασθένησε ενώ οι ελληνικοί χαρακτήρες ήταν πολύ περισσότερο διαδεδομένοι καθώς και σε χρήση από την εκκλησία. Κατά τον 4ο αιώνα η χρήση του κοπτικού αλφάβητου καθιερώθηκε, ιδιαίτερα στη σαχιδική διάλεκτο.[2]
Η Κοπτική ορθόδοξη εκκλησία συνεχίζει να έχει τα γραπτά της και το τελετουργικό της στην κοπτική γλώσσα, αλλά εκτός της εκκλησίας η χρήση των κοπτικών είναι σπάνια.[3]
Μια παραλλαγή των κοπτικών είναι η γλώσσα των παλαιών Νουβικών, γλώσσα της Νειλοσαχαρικής οικογένειας, η οποία χρησιμοποιεί στρογγυλόσχημη γραφή ελληνικών χαρακτήρων με στοιχεία από κοπτικούς και μεροϊτικούς χαρακτήρες.[4][5]
Το κοπτικό αλφάβητο ήταν το πρώτο αιγυπτιακό σύστημα γραφής με χρήση φωνήεντων, και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την αποκρυπτογράφηση των αρχαιότερων Αιγυπτιακών κειμένων, καθώς 7 από τα 30/31 συνολικά γράμματα έχουν καθαρά αιγυπτιακή προέλευση από την δημοτική.[6][7]
Μερικές αιγυπτιακές συλλαβές ενώ προφέρονται δεν έχουν φωνήεντα. Στην σαχιδική διάλεκτο αυτές γράφονταν με χρήση ειδικών τονικών σημείων, όπως μια γραμμή πάνω από ολόκληρη την συλλαβή, ή την χρήση αποστρόφων ως διαχωριστικού μεταξύ των λέξεων για την σημείωση των κλιτικών μορφημάτων, μια λειτουργία ιδεογραμμάτων της λογογραφικής αιγυπτιακής. Άλλες λέξεις χρησιμοποιούν διαλυτικά (¨) πάνω από τα γράμματα για να δείξουν πως ξεκινά νέα συλλαβή, και άλλες περισπωμένη (~) για τον ίδιο σκοπό.[7]
Οι χαρακτήρες όπως παρακάτω:[3]
Κεφαλαία μορφή | Πεζή μορφή | Προφορά (Ελλ. / ΔΦΑ) | Ονομασία | Ελληνικό αντίστοιχο | Αριθμητική τιμή |
---|---|---|---|---|---|
α / [[a, ʕ]] | Άλφα | Α, α | 1 | ||
μπ ή β / [[β~v]] | Βήτα | Β, β | 2 | ||
γκ / [[ɡ]] | Γκάμα | Γ, γ | 3 | ||
ντ / [[d]] | Ντέλτα | Δ, δ | 4 | ||
ι ή ε / [[i, e]][σημείωση 1] | Ι | Ε, ε | 5 | ||
– | Σο | Ϛ, ϛ (στίγμα) | 6 | ||
ζ / [[z]] | Ζήτα | Ζ, ζ | 7 | ||
ῆ / ε [[eː]] | Ήτα | Η, η | 8 | ||
τ ή θ / / [[tʰ]] | Θήτα | Θ, θ | 9 | ||
ι / [[iː~j]] | Ιώτα | Ι, ι | 10 | ||
κ / [[k]] | Κάππα | Κ, κ | 20 | ||
l [[l]] | Λάμντα | Λ, λ | 30 | ||
μ / [[m]] | Με | Μ, μ | 40 | ||
ν / [[n]] | Νε | Ν, ν | 50 | ||
ξ / ks | Έξι | Ξ, ξ | 60 | ||
ο / [[o]] | Ο | Ο, ο | 70 | ||
π / [[p]] | Πι | Π, π | 80 | ||
ρ / [[r]] | Ρο | Ρ, ρ | 100 | ||
σ /s [[s]] | Σίμα | Σ, σ, ς | 200 | ||
τ / [[t]] | Τάου | Τ, τ | 300 | ||
ου / [[uː]][σημείωση 2] | Ύψιλον | Υ, υ | 400 | ||
φ / [[pʰ]] | Φι | Φ, φ | 500 | ||
χ / [[kʰ]] | Χι | Χ, χ | 600 | ||
ψ | Έψι | Ψ, ψ | 700 | ||
ω / [[oː]] | Ου | Ω, ω | 800 | ||
τσ / [[ʃ]] | Σέι | - | - | ||
φ / [[f]] | Φέι | Ϙ, ϙ (κόππα, ως αριθμός) | 90 | ||
χ / [[x]] | Χέι | - | - | ||
χ / [[h, ħ]] | Χόρι | - | - | ||
τζ / [[dʒ]] | Τζάντζα | - | - | ||
κ ή τσ [[kʲ, tʃ]][σημείωση 3] | Τσίμα | Ϙ, ϙ (κόππα, ως γραφή) | - | ||
τι ή ντε / [[ti, de]][σημείωση 4] | Τι / Ντε | - | - | ||
- | Ψις νσε [σημείωση 5] | - | 900 |
Ιερογλυφικά | Δημοτική | Κοπτική | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
→ | → | Ϣ š | ||||
→ | → | Ϥ f | ||||
→ | → | Ϧ x | ||||
→ | → | Ϩ h | ||||
→ | → | Ϫ [dʒ] | ||||
→ | → | Ϭ q | ||||
→ | → | Ϯ ti |
Στο σύστημα κωδικοποίησης Unicode, οι περισσότεροι κοπτικοί χαρακτήρες είχαν την ίδια τιμή με τους ελληνικούς, ωστόσο από την έκδοση 4.1 του 2005 οι κοπτικοί χαρακτήρες έχουν πλέον τις δικές τους ξεχωριστές τιμές (εύρος τιμών από U+2C80 έως U+2CFF). Οι περισσότερες συμβολοσειρές στα κύρια λειτουργικά συστήματα χρησιμοποιούν γραμματοσειρές βυζαντινής υφολογίας.
Στο έυρος τιμών των ελληνικών χαρακτήρων περιλαμβάνονται και 7 κοπτικοί (U+03E2 έως U+03EF) οι οποίοι προέρχονται από την αιγυπτιακή δημοτική.
ελληνικοί και κοπτικοί χαρακτήρες Unicode κατάλογος Unicode (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+037x | Ͱ | ͱ | Ͳ | ͳ | ʹ | ͵ | Ͷ | ͷ | ͺ | ͻ | ͼ | ͽ | ; | Ϳ | ||
U+038x | ΄ | ΅ | Ά | · | Έ | Ή | Ί | Ό | Ύ | Ώ | ||||||
U+039x | ΐ | Α | Β | Γ | Δ | Ε | Ζ | Η | Θ | Ι | Κ | Λ | Μ | Ν | Ξ | Ο |
U+03Ax | Π | Ρ | Σ | Τ | Υ | Φ | Χ | Ψ | Ω | Ϊ | Ϋ | ά | έ | ή | ί | |
U+03Bx | ΰ | α | β | γ | δ | ε | ζ | η | θ | ι | κ | λ | μ | ν | ξ | ο |
U+03Cx | π | ρ | ς | σ | τ | υ | φ | χ | ψ | ω | ϊ | ϋ | ό | ύ | ώ | Ϗ |
U+03Dx | ϐ | ϑ | ϒ | ϓ | ϔ | ϕ | ϖ | ϗ | Ϙ | ϙ | Ϛ | ϛ | Ϝ | ϝ | Ϟ | ϟ |
U+03Ex | Ϡ | ϡ | Ϣ | ϣ | Ϥ | ϥ | Ϧ | ϧ | Ϩ | ϩ | Ϫ | ϫ | Ϭ | ϭ | Ϯ | ϯ |
U+03Fx | ϰ | ϱ | ϲ | ϳ | ϴ | ϵ | ϶ | Ϸ | ϸ | Ϲ | Ϻ | ϻ | ϼ | Ͻ | Ͼ | Ͽ |
Σημειώσεις |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.