Λάος
χώρα της νοτιανατολικής Ασίας From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος είναι περίκλειστο κράτος, το οποίο βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Ασία και έχει τροπικό κλίμα. Συνορεύει με την Κίνα και τη Μιανμάρ στα βορειοδυτικά, την Ταϊλάνδη στα δυτικά, την Καμπότζη στα νότια και το Βιετνάμ στα ανατολικά. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη είναι η Βιεντιάν. Επίσημη γλώσσα είναι η Λαοτινή. Έχει έκταση 236.800 τετρ. χλμ. και πληθυσμό, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2022, 7.443.000 κατοίκους[1].
| Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος
ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ Sathalanalat Paxathipatai Paxaxon Lao | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: Ειρήνη, Ανεξαρτησία, Δημοκρατία, Ενότητα και Ευημερία | |||
 | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Βιεντιάν 17°58′N 102°36′E | ||
| Λαοτινά | |||
| Σοσιαλιστικό Μονοκομματικό κράτος Λαϊκή Δημοκρατία | |||
| Θόνγκλουν Σισουλίθ Σονεσάι Σιφαντόν Πάνι Γιαθότου | |||
| Ανεξαρτησία Από τη Γαλλία Ισχύον Σύνταγμα | 19 Ιουλίου 1949 14 Αυγούστου 1991 | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα | 236.800 km2 (84η) 2 5.083 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 2022 • Απογραφή 1995 • Πυκνότητα | 7.443.000[1] (105η) 4.574.848 31,4 κατ./km2 (184η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 40,898 δισ. $[2] 5.709 $[2] | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 13,790 δισ. $[2] 1.925 $[2] | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,607[3] (140η) – μεσαίος | ||
| Νόμισμα | Κιπ (LAK) | ||
| (UTC +7) | |||
| Internet TLD | .la | ||
| Οδηγούν στα | δεξιά | ||
| Κωδικός κλήσης | +856 | ||
Η σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος εντοπίζει την ιστορική και πολιτισμική της ταυτότητα στο βασίλειο του Λαν Σανγκ Χομ Χάο (Βασίλειο Ενός Εκατομμυρίου Ελεφάντων κάτω από τη Λευκή Ομπρέλα), που υπήρχε για τέσσερις αιώνες ως ένα από τα μεγαλύτερα βασίλεια στη Νοτιοανατολική Ασία.[4] Λόγω της κεντρικής γεωγραφικής θέσης του Λαν Σανγκ στη Νοτιοανατολική Ασία, το βασίλειο μπόρεσε να γίνει δημοφιλές κέντρο για το χερσαίο εμπόριο, καθώς έγινε πλούσιο οικονομικά και πολιτισμικά.[4]
Μετά από μια περίοδο εσωτερικής σύγκρουσης, το Λαν Σανγκ έσπασε σε τρία ξεχωριστά βασίλεια - του Λουάνγκ Πραμπάνγκ, της Βιεντιάνε και του Τσαμπασάκ. Το 1893, έγινε γαλλικό προτεκτοράτο, με αποτέλεσμα την ένωση των τριών βασιλείων που σήμερα αποτελούν τη χώρα του Λάος. Έγινε για λίγο ανεξάρτητο το 1945 μετά από την ιαπωνική κατοχή, αλλά επαναπροσαρτήθηκε από τη Γαλλία έως ότου κέρδισε την αυτονομία το 1949. Το Λάος έγινε ανεξάρτητο το 1953, με συνταγματική μοναρχία υπό τον Σισαβάνγκ Βονγκ. Λίγο μετά την ανεξαρτησία, ένας μακρύς εμφύλιος πόλεμος τερμάτισε τη μοναρχία, όταν το 1975 το Κομμουνιστικό Παθέτ Λάο ανέβηκε στην εξουσία.
Το Λάος είναι μια μονοκομματική σοσιαλιστική δημοκρατία. Συμμερίζεται τον Μαρξισμό-Λενινισμό και κυβερνάται από το Λαϊκό Επαναστατικό Κόμμα του Λαού, στο οποίο η ηγεσία του κόμματος κυριαρχείται από στρατιωτικούς. Η Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Βιετνάμ και ο λαϊκός στρατός του Βιετνάμ εξακολουθούν να έχουν σημαντική επιρροή στο Λάος. Η πρωτεύουσα είναι η Βιεντιάνε. Άλλες μεγάλες πόλεις περιλαμβάνουν τη Λουάνγκ Πραμπάνγκ, το Σαβαναχέτ και το Πάκσε. Η επίσημη γλώσσα είναι τα Λαοτικά. Το Λάος είναι μια πολυεθνική χώρα, με τους πολιτικά και πολιτισμικά κυρίαρχο λαό Λάο να αποτελούν περίπου το 55% του πληθυσμού, κυρίως στα πεδινά. Οι ομάδες Μον-Χμερ, Χμονγκ και άλλες φυλές των ιθαγενών λόφων, που αντιπροσωπεύουν το 45% του πληθυσμού, ζουν στους πρόποδες και τα βουνά..
Οι φιλόδοξες στρατηγικές ανάπτυξης του Λάος βασίζονται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τους ποταμούς της και την πώληση ηλεκτρικούς ρεύματος στους γείτονές της, δηλαδή στην Ταϊλάνδη, την Κίνα και το Βιετνάμ, καθώς και την πρωτοβουλία του να γίνει ένα χερσαίο κράτος, όπως φαίνεται από τον προγραμματισμό τεσσάρων νέων σιδηροδρόμων που θα συνδέουν το Λάος με τις ίδιες αυτές χώρες.[5] Επίσης, μαζί με την ανάπτυξη του τομέα εξόρυξης, το Λάος αναφέρεται ως μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ανατολικής Ασίας και Ειρηνικού από την Παγκόσμια Τράπεζα, με ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά μέσο όρο 7% την τελευταία δεκαετία.[6][7]
Είναι μέλος της Εμπορικής Συμφωνίας Ασίας-Ειρηνικού, της Ένωσης των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Συνόδου Κορυφής της Ανατολικής Ασίας και της Γαλλοφωνίας. Το Λάος υπέβαλε αίτηση για ένταξη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 1997. Στις 2 Φεβρουαρίου 2013, του χορηγήθηκε πλήρης ένταξη.[8]
Η κύρια εθνική ομάδα του Λάος είναι οι Λαοτινοί (Λάο, Lao). Το Λάος πήρε το όνομά του από τους Γάλλους αποικιοκράτες που το ονόμασαν έτσι χρησιμοποιώντας τον πληθυντικό αριθμό της κύριας εθνικής ομάδας της χώρας (Lao-Laos). Η ετυμολογία της λέξης Λάο είναι ασαφής. Μπορεί να συνδέεται με φυλές συλλογικά γνωστές ως Άι Λάο (Ai Lao), που εμφανίζονται στα αρχεία της κινεζικής δυναστείας Χαν στην Κίνα και το Βιετνάμ ως κάτοικοι της σημερινής επαρχίας Γιουνάν.
Οι φυλές που προέρχονται από τους Άι Λάο περιλαμβάνουν τις φυλές Τάι που μετανάστευσαν στη ΝΑ Ασία. Η λέξη Λαοτινοί προέρχεται από τη γαλλική λέξη laotien/laotienne (Λαοτινός/Λαοτινή). Οι Λαοτινοί, τμήμα της οικογένειας λαών Τάι, όπως πολλοί άλλοι λαοί, αναφέρονται στους εαυτούς τους ως Τάι και πιο συγκεκριμένα ως Τάι Λάο (Tai Lao). Χαρακτηριστικά, στην Ταϊλάνδη, οι τοπικοί Λαοτινοί διακρίνονται από τους Λαοτινούς του Λάος και τους Ταϊλανδούς (επίσης τμήμα της οικογένειας λαών Τάι), αναφερόμενοι ως Τάι Ισάν (Tai Isan, ένας σανσκριτικής προέλευσης όρος που σημαίνει «βορειοανατολικά»), αλλά ο όρος Λάος ακόμη χρησιμοποιείται.
Το Λάος είναι η μοναδική χώρα στη νοτιοανατολική Ασία που δεν έχει έξοδο στη θάλασσα. Βρίσκεται εξ ολοκλήρου στην τροπική ζώνη της Γης. Είναι ορεινή χώρα, της οποίας τα δύο τρίτα καλύπτονται από δάση που τροφοδοτούνται από τις πολλές βροχοπτώσεις. Βασικά στοιχεία της γεωμορφολογίας του είναι δύο οροσειρές, (η Αναμιτική και η Λουάνγκ Πραμπάνγκ), καθώς και ο μεγάλος ποταμός Μεκόνγκ. Το κλίμα επηρεάζεται από τους μουσώνες[9]. Βρίσκεται κυρίως μεταξύ του γεωγραφικού πλάτους 14° και 23° Β (μια μικρή περιοχή είναι νότια του 14ου παραλλήλου βόρεια) και γεωγραφικού μήκους 100° και 108° Α. Το πυκνό δάσος του αποτελείται κυρίως από τραχιά βουνά, με υψηλότερο το Φου Μπια στα 2.818 μέτρα, με κάποιες επίσης πεδιάδες και οροπέδια. Ο ποταμός Μεκόνγκ σχηματίζει ένα μεγάλο μέρος των δυτικών συνόρων με την Ταϊλάνδη, ενώ τα βουνά της Αναμιτικής Οροσειράς αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των ανατολικών συνόρων με το Βιετνάμ, ενώ η Οροσειρά Λουάνγκ Πραμπάνγκ βρίσκεται στα βορειοδυτικά σύνορα με τα ταϊλανδικά υψίπεδα. Υπάρχουν δύο οροπέδια, το Σιανγκχοάνγκ στον βορρά και το οροπέδιο Μπολαβέν στο νότιο άκρο.
.jpg)
Υπάρχει μια ξεχωριστή εποχή βροχών από τον Μάιο μέχρι τον Νοέμβριο, ακολουθούμενη από ξηρή περίοδο από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Απρίλιο. Η τοπική παράδοση υποστηρίζει ότι υπάρχουν τρεις εποχές (βροχερή, κρύα και ζεστή), με τους τελευταίους δύο μήνες της κλιματολογικά καθορισμένης περιόδου ξηρασίας να είναι αισθητά θερμότεροι από τους τέσσερις προηγούμενους μήνες. Η πρωτεύουσα και η μεγαλύτερη πόλη του Λάος είναι η Βιεντιάν, ενώ άλλες μεγάλες πόλεις είναι η Λουάνγκ Πραμπάνγκ, το Σαβαναχέτ και το Πάκσε.[εκκρεμεί παραπομπή]
Το 1993, η κυβέρνηση του Λάος διέθεσε 21% της έκτασης της χώρας για διατήρηση των οικοτόπων.[10] Η χώρα είναι μία από τις τέσσερις στην περιοχή καλλιέργειας παπαρούνας οπίου, γνωστή ως "Χρυσό Τρίγωνο". Σύμφωνα με τη «Βίβλο» του Γραφείου Εγκλήματος και Ναρκωτικών των Ηνωμένων Εθνών, τον Οκτώβριο του 2007 η καλλιέργεια παπαρούνας οπίου καταλάμβανε 15 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μειωμένη από τα 18 τετραγωνικά χιλιόμετρα το 2006.
Μπορεί να προσδιοριστεί ότι το Λάος ανήκει σε τρεις γεωγραφικές περιοχές: τη βόρεια, την κεντρική και τη νότια.[11]
Μετανάστευση των λαών Τάι
Σύμφωνα με έναν κοινό μύθο σε όλους τους λαούς Τάι, ένας πιθανόν μυθικός βασιλιάς, Ο Χουν Μπορόμ Ρατσαθιριάτ από το σημερινό Ντιεν Μπιεν Φου του Βιετνάμ, απέκτησε αρκετούς γιους που εγκαταστάθηκαν και κυβέρνησαν άλλες πόλεις-κράτη, στη ΝΑ Ασία και τη νότια Κίνα. Προερχόμενοι από τις αρχαίες φυλές γνωστές στους Κινέζους ως Γιουέ (Yue) και Άι Λάο (Ai Lao), οι λαοί Τάι ξεκίνησαν να μεταναστεύουν στη ΝΑ Ασία από την αρχή της 1ης χιλιετίας μ.Χ., αλλά οι μεγάλης έκτασης μεταναστεύσεις έγιναν μεταξύ του 7ου και 13ου αιώνα μ.Χ., ιδιαίτερα από τις περιοχές που αποτελούν σήμερα τις επαρχίες Γιουνάν και Γκουανγκσί της Κίνας. Οι λόγοι για τη μετανάστευση των λαών Τάι περιελάμβαναν την πίεση της κινεζικής δυναστείας των Χαν, τις μογγολικές εισβολές, την ανάγκη εύρεσης γης κατάλληλης για καλλιέργεια του ρυζιού και την πτώση κρατών όπως του Νανζάο, όπου κάποιοι εξ αυτών κατοικούσαν.
Οι Τάι ενσωμάτωσαν ή εκδίωξαν τους ιθαγενείς αυστροασιατικής καταγωγής λαούς των Μον και Χμερ, και εγκαταστάθηκαν στις παρυφές των βασιλείων Μον και της Αυτοκρατορίας των Χμερ, που είχαν επηρεαστεί και ουσιαστικά αποκτήσει χαρακτηριστικά του ινδικού πολιτισμού. Η μείξη λαών και η επίδραση της ινδικής φιλοσοφίας, θρησκείας, γλώσσας, κουλτούρας και εθίμων, μαζί με την επιρροή κάποιων αυστροασιατικών στοιχείων, εμπλούτισε τους λαούς Τάι, αν και αυτοί παρέμειναν πάντα σε επαφή με τις άλλες πόλεις-κράτη τους.
Ανεξαρτησία και κομμουνισμός
Ακολουθώντας τη μοίρα της μεταπολεμικής Ινδοκίνας, το Λάος ήταν γαλλική αποικία από το 1893 έως το 1954, οπότε και ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος. Λίγο μετά τη συντριβή των Γάλλων στο Ντιεν Μπιεν Φου, η κυβέρνηση Μαντές Φρανς και η Κίνα κατέληξαν σε συμφωνία, βάσει της οποίας αναγνωρίστηκε η ουδετερότητα του Λάος. Στα αμέσως επόμενα χρόνια, η ουδετερότητα αυτή αποδείχθηκε διακήρυξη κενού περιεχομένου για τη χώρα με τη φεουδαλιστική δομή της εξουσίας, καθώς έγινε "μήλον της Έριδος" για Ανατολή και Δύση, η οποία έριξε στη μάχη ακόμη και στρατεύματα της εθνικιστικής Κίνας, τα οποία τελικά αποχώρησαν ηττημένα. Η προσπάθεια των Βιετμίνχ να επεκτείνουν την κυριαρχία τους στο Λάος εκδηλώθηκε από νωρίς με έρεισμα το φιλοκομμουνιστικό κίνημα των Παθέτ Λάο και με επικεφαλής τον πρίγκιπα Σουφανουβόγκ. Στο κίνημα αντιτάχθηκαν οι συντηρητικές δυνάμεις του πρίγκιπα Μπουν Ουμ, με τον ουδετερόφιλο, επίσης πρίγκιπα, Σουβάνα Φούμα στη μέση. Η ήδη ορατή εμφύλια σύρραξη ανάμεσα στις τρεις αντιμαχόμενες πλευρές κλιμακώθηκε, μετά την εισβολή στρατευμάτων του Βορείου Βιετνάμ στις βόρειες περιοχές της χώρας το 1959 και την προσπάθεια των Παθέτ Λάο να τις ελέγξουν. Το 1961 το Λάος έμοιαζε παραδομένο στη φρίκη του πολέμου, ενώ οι προσπάθειες για σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας ναυαγούσαν η μία μετά την άλλη. Τα κυβερνητικά στρατεύματα προσπαθούσαν να εμποδίσουν την προώθηση των φιλοκομμουνιστών σε άξονες στρατηγικής σημασίας, ενώ η εκρηκτική κατάσταση αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, αντικείμενο των συχνών, το 1961, συνομιλιών Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι-Αντρέι Γκρομίκο[12].
Στις 19 Απριλίου 1964 ο ουδετερόφιλος Σουβάνα Φούμα, επικεφαλής της κυβέρνησης στη Βιεντιάν, ανατράπηκε με πραξικόπημα της δεξιάς πτέρυγας του στρατού. Όταν, στα μέσα Μαΐου, ο Σουβάνα Φούμα δέχθηκε την ένωση των δυνάμεών του με αυτές των πραξικοπηματιών, επήλθε η διάσπαση των ουδετερόφιλων, καθώς σημαντικό τμήμα τους προσχώρησε στο στρατόπεδο των κομμουνιστών. Οι Παθέτ Λάο επανέλαβαν αμέσως τις εχθροπραξίες, κατατροπώνοντας τους αντιπάλους τους και έθεσαν υπό έλεγχο την στρατηγικής σημασίας Κοιλάδα των Αμφορέων[13].
Η χώρα διαιρείται σε 16 περιφέρειες (κανγκ) και ένα μητροπολιτικό δήμο (κουμπάνγκ νακόν):
- 1. Αττάπου
- 2. Μποκέο
- 3. Μπολικχαμξάι
- 4. Τσαμπασάκ
- 5. Χουαφάν
- 6. Χαμμουάν
- 7. Λουάνγκ Νάμθα
- 8. Λουανγκπραμπάνγκ
- 9. Ουντομξάι
- 10. Φονγκσαλί
- 11. Σαλαβάν
- 12. Σαβανακέτ
- 13. Βιεντιάν (δήμος-πρωτεύουσα)
- 14. Βιεντιάν
- 15. Ξαιγκναμπούλι
- 16. Ξεκόνγκ
- 17. Ξιανγκχοάνγκ
Η χώρα επιπλέον διαιρείται σε επαρχίες (muang).
Το πολίτευμα της χώρας είναι σοσιαλιστική δημοκρατία. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.[14] Πρόεδρος και Γενικός Γραμματέας του Επαναστατικού Λαϊκού Κόμματος του Λάος είναι ο Θόνγκλουν Σισουλίθ από το 2021.
Ο Πρόεδρος εκλέγεται έμμεσα και όχι από τον λαό. Η τελευταία εκλογή προέδρου έγινε το 2021, έπειτα από το άνοιγμα των εργασιών της νεοεκλεγείσας συνέλευσης.
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 68,5 χρόνια (66,2 χρόνια οι άνδρες και 70,9 οι γυναίκες).[15]
Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
