Λεωνίδας Παπάζογλου

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Παπάζογλου (αποσαφήνιση).

Ο Λεωνίδας Παπάζογλου (Καστοριά, 1872 - 1918) ήταν Έλληνας φωτογράφος στα τέλη του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.

Λεωνίδας Παπάζογλου
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Λεωνίδας Παπάζογλου (Ελληνικά)
Γέννηση	1872[1][2][3] Καστοριά
Θάνατος	1918 (46 ετών) Καστοριά
Αιτία θανάτου	νόσος
Κατοικία	Καστοριά
Εθνικότητα	Ελληνική
Χώρα πολιτογράφησης	Οθωμανική, Ελληνική
Ιδιότητα	φωτογράφος
Σύζυγος	Ευγενία Δεληνάνου
Τέκνα	4
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Βιογραφία

Βιογραφικά στοιχεία και έργο

Γεννήθηκε στην Καστοριάς το 1872.^[4] Σε παιδική ηλικία εγκαταστάθηκε με τους γονείς του και τον μικρότερο αδελφό του, Παντελή, στην Κωνσταντινούπολη , όπου τα δύο αδέρφια σπούδασαν φωτογραφία σε κάποιον άγνωστο έμπειρο φωτογράφο. Μετά το θάνατο των γονιών τους, τα αδέλφια επιστρέφουν στην Καστοριά και ανοίγουν το πρώτο τους φωτογραφείο το 1898 με 1899, κερδίζοντας στην αρχή το μονοπώλιο της λήψης φωτογραφιών στην περιοχή. Οι αδελφοί Παπάζογλου ήταν οι πρώτοι φωτογράφοι γεννημένοι στην Καστοριά,^[4] όταν παλαιότερα οι φωτογραφικές ανάγκες καλύπτονταν πρόσκαιρα από πλανόδιους φωτογράφους, που έρχονταν από άλλες περιοχές.

Η επαγγελματική του πορεία εκδηλώνεται σε μια περίοδο ιδιαίτερα ρευστή και εκρηκτική για την περιοχή της Καστοριάς, στις αρχές του 20ου αιώνα όταν οι εθνικοί ανταγωνισμοί έχουν κλιμακωθεί και η οθωμανική καταπίεση γίνεται πιο έντονη, αλλά και όταν εκδηλώνεται ο Μακεδονικός Αγώνας και έρχεται τελικά η απελευθέρωση της περιοχής το 1913 κατά τον Α' Βαλκανικό πόλεμο.^α[›] Οι φωτογραφίες του Λεωνίδα Παπάζογλου αποτελούν ντοκουμέντα της καθημερινής ζωής, των εκδηλώσεων και των κρίσιμων γεγονότων, που αποτυπώνονται μέσα από τα φωτογραφικά πορτραίτα των προσώπων, των ομάδων και των οικογενειών, των απλών και σημαντικών ανθρώπων, καθώς και των ανταρτών και των στρατιωτών των αρχών του 20ου αιώνα. Εργάστηκε κυρίως στην περιοχή της Καστοριάς, ενώ σπάνια δούλευε στη Σιάτιστα και στα Γρεβενά.

Ο Λεωνίδας Παπάζογλου πέθανε το 1918 στην ηλικία των 46 ετών, εξαιτίας της επιδημίας της ισπανικής γρίπης, η οποία μάστιζε την Μακεδονία εκείνη την περίοδο.^[4] Λίγες φωτογραφίες μπορούν να αποδοθούν στον αδελφό του.

Ανάδειξη φωτογραφικού υλικού

Μεγάλο μέρος του φωτογραφικού αρχείου δεν απέφυγε την καταστροφή^β[›], για να σωθούν τελικά σχεδόν 2.500 αρνητικά σε γυάλινες πλάκες. Η συλλογή που σώθηκε, φυλάχθηκε και αναδείχθηκε από τον γιατρό και συλλέκτη Γεώργιο Γκολομπία (1961-2009).^[5] Ο ίδιος γράφει για τον Παπάζογλου:^[6]

Είναι φανερό πως το αρχείο του Λεωνίδα Παπάζογλου, τόσο από άποψη όγκου όσο και από άποψη ποιότητας, αποτελεί μείζονος σημασίας εύρημα για την ιστορία της φωτογραφίας, όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο. Μπορεί κανείς να παραλληλίσει το έργο του με εκείνο ενός διευθυντή ορχήστρας, που με τη μπαγκέτα του κυριαρχεί πάνω στα μουσικά όργανα αποτρέποντας παραφωνίες και παράγοντας τελικά την αρμονία.

Ο Γεώργιος Γκολομπίας δεν διστάζει να συγκρίνει τους αδελφούς Παπάζογλου με τους Αδελφούς Μανάκη.^[7] Η σημασία της συλλογής είναι πολύ σημαντική, αν σκεφτούμε ότι το φωτογραφικό υλικό για την Δυτική Μακεδονία σε αυτή την περίοδο είναι σπάνιο, και ιδιαίτερα όσον αφορά τα πρωτογενή στοιχεία των γεγονότων κατά την διάρκεια των εθνικών ανταγωνισμών στην περιοχή.

Μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις

Μια μεγάλη συλλογή του φωτογράφου μετά την παραχώρηση του συλλέκτη, φιλοξενείται στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Η πρώτη οργάνωση της έκθεσης πραγματοποιήθηκε το 2004, ως ειδική θεματική ενότητα για τα 100 χρόνια από την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα. Έκτοτε έχουν διοργανωθεί περιοδικές εκθέσεις της συλλογής στην Ελλάδα και το εξωτερικό:

• Φθινόπωρο 2004, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (Πρώτη έκθεση), Θεσσαλονίκη.
• Χειμώνας 2004, Μουσείο Μπενάκη (Κτήριο οδού Πειραιώς), Αθήνα.
• Χειμώνας 2005, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, Φλώρινα.
• Άνοιξη 2008, Εθνογραφικό Μουσείο Σόφιας, Σόφια, Βουλγαρία.^[8]
• Άνοιξη 2009, Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, Αιανή Κοζάνης.
• Φθινόπωρο 2009, Αρχοντικό Βέργου, Καστοριά.
• Άνοιξη 2011, Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο, Μονοδένδρι Ιωαννίνων.
• Καλοκαίρι 2013, Πνευματικό Συνεδριακό Κέντρο Δροσοπηγής, Δροσοπηγή Ιωαννίνων.^[9]

Από τον Νοέμβριο του 2018, η μόνιμη συλλογή του φωτογραφικού του έργου εκτείθεται στο αρχοντικό Βέργου στη Καστοριά.^[10]

Φωτογραφίες

• 
  Γυναίκα της Κλεισούρας Καστοριάς, αρχές 20ου αιώνα. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
• 
  Γυναίκα της Κλεισούρας Καστοριάς, αρχές 20ου αιώνα. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
• 
  Ο μακεδονομάχος Λάζος Αποστολίδης με συμπολεμιστές του. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
• 
  Ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης σε τμήμα φωτογραφίας του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Γυναίκα της Κλεισούρας Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
• 
  Φωτογραφικό τρικ. Εικονίζεται ο ίδιος ο φωτογράφος Λεωνίδας Παπάζογλου.
• 
  Ο τάφος του Παύλου Μελά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου^α[›].
• 
  Η πινακίδα του φωτογραφείου των αδελφών Παπάζογλου^γ[›].
• 
  Παιδιά από την Κλεισούρα, αρχές 20ου αιώνα.
• 
  Νεαρή γυναίκα χωρίς χέρι. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Πορτρέτο γυναίκας. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Πατέρας και γιος στην Καστοριά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Γέρος Καστοριανός. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Άνθρωπος μεταμφιεσμένος ως «Αυστριακός Κόμης» στο καρναβάλι της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Τούρκος αστός της Καστοριάς με τους τέσσερις γιους του. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Άνδρες μεταμφιεσμένοι στα «Ραγκουτσάρια» της Καστοριάς.
• 
  Νεαροί άνδρες της Καστοριάς με μαντολίνα. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Καστοριανό ζευγάρι. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ο καραβομαραγκός από την Καστοριά Γιώργης Παπαμάρκος με το αρνί του. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Γάμος στην Καστοριά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ζευγάρι χωρικών της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Γριά Καστοριανή με τις κόρες και το εγγόνι της. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Καστοριά, κατά τη διάρκεια κηδείας. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Νεαροί Μακεδονομάχοι στην Καστοριά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Γάμος στην Κορησό Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Καστοριά. Τσέτα Βουλγάρων ληστών. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ο Ραβίνος της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Έλληνας Μακεδονομάχος της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ο Μουφτής της Καστοριάς με την κόρη του. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Η καπετάνισσα Περιστέρα Κράκα. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ζευγάρι Εβραίων της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Τούρκος στρατιώτης της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Τσέτα Βουλγάρων ληστών στην Καστοριά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Έλληνες Μακεδονομάχοι της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Στο προαύλιο της Μητρόπολης Καστοριάς το 1904. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Το καρναβάλι «Ραγκουτσάρια» της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ο δολοφονημένος δάσκαλος Βασίλειος Μελεγκάνος από την Καστοριά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Σπίτι στην Κορησό Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ο ιερέας Κωνσταντίνος Σγουρής από την Καστοριά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Μαθητής του βουλγαρικού σχολείου της Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Ο τάφος του μακεδονομάχου Στάθη Λιχαδιώτη στην Καστοριά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Καστοριανή γυναίκα με παραδοσιακή ενδυμασία, Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Βούλγαροι κομιτατζήδες, Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Η τσέτα του κομιτατζή Ατανάς Καρσάκωφ στο Δενδροχώρι Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Μαθητές του Ελληνικού σχολείου στην Άνω Λεύκη Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου
• 
  Η τσέτα του δολοφονηθέντος κομιτατζή Ατανάς Καρσάκωφ, με το κεφάλι του στην μέση.
• 
  Μαθητές του Γυμνασίου Τσοτυλίου Κοζάνης, 1907. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου

Σημειώσεις

^ α: Ο φωτογράφος Λεωνίδας Παπάζογλου, είχε δηλώσει ότι μια από τις πιο δύσκολες φωτογραφίσεις του, ήταν όταν φωτογράφισε τον τάφο του Παύλου Μελά, αμέσως μετά την ταφή του σώματός του στην Καστοριά από τον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη το 1904 και το σκηνικό στην περιοχή ήταν ιδιαίτερα τεταμένο. Μια άλλη περίεργη φωτογράφιση είναι η φωτογραφία του κεφαλιού του Λαζάρ Ποπτράϊκωφ, το οποίο αφαίρεσαν από το νεκρό σώμα οι σύντροφοί του για να μην ατιμαστεί, όπως είχε γίνει και στην περίπτωση του Παύλου Μελά.

^ β: Μέρος του αρχείου που βρίσκονταν στην οικία Παπάζογλου, καταστράφηκε κατά τον βομβαρδισμό της πόλης της Καστοριάς κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο το 1940.

^ γ: Το οπισθότυπο των φωτογραφιών, τυπωμένο σε λιθογραφείο της Βιέννης έγραφε: «Φωτογραφείον Καστορία αδελφών Π. Παπάζογλου. Αι φωτογραφικαί πλάκες διατηρούνται και δι' ακολούθους παραγγελίας».