From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Σείριος (α CMa / α Μεγάλου Κυνός / α Canis Majoris κατά Μπάγιερ) είναι το λαμπρότερο αστέρι στον νυχτερινό ουρανό με φαινόμενο μέγεθος −1,47. Βρίσκεται στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός. Το όνομά του σημαίνει "φωτεινός". Αν και με γυμνό οφθαλμό διακρίνεται ένα αστέρι, στην πραγματικότητα είναι διπλό άστρο, αποτελούμενο από ένα λευκό αστέρα κύριας ακολουθίας φασματικού τύπο A1V και ένα λευκό νάνο φασματικού τύπου DA2. Η απόσταση ποικίλει από 8,2 μέχρι 31,5 ΑΜ.[1]
Ο αστερισμός Μέγας Κύων όπου φαίνεται η θέση του Σείριου. | |
Αστερισμός | Μέγας Κύων |
---|---|
Συντεταγμένες (εποχή J2000.0): | o.α. 06h 45m 09s, α. −16° 42′ 58″ |
Φαινόμενο μέγεθος | −1,46 |
Φασματικός τύπος | A1V |
Απόσταση από τη Γη | 8,57 έτη φωτός |
Βρίσκεται 8,6 έτη φωτός από τη Γη, όπως προσδιορίστηκε από τον δορυφόρο Ίππαρχος[2][3][4][5], και είναι ένα από τα κοντινότερα αστέρια. Ο Σείριος πλησιάζει σταδιακά το Ηλιακό Σύστημα, και έτσι η λαμπρότητά του θα αυξάνεται για τα επόμενα 60.000 χρόνια. Μετά η απόσταση θα αρχίσει να μεγαλώνει, αλλά ο Σείριος θα εξακολουθήσει να είναι το λαμπρότερο αστέρι στον γήινο ουρανό για τα επόμενα 210.000 χρόνια.[6]
Ο Σείριος Α έχει περίπου δύο φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο και έχει απόλυτο μέγεθος 1,42. Είναι 25 φορές φωτεινότερος από τον Ήλιο, αλλά είναι πολύ λιγότερο φωτεινός από άλλους λαμπρούς αστέρες, όπως ο Κάνωπος και ο Ρίγκελ. Το σύστημα έχει ηλικία ανάμεσα στα 200 και 300 εκατομμύρια έτη. Αρχικά αποτελείτο από δύο γαλάζιους αστέρες. Ο Σείριος Β, ο οποίος είχε μεγαλύτερη μάζα, κατανάλωσε τα καύσιμά του και έγινε ένα ερυθρός γίγαντας πριν χάσει τα εξωτερικά στρώματα και γίνει λευκός νάνος πριν περίπου 120 εκατομμύρια χρόνια.[7]
Ο Σείριος είναι ορατός από σχεδόν όλη τη Γη τους χειμερινούς μήνες (για το Βόρειο ημισφαίριο, εκτός αν ο παρατηρητής βρίσκεται βορειότερα από τις 73 μοίρες). Μαζί με τον Πρόκυνα και τον Μπετελγκέζ σχηματίζουν ένα φωτεινό τρίγωνο που έχει την ανεπίσημη ονομασία «Χειμερινό τρίγωνο»
Ο Σείριος ήταν γνωστός στους αρχαίους Αιγύπτιους ως Σοπντέτ (στα ελληνικά Σῶθις), μια θεοποιημένη μορφή αστεριού, και καταγράφεται στα παλαιότερα αστρονομικά αρχεία. Κατά τη διάρκεια του Μέσου Βασιλείου, οι Αιγύπτιοι βάσιζαν το ημερολόγιο στην ηλιακή ανατολή του Σείριου, την ημέρα που ο Σείριος γινόταν ορατός ακριβώς πριν την ανατολή του Ήλιου, αφότου είχε απομακρυνθεί αρκετά από τη λάμψη του Ήλιου. Αυτό συνέβαινε λίγο πριν τις ετήσιες πλημμύρες του Νείλου και το θερινό ηλιοστάσιο, μετά από 70 ημέρες απουσίας από τον νυχτερινό ουρανό. Αυτή η περίοδος των 70 ημερών συμβόλιζε το πέρασμα της Ίσιδας και του Όσιρι στον κάτω κόσμο (ντουάτ).[8]
Για τους αρχαίους Έλληνες, η ηλιακή ανατολή του Σείριου σηματοδοτούσε τον καυτό καιρό του καλοκαιριού, τον οποίο ονόμαζαν κυνικά καύματα ή κυνικές ημέρες[9]. Οι κάτοικοι της Κέας πραγματοποιούσαν θυσίες στον Μέγα Κύνα και τον Σείριο ώστε να φέρει δροσερούς ανέμους και περίμεναν την ανατολή του Σείριου το καλοκαίρι για να κάνουν προβλέψεις για το μέλλον. Αν φαινόταν καθαρά ήταν καλός οιωνός ενώ αν φαινόταν ομιχλώδης και αχνός ήταν κακός οιωνός. Νομίσματα που βρέθηκαν στο νησί και χρονολογούνται από τον 3ο αιώνα παριστάνουν σκύλους ή αστέρια με ακτίνες, υποδηλώνοντας τη σημασία του Σείριου.[10]
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος από την Αλεξάνδρεια χαρτογράφησε τον ουρανό στο 7ο και 8ο βιβλίο της Αλμαγέστης, στα οποία χρησιμοποίησε τον Σείριο ως τον κεντρικό μεσημβρινό της σφαίρας. Επίσης, τον απεικόνισε ως έναν από τους έξι κόκκινους αστέρες. Οι άλλοι πέντε είναι αστέρες φασματικής τάξης Κ και Μ, όπως ο Αρκτούρος και ο Μπετελγκέζ.[11]
Το 1844 ο Γερμανός μαθηματικός και αστρονόμος Φρίντριχ Μπέσελ (Friedrich Wilhelm Bessel), παρατηρώντας την ιδία κίνηση του αστέρα, πρότεινε πως ο Σείριος αποτελεί στην πραγματικότητα ένα «διπλό αστέρα»[12]. Πράγματι, το 1862 ο αστρονόμος Άλβαν Κλαρκ (Alvan Graham Clark) ανακάλυψε ένα δεύτερο αστέρα, ο οποίος αναφέρεται ως Σείριος B[13]. Ο αστέρας που είναι ορατός από τη Γη αποκαλείται συχνά και Σείριος A. Τα δύο αστέρια βρίσκονται σε τροχιά μεταξύ τους, με περίοδο περίπου 50 έτη και σε μέση απόσταση 20 AU (αστρονομικές μονάδες).(Παρόλα αυτά η μυθολογία αναφέρει τον Σείριο ως τριπλό αστέρα).
Ο Σείριος Β ήταν ο πρώτος λευκός νάνος που ανακαλύφθηκε. Το γεγονός αυτό σήμαινε παράλληλα πως ο αστέρας αυτός ήταν μεγαλύτερης μάζας από το Σείριο Α, καθώς εξελίχθηκε νωρίτερα πέρα από την κύρια ακολουθία.
Η διάμετρος του Σείριου μετρήθηκε για πρώτη φορά το 1956 από τον Robert Hanbury Brown σε 3,36 ηλιακές ακτίνες.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.