Τολουόλιο
οργανική καρκινογόνος ένωση, ιδιαίτερα τοξική για το νευρικό σύστημα με μοριακό τύπο C7H8 / From Wikipedia, the free encyclopedia
Το τολουόλιο[2] (αγγλικά toluene) είναι αρωματική οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα και υδρογόνο, με μοριακό τύπο C7H8, αλλά συμβολίζεται συχνά συντομογραφικά ως PhMe ή ΦMe ή PhCH3. Το χημικά καθαρό τολουόλιο, στις κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος, δηλαδή σε θερμοκρασία 25 °C και υπό πίεση 1 atm, είναι διαυγές, δυσδιάλυτο στο νερό και εύφλεκτο υγρό, με έντονη οσμή αποχρωματικού, διαφορετική από τη γλυκιά οσμή του βενζολίου. Είναι «μονοπαράγωγο» του βενζολίου, και πιο συγκεκριμένα, μπορεί να θεωρηθεί ότι προέρχεται από το βενζόλιο με αντικατάσταση ενός ατόμου υδρογόνου του τελευταίου, δηλαδή από φαινύλιο, και από μεθύλιο (-CH3). Η συστηματική ονομασία κατά IUPAC είναι «μεθυλοβενζόλιο».
Τολουόλιο | |||
---|---|---|---|
Γενικά | |||
Όνομα IUPAC | Μεθυλοβενζένιο | ||
Άλλες ονομασίες | Τολουόλιο Τολουένιο Μεθυλοκυκλοεξατριένιο Φαινυλομεθάνιο | ||
Χημικά αναγνωριστικά | |||
Χημικός τύπος | C7H8 | ||
Μοριακή μάζα | 92,14 amu | ||
Σύντομος συντακτικός τύπος | PhCH3 | ||
Συντομογραφίες | PhΜe, ΦMe | ||
Αριθμός CAS | 108-88-3 | ||
SMILES | Cc1ccccc1 CC1=CC=CC=C1 | ||
InChI | 1S/C7H8/c1-7-5-3-2-4-6-7/h2-6H,1H3 | ||
Αριθμός RTECS | XS5250000 | ||
Αριθμός UN | 3FPU23BG52 | ||
PubChem CID | 1140 | ||
ChemSpider ID | 1108 | ||
Δομή | |||
Διπολική ροπή | 0,36 D | ||
Ισομέρεια | |||
Ισομερή θέσης | 56 (τουλάχιστον) | ||
Φυσικές ιδιότητες | |||
Σημείο τήξης | -93°C | ||
Σημείο βρασμού | 110,6°C | ||
Πυκνότητα | 866,9 kg/m3 (20°C) | ||
Διαλυτότητα στο νερό | 470 g/m3 (20-25°C) | ||
Ιξώδες | 0,590 cP (20°C) | ||
Δείκτης διάθλασης , nD | 1,497 (20°C) | ||
Εμφάνιση | Άχρωμο υγρό | ||
Χημικές ιδιότητες | |||
pKa | 45 | ||
Βαθμός οκτανίου | 124[1] | ||
Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης | 4°C | ||
Επικινδυνότητα | |||
Πολύ Εύφλεκτο (F) Τοξικό (T) | |||
Φράσεις κινδύνου | R11, R38, R48/20, R63, R65, R67 | ||
Φράσεις ασφαλείας | (S2), S36/37, S29, S46, S62 | ||
Κίνδυνοι κατά NFPA 704 | |||
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). |
Είναι αρωματικός υδρογονάνθρακας και χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα ως διαλύτης, καθώς και ως πρόδρομη ύλη για άλλα προϊόντα της χημικής βιομηχανίας.[3]
To 2013 οι παγκόσμιες πωλήσεις τουλουολίου είχαν συνολική αξία περίπου 24,5 δισεκατομμυρίωμ δολαρίων ΗΠΑ.[4]
Όπως συνέβη και με άλλους διαλύτες, το τολουόλιο χρησιμοποιήθηκε κάποιες φορές ως ψυχαγωγικό εισπνευστικό.[5] Ωστόσο, οι εισπνεόμενοι ατμοί τολουολίου μπορούν να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στο νευρικό σύστημα[6][7]. Το τολουόλιο είναι σημαντικός οργανικός διαλύτης, αλλά είναι επίσης ικανό να να διαλύσει και έναν αξιοσημείωτο αριθμό ανόργανων ουσιών, όπως (μεταξύ άλλων) τα χημικά στοιχεία θείο[8], ιώδιο, βρώμιο, φωσφόρος, καθώς και άλλες μη πολικές ομοιοπολικές ουσίες.
Ως καύσιμο, σε κινητήρες εσωτερικής καύσης, έχει αριθμό οκτανίου (RON) 121, αλλά αποφεύγεται η χρήση του ως προσθετικό - ενισχυτικό βενζίνης, γιατί είναι γνωστό καρκινογόνο και ιδιαίτερα τοξικό, ιδιαίτερα για το νευρικό σύστημα[9][10].