Χαλκοπρατεία

Με το όνομα Χαλκοπρατεία (τα), ονομαζόταν στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σπουδαία κεντρική συνοικία, όπου ήταν εγκατεστημένα όλα σχεδόν τα χαλκουργεία της πόλης στα οποία δούλευαν οι χαλκοπράτες (χαλκουργοί) από τους οποίους και προήλθε το όνομα της συνοικίας.^[1] Πρόκειται για την περιοχή, όπου σήμερα βρίσκεται το Zeynep Sultan Camii.

Χάρτης της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης με τα Χαλκοπρατεία στο άνω μέρος.

Περιγραφή

Σύμφωνα με τον Ψευδοκωδινό στην περιοχή δραστηριοποιούνταν αρχικά εβραίοι χαλκουργοί, οι οποίοι απομακρύνθηκαν κατά διαταγή του Θεοδοσίου Β΄, προκειμένου να ανεγερθεί η βασιλική της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων.^[2][3] Τα ίδια τα Χαλκοπρατεία πάντως ήταν μια μεγάλη στοά την οποία φέρεται να είχε ανεγείρει ο Μέγας Κωνσταντίνος κατά τους χρόνους της βασιλείας του.^[4] Βρίσκονταν πολύ κοντά στον σημερινό ναό της Αγίας Σοφίας, που χτίστηκε αργότερα, απέναντι από τη δυτική είσοδό του και σε απόσταση περίπου διακοσίων μέτρων. Τα Χαλκοπρατεία ήταν ιδιαίτερα γνωστά σε όλη την Αυτοκρατορία για τα περίφημα χάλκινα δημιουργήματα των εργαστηρίων τους.^[4]

Μνημεία

Μνημείο ιδιαίτερης φήμης στην περιοχή ήταν ο Ναός της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων, που λειτουργούσε ως προσκυνηματικό παρεκκλήσιο της Αγίας Σοφίας και στον οποίο φυλασσόταν μέσα σε λειψανοθήκη η Τιμία Ζώνη και η Εσθήτα της Παναγίας.^[3][5][6]

Στα Χαλκοπρατεία εκτός από τη φημισμένη βασιλική της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων βρίσκονταν επίσης:^[7]

• Η βασιλική της δημόσιας Βιβλιοθήκης της Κωνσταντινούπολης
• Ναός του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου
• Ιδιωτική Σχολή
• Συναγωγή (τουλάχιστον κατά την Πρωτοβυζαντινή Εποχή)

Ιστορικά Γεγονότα

• Το 394 λέγεται πως στη συνοικία των Χαλκοπρατείων ξέσπασαν ταραχές εξαιτίας του γεγονότος ότι ο έπαρχος Ονωράτος είχε δώσει άδεια για την ανέγερση συναγωγής στην περιοχή. Ο ενοχλημένος όχλος εναντιώθηκε προς τον "ειδωλολάτρη" έπαρχο και έκαψε τη συναγωγή. Ο Θεοδόσιος Α΄, ο οποίος τότε βρισκόταν στη Δύση, αποφάσισε να τιμωρήσει με αυστηρότητα τους ταραξίες (τελικά όμως ανακάλεσε) και να απαγορεύσει τη λειτουργία συναγωγών στην πρωτεύουσα.^[8]
• Το 532, μετά την καταστροφή από πυρκαγιά κατά τη Στάση του Νίκα της πρώτης Αγίας Σοφίας, ο ναός της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων θα λειτουργήσει ως Πατριαρχικός για τα επόμενα πέντε χρόνια.
• Το 536 στον ναό της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων διεξάγεται σύνοδος προεδρεύοντος του Ιουστινιανού Α΄, προκειμένου να καταδικαστεί ο Πατριάρχης Άνθιμος Α΄ για τις μονοφυσιτικές του αντιλήψεις.

Πηγές - Παραπομπές

1. Janin, Raymond (1964). Constantinople byzantine : developpement urbain et repertoire topographique (στα Γαλλικά). Paris: Institut Francais d'Etudes Byzantines. σελ. 328.
2. Theodorus, Preger (1901). Scriptores Originum Constantinopolitanum. Λειψία: B. G. Teubneri. σελ. 226.
3. R. Janin (1964). σελ. 96.
4. εκκρεμεί παραπομπή
5. «Αποστολική Διακονία της Ελλάδος».
6. Preger (1901), σελ. 263
7. R. Janin (1964), σελ. 328
8. Dagron, Gilbert (2000). Η γέννηση μιας πρωτεύουσας : Η Κωνσταντινούπολη και οι θεσμοί της από το 330 ως το 451. Αθήνα: ΜΙΕΤ. σελίδες 297–298. ISBN 960-250-190-1.