Κωνσταντίνος Καβάφης

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης (Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1863 (ν.ημ.) - 29 Απριλίου 1933) ήταν Έλληνας ποιητής ο οποίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της σύγχρονης εποχής.^[11] Γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια, της Αιγύπτου γι' αυτό και αναφέρεται συχνά ως ο Αλεξανδρινός.^{[12][13][14][15]} Δημοσίευσε ποιήματα, ενώ δεκάδες παρέμειναν ως προσχέδια. Τα σημαντικότερα έργα του, τα δημιούργησε μετά τα 40 έτη.

Κωνσταντίνος Καβάφης
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης (αχρονολόγητη φωτογραφία)
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Κωνσταντίνος Πέτρου Καβάφης (Ελληνικά)
Γέννηση	29  Απριλίου 1863[1][2][3] Αλεξάνδρεια[4][5]
Θάνατος	29  Απριλίου 1933[1][2][3] Αλεξάνδρεια[6][5]
Αιτία θανάτου	καρκίνος του λάρυγγα
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Κατοικία	Αλεξάνδρεια[7]
Χώρα πολιτογράφησης	Οθωμανική Αυτοκρατορία Αίγυπτος Ελλάδα[8]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Ελληνικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά Γαλλικά νέα ελληνική γλώσσα[1][9][10]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ποιητής[5]
Αξιοσημείωτο έργο	Oι Kαβαφικές Eκδόσεις (1891-1932)
Οικογένεια
Γονείς	Πέτρος - Ιωάννης Καβάφης και Xαρίκλεια Φωτιάδη
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία

Ο Κωνσταντίνος Πέτρου Καβάφης γεννήθηκε στις 29 Απριλίου 1863 στην Αλεξάνδρεια, όπου οι γονείς του εγκαταστάθηκαν εγκαταλείποντας την Κωνσταντινούπολη το 1850.^[16] Ήταν το ένατο παιδί του Πέτρου - Ιωάννη Καβάφη (1814-1870), μεγαλέμπορου βαμβακιού και της Χαρίκλειας Φωτιάδη (1835-1899), που ανήκε σε παλιά φαναριώτικη οικογένεια μεγαλεμπόρων και κοινοτικών επιτρόπων της Κωνσταντινούπολης.^[17] Η οικογένεια Καβάφη νοίκιαζε μεγάλη οικία που ανήκε στον Στέφανο Ζιζίνια, ενώ το 1860 μετακόμισε στην οδό Σερίφ Πασά.^[18] Το βιοτικό επίπεδο της οικογένειας ήταν πολύ υψηλότερο σε σχέση με αυτό των Ελλήνων της εποχής.^[19] Το 1869, ο Πέτρος Καβάφης παρασημοφορήθηκε με το Μετζιδιέ 4ης Τάξεως για τη συμβολή στην ανάπτυξη του εμπορίου και της βιομηχανίας, ενώ απεβίωσε στις 10 Αυγούστου 1870, σε ηλικία πενήντα έξι ετών.^[20] Στην Αλεξάνδρεια, ο Καβάφης διδάχτηκε αγγλικά, γαλλικά και ελληνικά με οικοδιδάσκαλο και συμπλήρωσε τη μόρφωσή του για ένα-δύο χρόνια στο Ελληνικό Εκπαιδευτήριο της Αλεξάνδρειας.

Μετά το θάνατο του πατέρα του και τη σταδιακή διάλυση της οικογενειακής επιχείρησης Καβάφης και Σία, η οικογένεια εγκαταστάθηκε το 1872 στο Λίβερπουλ και το 1874 στο Λονδίνο.^[21] Πριν εγκαταλείψουν την Αίγυπτο μεταφέρουν την κινητή περιουσία τους σε ένα διαμέρισμα της οδού Ραμλίου με προσιτότερο ενοίκιο.^[22] Το 1877 γίνεται η οριστική εκκαθάριση της εταιρείας.^[23] Κατά την διαμονή του εκεί, δεν είναι γνωστό αν φοίτησε σε κάποιο σχολείο ή αν έλαβε τη μόρφωσή του με ιδιαίτερα μαθήματα.^[24]

Το 1879, η οικογένεια Καβάφη έφυγε από την Αγγλία και εγκαταστάθηκε στο διαμέρισμα της οδού Ραμλίου.^[25] Το 1881, ο Καβάφης φοίτησε στην εμπορική σχολή Λύκειο Ερμής του Κωνσταντίνου Παπαζή.^[26]Το 1897, ο Καβάφης ταξίδεψε στο Παρίσι και το 1903 στην Αθήνα. Άρχισε να εργάζεται, όχι ακόμη συστηματικά, αλλάζοντας διάφορα επαγγέλματα, όπως του δημοσιογράφου στην εφημερίδα Τηλέγραφος (1886), του μεσίτη στο Χρηματιστήριο Βάμβακος (1888) και του άμισθου γραμματέα στο Γραφείο Αρδεύσεων (1889-1892) όπου και θα προσληφθεί ως έκτακτος έμμισθος υπάλληλος το 1892 και θα εργαστεί μόνιμα εκεί επί τριάντα χρόνια, μέχρι το 1922, φτάνοντας στο βαθμό του υποτμηματάρχη.^[27]

Θάνατος

Νεκρική μάσκα του Καβάφη.

Το 1932, ο Καβάφης, άρρωστος από καρκίνο του λάρυγγα, πήγε για θεραπεία στην Αθήνα, όπου παρέμεινε αρκετό διάστημα, εισπράττοντας μια θερμότατη συμπάθεια από το πλήθος των θαυμαστών του. Επιστρέφοντας όμως στην Αλεξάνδρεια, η κατάστασή του χειροτέρεψε. Εισήχθη στο Νοσοκομείο της Ελληνικής Κοινότητας, όπου και απεβίωσε την ημέρα των γενεθλίων του, στις 29 Απριλίου 1933.^[28]

Ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα του ποιητή:

Εἶμαι Κωνσταντινουπολίτης τὴν καταγωγήν, ἀλλὰ ἐγεννήθηκα στὴν Ἀλεξάνδρεια — σ' ἕνα σπίτι τῆς ὁδοῦ Σερίφ· μικρὸς πολὺ ἔφυγα, καὶ ἀρκετὸ μέρος τῆς παιδικῆς μου ἡλικίας τὸ πέρασα στὴν Ἀγγλία. Κατόπιν ἐπισκέφθην τὴν χώραν αὐτὴν μεγάλος, ἀλλὰ γιὰ μικρὸν χρονικὸν διάστημα. Διέμεινα καὶ στὴ Γαλλία. Στὴν ἐφηβικήν μου ἡλικίαν κατοίκησα ὑπὲρ τὰ δύο ἔτη στὴν Κωνσταντινούπολη. Στὴν Ἑλλάδα εἶναι πολλὰ χρόνια ποὺ δὲν ἐπῆγα. Ἡ τελευταία μου ἐργασία ἦταν ὑπαλλήλου εἰς ἕνα κυβερνητικὸν γραφεῖον ἐξαρτώμενον ἀπὸ τὸ ὑπουργεῖον τῶν Δημοσίων Ἔργων τῆς Αἰγύπτου. Ξέρω Ἀγγλικά, Γαλλικὰ καὶ ὁλίγα Ἰταλικά.

Έργο

Προτομή του Καβάφη στην Αθήνα, Πλατεία Αιγύπτου, φιλοτεχνημένη από τον Κώστα Βαλσάμη το 1982.

Σήμερα η ποίησή του όχι μόνο έχει επικρατήσει στην Ελλάδα, αλλά και κατέλαβε μία εξέχουσα θέση στην όλη ευρωπαϊκή ποίηση, ύστερα από τις μεταφράσεις των ποιημάτων του αρχικά στα γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά και κατόπιν σε πολλές άλλες γλώσσες.

Το σώμα των καβαφικών ποιημάτων περιλαμβάνει: Τα 154 ποιήματα που αναγνώρισε ο ίδιος (τα λεγόμενα Αναγνωρισμένα), τα 37 Αποκηρυγμένα ποιήματά του, τα περισσότερα νεανικά, σε ρομαντική καθαρεύουσα, τα οποία αργότερα αποκήρυξε, τα Κρυμμένα, δηλαδή 75 ποιήματα που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του, καθώς και τα 30 Ατελή, που βρέθηκαν στα χαρτιά του χωρίς να έχουν πάρει την οριστική τους μορφή. Τύπωσε ο ίδιος το 1904 μια μικρή συλλογή με τον τίτλο Ποιήματα, στην οποία περιέλαβε τα ποιήματα: Φωνές, Επιθυμίες, Κεριά, Ένας γέρος, Δέησις, Οι ψυχές των γερόντων, Το πρώτο σκαλί, Διακοπή, Θερμοπύλες, Τα παράθυρα, Περιμένοντας τους βαρβάρους, Απιστία και Τα άλογα του Αχιλλέως. Η συλλογή, σε 100-200 αντίτυπα, κυκλοφόρησε ιδιωτικά.

Το 1910 τύπωσε πάλι τη συλλογή του, προσθέτοντας αλλά επτά ποιήματα: Τρώες, Μονοτονία, Η κηδεία του Σαρπηδόνος, Η συνοδεία του Διονύσου, Ο βασιλεύς Δημήτριος, Τα βήματα και Ούτος εκείνος. Και αυτή η συλλογή διακινήθηκε από τον ίδιο σε άτομα που εκτιμούσε. Το τελευταίο αναγνωρισμένο ποίημά του είναι το Εις τα περίχωρα της Αντιόχειας που εκδόθηκε το 1933 και το πρώτο τα Τείχη (1897).

Το 1935 κυκλοφόρησε στην Αθήνα, με επιμέλεια της Ρίκας Σεγκοπούλου, η πρώτη πλήρης έκδοση των (154) Ποιημάτων του, που εξαντλήθηκε αμέσως. Δύο ακόμη ανατυπώσεις έγιναν μετά το 1948. Ο ποιητής επεξεργαζόταν επίμονα κάθε στίχο, κάποτε για χρόνια ολόκληρα, προτού τον δώσει στην δημοσιότητα. Σε αρκετές από τις εκδόσεις του υπάρχουν διορθώσεις από το χέρι του και συχνά όταν επεξεργαζόταν ξανά τα ποιήματά του τα τύπωνε διορθωμένα.

Θεματολογία

Προτομή του Καβάφη, βρίσκεται στο διαμέρισμά του.

Ο ίδιος είχε κατατάξει τα ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες: τα ιστορικά, τα φιλοσοφικά και τα ερωτικά ή αισθησιακά.^[29][30]

• Τα ιστορικά ποιήματα εμπνέονται κυρίως από την ελληνιστική περίοδο, και στα περισσότερα έχει εξέχουσα θέση η Αλεξάνδρεια. Αρκετά άλλα προέρχονται από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και το Βυζάντιο, χωρίς να λείπουν και ποιήματα με μυθολογικές αναφορές (π.χ. Τρώες). Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Καβάφης δεν εμπνέεται καθόλου από το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν, δηλαδή την επανάσταση του '21, αλλά ούτε και από την κλασική αρχαιότητα. Οι περίοδοι που επιλέγει είναι περίοδοι παρακμής ή μεγάλων αλλαγών και οι περισσότεροι ήρωές του είναι "ηττημένοι".
• Τα αισθησιακά ή ερωτικά ποιήματα, που είναι τα πιο λυρικά, κυριαρχεί η ομοφυλοφιλία και θέματα όπως η ανάμνηση και η αναπόληση. Αυτό που προκαλεί τα συναισθήματα δεν είναι το παρόν, αλλά το παρελθόν, και πολύ συχνά ο οραματισμός.
• Τα φιλοσοφικά ποιήματα ονομάζονται από άλλους «διδακτικά». Ο Ε.Π. Παπανούτσος τα διαίρεσε στις εξής ομάδες: ποιήματα με "συμβουλές προς ομοτέχνους", δηλαδή ποιήματα για την ποίηση, και ποιήματα που πραγματεύονται άλλα θέματα, όπως το θέμα των Τειχών, την έννοια του χρέους (Θερμοπύλες), της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον), της μοίρας (Καισαρίων) κ.ά.^[31]

Διαχωρίζοντας το ποιητικό του έργο σε φιλοσοφικό, ιστορικό και ηδονικό, στα ποιήματά του αποτυπώνονται το ερωτικό στοιχείο, η φιλοσοφική του σκέψη και η ιστορική του γνώση. Όσον αφορά στα ιστορικά του ποιήματα ιδιαίτερα, οφείλουμε να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι τα συνέθεσε βιώνοντας την ατμόσφαιρα μιας πόλης που έγινε κατά το ελληνιστικό της παρελθόν χωνευτήρι λαών και σταυροδρόμι πολιτισμών. Οι ήρωές του είναι γνωστά ιστορικά πρόσωπα ή γεννήματα της φαντασίας του και ο ποιητής αφηγείται στους χαρακτήρες που πλάθει ανθρώπινες συμπεριφορές σημαδεμένες από πρόσκαιρο της επιτυχίας και τη μοίρα που εξουδετερώνει την ανθρώπινη θέληση.

Πόλεις της ανατολικής Μεσογείου –ιδιαίτερα η Αλεξάνδρεια όπως προαναφέρθηκε– είναι ο τόπος που λαμβάνουν χώρα τα περιστατικά των ποιημάτων και σύμφωνα με το περιεχόμενό τους χαρακτηρίζονται από τους σύγχρονους σχετικά ερευνητές της καβαφικής ποιητικής ως ψευδοϊστορικά, ιστορικοφανή και ιστοριογενή. Τη διαφορετικότητα ανάμεσα στα ιστορικά του ποιήματα επισήμανε ο ίδιος ο ποιητής, χωρίς όμως να τους δώσει ιδιαίτερη ονομασία. Εισηγητής του όρου «ψευδοϊστορικό» είναι ο Σεφέρης για να διαχωρίσει με αυτόν τα ποιήματα που χρησιμοποιούν το ιστορικό υλικό μεταφορικά, αλληγορικά δημιουργώντας ψεύτικες ιστορίες.^[32] Ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος με τη σειρά του εισηγήθηκε τον όρο «ιστορικοφανή». Εκεί εντάσσει τα ιστορικά ποιήματα, των οποίων τα φανταστικά πρόσωπα εμπλέκονται σε ιστορικό πλαίσιο που επενδύει την πλοκή. Ο Μιχάλης Πιερής θεώρησε αναγκαίο τον όρο «ιστοριογενή» για τα ποιήματα που γεννήθηκαν από άμεσο ιστορικό υλικό.Τέλος τα ερωτικά ή αισθησιακά ποιήματα του ηδονικού κύκλου του Καβάφη αποτελούν αναμνήσεις πραγματοποιημένων ή μη ερώτων εκφράζοντας τις πτυχές της ομοφυλοφιλίας του.^{[33][34][σημ. 1]}

Μορφή και συμβολισμοί

Ποίημα του Καβάφη, Κρυμμένα, ζωγραφισμένο σε ένα κτίριο στο Λέιντεν, Ολλανδία.

Η γλώσσα και η στιχουργική μορφή των ποιημάτων του Καβάφη ήταν ιδιόρρυθμες και πρωτοποριακές για την εποχή. Τα βασικά χαρακτηριστικά τους είναι:

• Ιδιότυπη γλώσσα, μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης.
• Εξαιρετικά λιτός λόγος, με ελάχιστα επίθετα (όσα υπάρχουν έχουν πάντα ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι ποτέ συμβατικά, κοσμητικά επίθετα).
• Ουδέτερη γλώσσα, σχεδόν πεζολογική, μακριά από τις ποιητικές συμβάσεις της εποχής. Η γλώσσα δεν αποκαλύπτει τα συναισθήματα.
• Εξαιρετικά σύντομα ποιήματα.
• Ιαμβικός ρυθμός, αλλά τόσο επεξεργασμένος που συχνά είναι δύσκολο να διακριθεί.^[35]
• Ομοιοκαταληξία όχι σε όλα τα ποιήματα, ενίοτε χαλαρή και περιστασιακή.
• Ιδιαίτερη σημασία στα σημεία στίξης: παίζουν ρόλο για το νόημα (π.χ. ειρωνεία) ή λειτουργούν ως οδηγίες απαγγελίας (π.χ. χαμήλωμα του τόνου της φωνής στις παρενθέσεις).

Το χειρόγραφο του ποιήματός του Θερμοπύλες.

Ο Καβάφης λειτουργεί κυρίως μέσω των συμβόλων. Η τέχνη του είναι η συγκέντρωση αρχετύπων, που δίνουν ένα φευγαλέο υπαινικτικό νόημα στο λόγο του. Αντλεί μνήμες από το παρελθόν, και τις αποθέτει στο παρόν, ενίοτε ως προειδοποίηση για τα μελλούμενα. Είναι τέτοια η σχέση του με τη συλλογική ψυχή και τα περιεχόμενά της, που θεωρείται προδρομικός της σχέσης της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα με τη συλλογική συνείδηση.^[36]

Ιδιαίτερο στοιχείο της τεχνικής του είναι μία σπάνιας υφής σκηνοθετική ικανότητα αντίστοιχη με αυτήν που συναντάει κανείς στον πεζογραφικό ή και θεατρικό λόγο. Άλλο ένα όμως χαρακτηριστικό του συμπληρωματικό του προαναφερόμενου είναι η τάση, μέσω του λόγου του, να υποδύεται περσόνες. Το εν λόγω χαρακτηριστικό δημιουργεί μια πολυεπίπεδη ποίηση αλλά και αινιγματικότητα μιας και είναι συχνά δυσδιάκριτο για τον αναγνώστη να αναγνωρίσει μέσω τίνος προσώπου μιλάει ο ίδιος ο ποιητής και με ποιο ταυτίζεται.

Η συμβολιστική του τάση είναι έντονη και συνδυάζεται με λόγο λιτό αλλά διαχρονικά επίκαιρο. Η ειρωνική διάθεση, αυτό που αποκλήθηκε καβαφική ειρωνεία συνδυάζεται με την τραγικότητα της πραγματικότητας, για να καταστεί κοινωνικά διδακτική και οι ηδονιστικοί του προσανατολισμοί ανακατεύονται με κοινωνικές επισημάνσεις. Αναμφίβολα δεν είναι εύκολο να οριοθετήσει κανείς ξεκάθαρα σε θεματικούς κύκλους την ποιητική του Καβάφη. Η ιστορία ανακατεύεται με τις αισθήσεις και το στοχασμό σε μια ενιαία οντότητα, αυτήν πιθανώς που ο ίδιος ο Καβάφης προσδιορίζει ως «ενιαίο καβαφικό κύκλο», αλλά σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση, στον αμέσως επόμενο στίχο, η εναλλαγή δικαιώνει όσους χαρακτήρισαν την καβαφική ποίηση πρωτεϊκή.^[37]

Κληρονομιά

Το σπίτι-μουσείο του Καβάφη, στην Αλεξάνδρεια.

Κύριο λήμμα: Οικία - Μουσείο Καβάφη

Το 1926, του απονεμήθηκε το βραβείο Φοίνικας από την κυβέρνηση του Θεόδωρου Πάγκαλου.^[30]Από τις 16 Νοεμβρίου 1992, το διαμέρισμα του Καβάφη, στην άλλοτε κακόφημη συνοικία του Αταρίν στην Αλεξάνδρεια, έχει μετατραπεί σε μουσείο. Το μουσείο διαθέτει αρκετά από τα σκίτσα και τα πρωτότυπα χειρόγραφα του Καβάφη, φωτογραφίες και πορτρέτα του.^[30][38]

Το 1996, προβλήθηκε η κινηματογραφική ταινία Καβάφης ελαφρώς βασισμένη στη ζωή του, με τους Δημήτρη Καταλειφό και Βασίλη Διαμαντόπουλο στον ομώνυμο ρόλο και σε σκηνοθεσία Γιάννη Σμαραγδή.^[39] Το 2004, ο Σον Κόνερι απήγγειλε την Ιθάκη του Καβάφη, σε μουσική επένδυση του Βαγγέλη Παπαθανασίου, Αυτή η εκτέλεση κυκλοφόρησε σε CD και συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο Ithaca - A Journey in Colour της Μισελίν Ροκμπρίν Κόνερι.^[40][41]

Αποτίμηση Έργου

Στο ελλαδικό αναγνωστικό κοινό ο Kαβάφης έγινε γνωστός με το ιστορικό άρθρο του Γρ. Ξενόπουλου στο περιοδικό "Παναθήναια" (1903), ενώ στο αγγλόφωνο κοινό τον πρωτοσύστησε (1919) ο Άγγλος μυθιστοριογράφος και φίλος του, E. M. Φόρστερ. Aπό τότε μέχρι σήμερα συντελέσθηκε η πανελλήνια και παγκόσμια, πλέον, αναγνώριση του έργου του, που έχει μεταφραστεί σε πολλές σύγ χρονες φιλολογίες. Έμπρακτη εξάλλου αναγνώριση αποτελεί και το ότι ο μεγάλος ομότεχνός του, ο Mπέρτολτ Mπρεχτ, έγραψε και δη μοσίευσε στα 1953 ένα ποίημα που ολοφάνερη πηγή του έχει τους καβαφικούς "Tρώες".Την επιμέλεια των εξώφυλλων των βιβλίων με τα ποιήματα που εξέδιδε ό Καβάφης ανέλαβε ό αδελφικός του φίλος ζωγράφος Τάσος Καλλιμούχος. Τα ανέκδοτα ποιήματα του Καβά φη δημοσιεύτηκαν το 1968 για να συμβάλλουνε στην πληρέστερη γνώση και κατανόηση της Καβαφικής ποίησης. Πολλά από τα ποιήμ ατα του Καβάφη είναι ερωτικά και συχνότατα ηδονηστικά, με έκδηλη την ροπή του προς την ομοφυλοφιλία, εισήγαγε στην Ελληνική π οίηση ένα νέο ύφος που ξάφνιασε με την τόλμη του. Ό Καβάφης έγραψε επιγραμματικούς στίχους γιατί είχε την δυνατότητα να ανακ αλύπτει την συμπυκνωμένη, δραματική και αισθητική δύναμή που κρύβουν μέσα τους οί λεπτομέρειες.

Ή ποίηση του Καβάφη είναι πεζολογική, είχε καταργήσει το μέτρο και την ομοιοκαταληξία, ή οποία στης λίγες περιπτώσεις που υπά ρχει, προσδίδει στο ποίημα κάποιον ερωτικό τόνο γραμμένη σε μια ιδιόρρυθμη ημικαθαρεύουσα. Το πνεύμα της παρακμής που κυρι αρχεί στην ποίησή του, τον έφερε κοντά στην ομόλογή του Αλεξανδρινή εποχή. Έτσι μια σειρά από τα ποιήματά του είναι ιστορικά, με την έννοια ότι ή ιστορία είτε πλαισιώνει τα δικά του προσφιλή θέματα είτε του παρέχει τα σύμβολα για την έκφραση των δικών του αν τιλήψεων. Ή γοητεία που ασκούσε στον Καβάφη το παρελθόν αποδεικνύεται ακόμα και από την ποιητική από δοση των ερωτικών συ γκινήσεων του: κατά κανόνα ανάγονται σε μια περασμένη εποχή, όταν ό ποιητής ήτανε ακόμα νέος. Ή ποίηση του Καβάφη είναι αυσ τηρά ανθρωποκεντρική και εγωκεντρική: ή φύση είναι εξορισμένη από αυτήν. Την μόνη φορά που εμφανίζεται παρουσιάζεται ως μια χαμένη ομορφιά (Θάλασσα του πρωϊνού). Ό Αλεξανδρινός ποιητής πίστευε πως ή παρουσία και ή έξαρση της φύσης θα ήταν ένα γνώ ρισμα του ανεπίτρεπτου σε αυτόν λυρισμού. Ωστόσο, στα ποιήματα που έγραφε πρίν από το 1900 υπήρχαν συχνές αναφορές στην φύση. Ή ποίηση του Καβάφη αινιγματική στην αρχή, βρήκε στην συνέχεια μια πρωτοφανή απήχηση στο κοινό.

Αυτό συνέβη επειδή ό μοναχικός και παράδοξος ποιητής, δείχνοντας με θάρρος και ειλικρίν εια της πληγές του την μοναξιά, την ανία, το αδιέξοδο συγκίνησε όλους εκείνους που μέσα από τους στίχους του, αναγνώριζαν τον εαυτούς τους. Ωστόσο, ό Καβάφης έδειξε π ως ή αξιοπρέπεια πρέπει να αποτελεί την έσχατη ελπίδα του ανθρώπου, όσο απελπισμένος και αν είναι. Στο έργο του Καβάφη, που είναι από τους μεγαλύτερους ποιητές της εποχής μας και από τους λίγους με παγκόσμια απήχηση (τα ποιήματά του έχουν μεταφρασ τεί σε πολλές γλώ σσες), συμπεριλαμβάνονται σε διάφορα πεζά κείμενα κυρίως κρητικά σημειώματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις και δο κίμια, που δεν προσθέτουν πολλά στο έργο του, βοηθούνε όμως στην καλύτερη ερμηνεία του.

Εργογραφία

Ποιήματα

• Τα Τείχη, περιοδικό Έσπερος, Λειψία Γερμανίας (1897).

• Το Πρώτο σκαλί (1899).
• Κεριά (1899).
• Θερμοπύλες (1903).
• Ποιήματα, Αλεξανδρινές εκδόσεις (1904).
• Επιθυμίες (1904).
• Περιμένοντας τους βαρβάρους (1904).
• Καισαρίων (1908).
• ·Διακοπή (1908).
• ·Το Διπλανό τραπέζι (1908).
• ·Να μείνει (1909).
• ·Ή Πόλις (1910).

• ·Οί Ψυχές των γερόντων (1910).
• ·Ό Βασιλεύς Δημήτριος (1910).
• ·Φωνές (1910).
• ·Τα Βήματα και ούτος εκείνος (1910).
• · Ποιήματα, Αλεξανδρινές εκδόσεις (1910).
• · Θάλασσα του πρωϊνού (1910).
• · Ιθάκη (1911).
• · Απολείπειν ό θεός Αντώνιον (1911).
• · Ένας γέρος (1911).
• ·  Δέησις (1911).
• ·  Ή Κηδεία του Σαρπηδόνος (1911).
• ·  Ή Συνοδεία του Διονύσου (1911).
• ·  Τρώες (1912).
• ·  Μονοτονία (1912).

• ·  Επέστρεψε (1912).
• ·  Όσο μπορείς (1913).
• ·  Απιστία (1913).
• ·  Τα Άλογα του Αχιλλέως (1913).
• ·  Ποιήματα έν όλω (1913).
• ·  Τα παράθυρα (1914).
• ·  Είς το φώς της ημέρας (1914).
• ·  Προσευχή (1914).
• ·  Ομνύει (1915).
• ·  Επιστολές στον Μάριο Βαϊάνο (1915).
• ·  Επίσημος, κρυμμένος και ατελής (1915).
• ·  Είς τα περίχωρα της Αντιόχειας (1916).

• ·  Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες (1916).

• ·  Τα Πεζά (1916).
• ·  Όταν οί άγγελοι περπατούν[συλλογικό έργο] (1917).
• ·  Αυτό το αιματωμένο πράγμα (1917).
• ·  Επέστρεφε/Γκρίζα (1918).
• ·  200 π.Χ. (1918).
• ·  Ό Δαρείος (1920).
• ·  Εύνοια Αλέξανδρου Βάλα (1921).
• ·  Ιερεΰς του Σεραπίου (1925).
• ·  Ό Ιουλιανος και ή Αντιοχείς (1926).
• ·  Μέρες του 1901 (1927).
• ·  Άς φροντιζαν (1930).
• ·  Είς τα περίχωρα της Αντιοχείας (1933).

Συγκεντρωτικές Συλλογές Ποιημάτων

• ·   Αναγνωρισμένα 154 ποιήματα (1911).
• ·   Αποκηρυγμένα 37 ποιήματα (1913).
• ·   Ποιήματα (1914).
• ·   Κρυμμένα 75ποιήματα (1915).
• ·   153 και 1 ποιήματα (1915).
• ·   Τα 154 ποιήματα (1916).

Άπαντα Ποιημάτων

• · Άπαντα Ποιημάτων Καβάφη (154  ποιήματα – επιμέλεια Ρίκα Σεγκοπούλου, Αθήνα) (1935).
• · Άπαντα Ποιημάτων Καβάφη (154  ποιήματα – επιμέλεια Γιώργος Σαββίδης, Αθήνα, εκδόσεις Ίκαρος) (1963).

Διηγήματα

• · Το Γιούσουρι και άλλες Φανταστικές ιστορίες (1917).

Δοκίμια

• · Αδημοσίευτα ποιήματα 1882-1923 (1911).
• ·  Τα Ελγίνεια μάρμαρα -Το Κυπριακό ζήτημα (1911).
• ·  Κ. Π. Καβάφης: Ό Κανόνας (1911).
• ·  Μοντέρνα Ελληνική ποίηση (1912).
• ·  Ένα Ελληνικό κουϊντέτο (1912).
• ·  Ή Ελλάδα στην ποίηση (1912).
• ·  Ποιήματα (1913).
• ·  Έρωτες (1913).
• ·   Ό Γιάννης Τσαρούχης διαβάζει Καβάφη στο σπίτι του Ανδρέα Εμπειρίκου (1913).
• ·   Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες (1914).
• ·   Ποιητική και εικαστική ανθολογία (1914).
• ·   Ανθολογία της Ελληνικής ποίησης 20^ος αιώνας (1914).
• ·   Ό Γιώργος Μοσχίδης διαβάζει Κωνσταντίνο Καβάφη, Κώστα Καρυωτάκη, Ναπ ολέωντα Λαπαθιώτη, Κώστα Χατζόπουλο, συλλογικό έργο (1915).

• ·   3.000 χρόνια Ελληνική ερωτική ποίηση, συλλογικό έργο (1915).
• ·   Ή Ελληνική ποίηση του 20^ου αιώνα (1915).
• ·   Φερνάντο Πεσσόα – Κ. Π. Καβάφης (1916).
• ·   Ό Καβάφης του Θάνου Μικρούτσικου (1916).
• ·   Ή Νεοελληνική ερωτική ποίηση (1916).
• ·   Χρόνος και τόπος (1917).
• ·   Λογοτεχνικό ημερολόγιο 2012[Ά Τόμος] (1917).
• ·   Λογοτεχνικό ημερολόγιο 2012[Β Τόμος] (1917).
• ·   Ένα μηδέν ένα 101 Έλληνες ποιητές (1918).
• ·   200 π.Χ. (1918).
• ·   Ή Φωνή των ποιητών (1918).

• ·   Επάγγελμα: Ποιητής[συμβουλές από τον Καβάφη για το τι εχέγγυα πρέπει να έχει και πως μπορεί κάποιος να γίνει ποιητής] (1919).

• ·   Επιλεγμένα ποιήματα (1919).
• ·   Επιλογή ποιημάτων (1919).
• ·   Σημειώσεις για Ποιητική και Ηθική[Ά Τόμος] (1920).
• ·   Σημειώσεις για Ποιητική και Ηθική[Β Τόμος] (1920).
• ·   Επιλεγμένη ποίηση (1920).
• ·   Το Κρυφό Σημειωματάριο των Ποιητών 1 (1921).
• ·   Το Κρυφό Σημειωματάριο των Ποιητών 2 (1921).
• ·   Το Κρυφό Σημειωματάριο των Ποιητών 3 (1921).
• ·   Ποιήματα (1922).
• ·   Το Όνειρο του Πλάτωνα (1922).

Ταξιδιωτικά έργα

• ·   Πρώτο ταξίδι στην Ελλάδα[Αθήνα και προάστια Φάληρο, Πειραιάς και Κηφισιά] (1911).
• ·   Λογοτεχνικό ταξίδι στο Βυζάντιο, συλλογικό έργο (1912).
• ·   Το Πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα[Θεσσαλονίκη] (1914).

Σημειώσεις

1. Ο Ατανάζιο Κατράρο, πρώτος μεταφραστής στα ιταλικά των ποιημάτων του Καβάφη και προσωπικός του φίλος, γράφει: «Την ομοφυλοφιλία του Καβάφη τη βαραίνει ένα μεγάλο ερωτηματικό, που χρειάζεται βαθιά συνετή και αντικειμενική μελέτη και δεν αποκλείεται η απόφαση να είναι απαλλακτική. Κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να προσκομίσει μια απόδειξη για το αμάρτημα που αποδίδεται στον ποιητή και ποτέ δεν βρέθηκε ανακατεμένος σ' ένα σκάνδαλο.»