Πώς λειτουργεί ο κόσμος

Πώς λειτουργεί ο κόσμος (Αγγλικά: How the World Works) είναι τίτλος βιβλίου του 2011 του Αμερικανού καθηγητή, γλωσσολόγου, πολιτικού αναλυτή και φιλοσόφου Νόαμ Τσόμσκι. Αποτελείται από τέσσερα βιβλία του Νόαμ Τσόμσκι: Τι πραγματικά θέλει ο Μπαρμπα-Σαμ (What Uncle Sam Really Wants), Οι λίγοι που ευημερούν και οι πολλοί που δυσανασχετούν (The Prosperous Few and the Restless Many), Μυστικά, ψέματα και δημοκρατία (Secrets, Lies and Democracy) και Το κοινό καλό (The Common Good). Οι ομιλίες και οι συνεντεύξεις που συγκεντρώθηκαν στο βιβλίο Πώς λειτουργεί ο κόσμος έγιναν στη δεκαετία του 1990 και ορισμένες στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Η επιμέλεια του βιβλίου έγινε από τον Άρθουρ Νάιμαν.

Πώς λειτουργεί ο κόσμος

Το εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου από τις Εκδόσεις Κέδρος.
Συγγραφέας	Νόαμ Τσόμσκι
Τίτλος	How the World Works
Γλώσσα	Αγγλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	2011
Μορφή	πραγματεία
Θέμα	πολιτική φιλοσοφία
δεδομένα (π • σ • ε )

Στα Ελληνικά το βιβλίο μεταφράστηκε από τη Μαρία - Αριάδνη Αλαβάνου και κυκλοφόρησε το 2013 από τις Εκδόσεις Κέδρος.^[1]

Περιεχόμενο

Στο βιβλίο του Πώς λειτουργεί κόσμος ο Νόαμ Τσόμσκι αποκαλύπτει την καταστροφική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ σε άλλες χώρες, κυρίως στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, με την υποστήριξη δικτατοριών και άλλων ανήθικων μεθόδων με απώτερο στόχο το οικονομικό κέρδος των εταιριών που κυβερνούν τις ΗΠΑ. Ένα άλλο θέμα που θίγει στο βιβλίο του ο συγγραφέας είναι η εκμετάλλευση και η καταπίεση των φτωχών από τους πλούσιους τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ, αλλά και γενικότερα σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα επικρίνονται τα ΜΜΕ, τα οποία χρησιμοποιούνται ως εργαλείο για να χειραγωγούν τη σκέψη των ανθρώπων και να μην τους επιτρέπουν ποτέ να γνωρίζουν την αλήθεια.^{[σημ. 1]} Έτσι, οι μεγάλοι μπορούν να εργάζονται ειρηνικά για τα δικά τους κέρδη.^[2] O Νόαμ Τσόμσκι δεν έχει μία μαγική απάντηση για τα πελώρια προβλήματα που αναλύει. Όπως γράφει στο τέλος του βιβλίου, «Πιστεύω ότι δεν είναι δική μου δουλειά να πω στους ανθρώπους τι οφείλουν να κάνουν – πρέπει να σκεφτούν οι ίδιοι. Εδώ δεν ξέρω ούτε εγώ τι θα όφειλα να κάνω. Έτσι, απλώς προσπαθώ να περιγράψω όσο καλύτερα μπορώ τα τεκταινόμενα.», ενώ σε άλλο σημείο του βιβλίου αναφέρει πως η απάντηση στο πώς οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο είναι η οργάνωση: «Οργανωθείτε. Απλώς οργανωθείτε.» Όπως γράφει: «Μόνο ένας τρόπος υπάρχει για ν' αντιμετωπίσουμε αυτά τα ζητήματα. Αν είναι ο καθένας μόνος, δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Το μόνο που μπορεί είναι να θρηνεί για την κατάσταση. Αν όμως ενωθεί με άλλους, είναι δυνατόν να επιφέρει αλλαγές. Μπορούμε να κάνουμε εκατομμύρια πράγματα, ανάλογα με το πού θα κατευθύνουμε τις προσπάθειές μας.»^[1]

Τι πραγματικά θέλει ο Μπαρμπα-Σαμ

Σε αυτό το βιβλίο ο Νόαμ Τσόμσκι παρουσιάζει τις θηριωδίες των ΗΠΑ, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε χώρες όπως οι Λάος, Γρενάδα, Ελ Σαλβαδόρ, Νικαράγουα, Γουατεμάλα, Παναμάς, Βιετνάμ, Ελλάδα κ.ά.^{[σημ. 2]} Παράλληλα, εκτίθεται η συνεργασία των ΗΠΑ με συνεργάτες των φασιστών και των Ναζί με στόχο την καταπολέμηση της αντιφασιστικής αντίστασης ανά την υφήλιο και την εγκαθίδρυση «σταθερότητας», δηλαδή ασφάλεια και πλουτισμό για τις ανώτερες τάξεις και τις μεγάλες ξένες επιχειρήσεις. Επιπλέον, τονίζεται ιδιαίτερα ο φόβος των ΗΠΑ για την «απειλή του καλού παραδείγματος», δηλαδή χώρες που αγωνίζονται για τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία, την ανεξαρτησία κ.τ.λ. Στο βιβλίο παρατίθενται και αποσπάσματα από έγγραφα από υπεύθυνους του πολιτικού σχεδιασμού των ΗΠΑ όπου καθίσταται φανερή η ουσιαστική αντίθεση των ΗΠΑ με ιδεαλιστικά κριτήρια όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και ο εκδημοκρατισμός, διότι αυτοι οι «ασαφείς και μη υλοποιήσιμοι στόχοι» μπορούν να «διαβρώσουν» τον κυρίαρχο του κόσμου.

Οι λίγοι που ευημερούν και οι πολλοί που δυσανασχετούν

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο εγκαθιδρύεται το μοντέλο του Τρίτου Κόσμου παντού: μία κοινωνία δύο στρωμάτων, δηλαδή ένα στρώμα ακραίου πλούτου και προνομίων και ένα στρώμα τεράστιας αθλιότητας και απελπισίας αποτελούμενο από άχρηστους και περιττούς ανθρώπους. Παράλληλα, εξετάζονται διάφορα άλλα θέματα, όπως ο ρατσισμός και οι ταξικές διαφορές, οι οποίες ενώ υπάρχουν σε ακραίο βαθμό γίνεται μεγάλη προπαγανδιστική προσπάθεια να αποκρυφθούν και να αποσιωπηθούν. Σε αυτό το βιβλίο ο Νόαμ Τσόμσκι εκφέρει και τη γνώμη πως ο καθένας γνωρίζει εκ πείρας σχεδόν το καθετί που μπορεί να νοηθεί για τις ανθρώπινες υπάρξεις, πώς ενεργούν και γιατί, αν καθίσει να το σκεφτεί. «Δεν πρόκειται για κβαντική φυσική.»

Μυστικά, ψέματα και δημοκρατία

Στο βιβλίο Μυστικά, ψέματα και δημοκρατία αναφέρεται πως οι εταιρείες προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν το κέρδος, τη δύναμη, το μερίδιό τους στην αγορά και να ελέγξουν το κράτος. Ορισμένες φορές ότι κάνουν βοηθά άλλους ανθρώπους, αλλά απλώς κατά τύχη. Ο Νόαμ Τσόμσκι, γράφοντας για την υγεία, επισημαίνει ότι αυτό που θέλει ο απλός κόσμος αποκαλείται «πολιτικά απραγματοποίητο», και αυτό σημαίνει, με απλά λόγια, ότι τα μεγάλα κέντρα εξουσίας και προνομίων εναντιώνονται. Άλλα θέματα που διερευνώνται στο βιβλίο είναι η εγκληματικότητα, η οπλοκατοχή, η CIA και οι παράνομες πολλές φορές αποστολές της για λογαριασμό της κυβέρνησης, τα ΜΜΕ, η αποχαύνωση, ο σωβινισμός και η ηλιθιότητα που προκαλεί πολλές φορές η μαζική υστερία για τα θεαματικά αθλήματα, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, η κοινωνική ανισότητα που διαρκώς αυξάνεται κ.ά.

Το κοινό καλό

Στο τελευταίο βιβλίο του έργου, ανάμεσα σε πολλά άλλα, εξετάζονται έννοιες όπως η ισότητα, η ελευθερία, η εξουσία, η παγκοσμιοποίηση κ.ά.

Σημειώσεις

1. Ο Νόαμ Τσόμσκι συμπεριλαμβάνει στην έννοια των ΜΜΕ τα θεαματικά σπορ (πρωτάθλημα ποδοσφαίρου κ.τ.λ.), το ψυχαγωγικό πρόγραμμα, «αυτή την τεράστια σφαίρα δραστηριοτήτων των ΜΜΕ» (σίριαλ κ.τ.λ.), τις σκανδαλοθηρικές εφημερίδες κ.τ.λ. Όλα αυτά αποτελούν ένα σύστημα κατήχησης, το οποίο ως σκοπό έχει να αποπροσανατολίσει τους ανθρώπους και να τους κάνει ηλίθιους και παθητικούς ενισχύοντας τις κυρίαρχες κοινωνικές αξίες: παθητικότητα, υποταγή στην εξουσία, απληστία και προσωπικό όφελος, έλλειψη ενδιαφέροντος ή και έχθρα για τους άλλους, φόβο για πραγματικούς ή υποθετικούς εχθρούς κ.τ.λ.^[1]
2. «Ή ας εξετάσουμε υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ δικτάτορες σαν τον Τρουχίλο της Δομινικανής Δημοκρατίας, τον Σομόζα της Νικαράγουας, τον Μάρκος των Φιλιππίνων, τον Ντιβαλιέ της Αϊτής και ένα πλήθος Κεντροαμερικανών γκάγκστερ σε όλη τη δεκαετία του 1980. Όλοι ήταν πολύ πιο κτηνώδεις από τον Νοριέγκα, αλλά οι ΗΠΑ τους υποστήριζαν ενθουσιωδώς επί δεκαετίες, κατά τις οποίες διέπρατταν τρομακτικές θηριωδίες – όσο τα κέρδη έφευγαν από τις χώρες τους και εισέρρεαν στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους (του πρεσβύτερου) συνέχισε να τιμά τον Μομπούτου, τον Τσαουσέσκου και τον Σαντάμ Χουσεΐν, μεταξύ άλλων, που όλοι τους ήταν πολύ χειρότεροι εγκληματίες από τον Νοριέγκα. Ο Σουχάρτο της Ινδονησίας, ομολογουμένως ο μεγαλύτερος φονιάς απ' όλους, συνεχίζει να χαρακτηρίζεται «μετριοπαθής» από τη συμμαχία Ουάσινγκτον - ΜΜΕ.»^[1]