ATR 72

Το ATR 72 είναι ένα δικινητήριο στροβιλοελικοφόρο (turboprop) αεροσκάφος μικρών αποστάσεων (συνδυάζει δηλαδή στροβιλοσυμπιεστή και έλικα), κατασκευασμένο στην Ιταλία και τη Γαλλία από τον όμιλο ATR. Έχει χωρητικότητα μέχρι 72 επιβάτες σε διαμόρφωση μίας θέσης. Η Αμερικανική American Eagle Airlines, ο μεγαλύτερος χρήστης του τύπου, αποκαλεί τα μοντέλα της ως Super ATR.

ATR 72
ATR 72 της Ιρλανδικής Aer Arann κατά την απογείωση
Τύπος	Πολιτική αεροπορία
Κατασκευαστής	ATR - Aerei da Trasporto Regionale/Avions de Transport Régional
Σχεδιασμός	ATR
Παρθενική πτήση	27 Οκτωβρίου 1988
Πρώτη παρουσίαση	27 Οκτωβρίου 1989 με τη Finnair
Κατάσταση	σε υπηρεσία
Κύριος χειριστής	American Eagle Airlines (39)
Άλλοι χειριστές	Binter Canarias (13) Atlantic Southeast Airlines (12) Mount Cook Airline (11)
Μονάδες που παρήχθησαν	323
Αναπτύχθηκε από	ATR 42

Ανάπτυξη και Σχεδιασμός

ATR 72-200 της Βρετανικής Aurigny Air Services στο αεροδρόμιο του Μπρίστολ, Αγγλία.

Η ανάπτυξη του ATR 72 αναπτύχθηκε από το βραχύτερο ATR 42. Το ATR 72 διαφέρει από τον βραχύτερο "αδερφό" του από την κατά 4,5 m μακρύτερη άτρακτο, το μεγαλύτερο εκπέτασμα φτερών, ισχυρότερους κινητήρες και μεγαλύτερη χωρητικότητα καυσίμων κατά 10%. Ο σχεδιασμός του ATR 72 ανακοινώθηκε το 1986 ^[1] και η παρθενική πτήση έγινε στις 27 Οκτωβρίου του 1988. Ακριβώς ένα χρόνο αργότερα, στις 27 Οκτωβρίου 1989, η Φιλανδική Finnair δρομολόγησε το αεροσκάφος στην πρώτη του πτήση.^[2]

Μέχρι τον Ιανουάριο του 2007, συνολικά 323 ATR 72 έχουν παραδοθεί, με 113 επιπλέον να κατασκευάζονται.

Εκδόσεις

Μέχρι στιγμής, υπάρχουν τρεις κύριες εκδόσεις του ATR 72.

ATR 72-200

Το -200 είναι το αρχικό μοντέλο παραγωγής που φέρει κινητήρες της Pratt & Whitney Canada PW124B με απόδοση 2400 ίππων.^[3]

ATR 72-210 (212)

Το -210 (καλείται -212 από την Αμερικανική American Eagle), πρόκειται για το -200 με κινητήρες PW127 απόδοσης 2750 ίππων για βέλτιστη απόδοση υπό συνθήκες θερμού κλίματος και μεγάλου υψομέτρου.

ATR 72-500 (210A/212A)

Κατά την ανάπτυξη του αποκαλούνταν ως -210Α (η American Eagle το αποκαλούσε -212Α), το -500 είναι αναβαθμισμένη έκδοση του -210 που φέρει έλικες έξι λεπίδων με τους πανομοιότυπους κινητήρες PW127F. Άλλες βελτιώσεις περιλαμβάνουν αυξημένο Μέγιστο Βάρος Απογείωσης και βέλτιστη απόδοση, αλλά και μεγαλύτερο αυτοματισμό που μειώνει τον φόρτο εργασίας των πιλότων^[4].

Άλλες εκδόσεις

Προκειμένου να προσελκύσει παραγγελίες από εμπορευματικούς αερομεταφορείς, η ATR παρουσίασε στο Farborough Air Show του 2002 νέα (εμπορευματική) έκδοση εξοπλισμένη με θύρα φορτοεκφόρτωσης εμπορευμάτων και σετ μετατροπής σε καθαρά εμπορευματική έκδοση. Σήμερα, οι τρεις μεγαλύτεροι εμπορευματικοί αερομεταφορείς (DHL, FedEx και UPS) χρησιμοποιούν τον τύπο.^[5]

Μία VIP έκδοση του -500 είναι διαθέσιμη με πολυτελές εσωτερικό για μεταφορά υψηλόβαθμων κυβερνητικών ή εταιρικών στελεχών.^[6]

Υπό παραγωγή βρίσκεται και στρατιωτική έκδοση του -500 εντοπισμού υποβρυχίων, που βασίζεται στη στρατιωτική έκδοση του ATR 42-500 ^[7] η οποία έχει επιλεχθεί από το Τουρκικό Ναυτικό για εναέρια λιμενική περιπολία και εντοπισμό υποβρυχίων. Το Τουρκικό Ναυτικό έχει παραγγείλει δέκα αεροσκάφη με παράδοση μέχρι το 2010. Το αεροσκάφος θα είναι εξοπλισμένο με πυραύλους αέρος-εδάφους και τορπίλες εναντίον υποβρυχίων και πλοίων. Θα φέρει επίσης και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και αναγνωριστικά συστήματα. Θα χρησιμοποιείται επίσης και για ναυτικές αποστολές έρευνας και διάσωσης.

Χρήστες του ATR 72

ATR 72, Air Dolomiti

ATR 72-200 των Τσέχικων Αερογραμμών, με στοιχεία νηολογίου OK-XFB και όνομα "Znojmo".

• American Eagle Airlines (39)
• Binter Canarias (13)
• Atlantic Southeast Airlines (12)
• Mount Cook Airline (11)
• Alitalia Express (10)
• TransAsia Airways (10)
• Aer Arann (9)
• Bangkok Airways (9)
• Vietnam Airlines (9)
• Air Dolomiti (8)
• Eurolot (8)
• Jet Airways (8)
• Aero Airlines (7)
• Air Nostrum (7)
• Ολυμπιακές Αερογραμμές (7)

ATR 72-202 της Πολωνικής EuroLOT.

47 επιπλέον εταιρείες χρησιμοποιούν τον τύπο σε μικρότερους αριθμούς.

Κύριες παραγγελίες περιλαμβάνουν:

• Kingfisher Airlines (31)
• Air Deccan (27)
• Aer Arann (10)
• Finncomm Airlines (7)

ATR στην Ινδία

Η ATR κατέχει μεγάλο μερίδιο στην Ινδική πολιτική αεροπορία μικρών αποστάσεων. Τα αεροσκάφη ATR 42/72 έχουν αποδειχτεί ιδιαίτερα δημοφιλή για χρήση από μικρά αεροδρόμια που έχουν χαμηλή επιβατική κίνηση για τη λειτουργία μεγάλων αεροσκαφών. Βάσει της πρόβλεψης ότι η Ινδική αεροπορική επιβατική κίνηση θα γνωρίσει ραγδαία ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, Ινδικές αεροπορικές εταιρείες έχουν υπογράψει σημαντικό αριθμό παραγγελιών (Ιούνιος 2006):

• Η Air Deccan ήταν η πρώτη Ινδική αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους με επίκεντρο την εξυπηρέτηση περιφερειακών αεροδρομίων της Νότιας Ινδίας. Ξεκίνησε πτήσεις το 2003 με τέσσερα μισθωμένα ATR 42-320. Στις 6 Ιανουαρίου 2005 ανακοίνωσε τα σχέδια της για την απόκτηση 30 νέων ATR 72-500 αεροσκαφών και έξι μεταχειρισμένων (3 ATR 42-500 και 3 ATR 72-500). Σήμερα η εταιρεία χρησιμοποιεί δώδεκα ATR 42 στο δίκτυο της.

• Η Kingfisher Airlines ανακοίνωσε στο Dubai Air Show (2005) την παραγγελία 20 αεροσκαφών τύπου ATR 72-500 με επιλογή για επιπλέον 15. Το πρώτο αεροσκάφος παραδόθηκε στις 30 Μαρτίου 2006. Στο τέλος του 2006, στο Farnborough Airshow η Kingfisher μετέτρεψε την επιλογή για τα 15 επιπλέον αεροσκάφη σε επίσημη παραγγελία και έθεσε επιλογή για 20 επιπλέον. Επίσης η Kingfisher πρωτοπόρησε με την εγκατάσταση συστήματος ψυχαγωγίας στην καμπίνα των ATR.
• Η Jet Airways χρησιμοποιεί 8 ATR 72-500.

ATR στην Ελλάδα

Από το 1989-1990 εμφανίζονται τα πρώτα αεροσκάφη ATR 42. Τα 2 πρώτα SX-BIY KAI SX-BIX λειτουργούσαν στην Ο.Α. για μικρό χρονικό διάστημα.Αργότερα εμφανίστηκαν και τα ΑΤR 72. Μέχρι το 2002, η Ολυμπιακή παρέλαβε 4 ATR 42-320 ιδιόκτητα και 2 μισθωμένα καθώς και 7 ATR 72-202. Επίσης η Aegean Airlines είχαν μέχρι το 2003 αεροσκάφη τύπου ATR 72. Τα ATR της Ολυμπιακής λειτουργούν μέχρι σήμερα κανονικά και χρησιμοποιούνται σε μικρές αποστάσεις μέσα στην Ελλάδα κυρίως στα νησιά καθώς και σε κοντινές αποστάσεις εξωτερικού.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά

• Πλήρωμα: Δύο (Πιλότος και Συγκυβερνήτης)
• Επιβάτες: 72
• Ταχύτητα (Μέγιστη): 509 km/h
• Ακτίνα: 1.685 km
• Άνοιγμα Φτερών: 27,1 m
• Μήκος: 27,2 m
• Ύψος: 7,7 m
• Εμβαδόν Εμπορευματων: 10,6 m³
• Μέγιστο Βάρος Απογείωσης: 21,500 kg
• Κινητήρες:
  • ATR 72-210: Δύο Pratt & Whitney Canada PW127 (1,850 kW)

Στοιχεία	ATR 42	ATR 72
Θέσεις	44-50	64-74
Ακτίνα με Μέγιστο Φορτίο	1185 km (ATR 42-300) 1611 km (ATR 42-500)	1722 km (ATR 72-200) 1518 km (ATR 72-210) 1537 km (ATR 72-500)
Άνοιγμα Φτερών	24,57 m	27,1 m
Μήκος	22,67 m	27,2 m
Ύψος	7,59 m	7,7 m
Μέγιστο Βάρος Απογείωσης	16.700 kg (ATR 42-300/320) 17.900 kg (ATR 42-400) 18.600 kg (ATR 42-500)	21.500 kg (ATR 72-2XX) 22.000 kg (ATR 72-500)
Κινητήρες	Pratt & Whitney Canada 2 x PW120 1800 ίππων (ATR 42-300) 2 x PW121 1900 ίππων (ATR 42-320) 2 x PW121A 2000 ίππων (ATR 42-400) 2 x PW127E 2160 ίππων (ATR 42-500)	Pratt & Whitney Canada 2 x PW124 2160 ίππων (ATR 72-200) 2 x PW127 2475 ίππων (ATR 72-210) 2 x PW127F 2475 ίππων (ATR 72-500)

Ατυχήματα και Συμβάντα

• American Eagle Πτήση 4184: Η πτήση 4184 προσέκρουσε λόγω παγοποίησης στο Roselawn, Ιντιάνα στις 31 Οκτωβρίου 1994. Το περιστατικό είχε σημαντική επίδραση στις διαδικασίες εναέριας αποπαγοποίησης των επιφανειών ελέγχου, αλλά και αλλαγές στη χρήση συγκεκριμένων τύπων αεροσκαφών ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή.
• American Eagle Πτήση 5401: Η πτήση 5401 προσέκρουσε κατά την προσγείωση στο αεροδρόμιο του Σαν Χουάν στο Πουέρτο Ρίκο, κατά τη διάρκεια αποτυχημένης επανακύκλωσης στις 9 Μαρτίου 2004. 17 άτομα τραυματίστηκαν, χωρίς απώλειες ζωής.
• Στις 6 Αυγούστου 2005, ATR 72 της Tuninter από το Μπάρι της Ιταλίας προς την Τζέρμπα της Τυνησίας εκτέλεσε προσθαλάσσωση στη Μεσόγειο Θάλασσα λόγω έλλειψης καυσίμων, 18 μίλια από το Παλέρμο. Δεκαέξι από τους 39 επιβαίνοντες σκοτώθηκαν. Το ατύχημα οφείλεται σε λανθασμένη εγκατάσταση μηχανήματος ένδειξης καυσίμων.
• Στις 9 Αυγούστου 2024, ενα ATR 72 της Voepass Linhas Aéreas συνετρίβη στην πόλη Βινιέντο, της πολιτείας Σάο Πάολο, στη Βραζιλία. Στο αεροπλάνο επέβαιναν συνολικά 58 επιβάτες και τέσσερα μέλη πληρώματος οι οποίοι σκοτώθηκαν κατά την συντριβή.

Στοιχεία Ενδιαφέροντος

• Οι επιβάτες επιβιβάζονται από την πόρτα που βρίσκεται στο πίσω μέρος (ασυνήθιστο γα επιβατικό αεροπλάνο), ενώ η πρόσθια χρησιμοποιείται για τη φόρτωση των εμπορευμάτων.
• Λόγω μήκους, τοποθετείται ουραίο υποστύλωμα (αγγλ. tail-prop) όσο το αεροσκάφος βρίσκεται στο έδαφος, ώστε να αποφευχθεί κλίση του ουραίου τμήματος προς το έδαφος ("σούζα").
• Τα ATR 42 & 72 δεν έχουν γεννήτρια εδάφους που θα τους επέτρεπε παροχή ενέργειας με σβηστούς τους κινητήρες. Έχει δημιουργηθεί σύστημα όπου, ενώ το αεροσκάφος βρίσκεται στο έδαφος, ο κινητήρας Νο. 2 εξακολουθεί να λειτουργεί, χωρίς όμως να γυρίζει ο έλικας. Η λειτουργία αυτή αποκαλείται "Hotel Mode", και για να αποφευχθεί η άνιση φθορά, γίνεται αντικατάσταση των κινητήρων κατά τη συντήρηση. Χάρη σε αυτή τη μέθοδο, δεν χρειάζεται γεννήτρια εδάφους, μειώνοντας σημαντικά το βάρος και το κόστος του αεροσκάφους.^[8]