DOS

Το DOS είναι ένα αρκτικόλεξο (Disk Operating System, λειτουργικό σύστημα δίσκου) που αναφέρεται σε μία ομάδα λειτουργικών συστημάτων, τα οποία έτρεχαν σε πολλές, διαφορετικές μεταξύ τους, παραλλαγές προσωπικών υπολογιστών με τη χρήση της γραμμής εντολών. Ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε, επίσημα, από μόνο του σαν ονομασία κάποιου λειτουργικού συστήματος. Η ονομασία χρησιμοποιείται, σήμερα, κυρίως για το λειτουργικό σύστημα MS-DOS της Microsoft, το οποίο μπορούσε να εγκατασταθεί σε προσωπικούς υπολογιστές συμβατούς με IBM.

IBM PC DOS (ή PC DOS). Η πρώτη εικόνα όταν άνοιγες τον "προσωπικό" υπολογιστή σου ήταν το DOS της IBM. 1981

Πολλά λειτουργικά συστήματα ενσωματώνουν στην ονομασία τους τα αρκτικόλεξα και συνήθως η ονομασία αυτή χρησιμοποιούνταν όταν γίνονταν αναφορά στο λειτουργικό σύστημα καθενός συγκεκριμένου υπολογιστή (AmigaDOS, Apple DOS, Atari DOS, Commodore DOS).

Ιστορική εξέλιξη

Η ονομασία αρχικά πρωτοεμφανίστηκε στο λειτουργικό σύστημα DOS/360^[1] της IBM το οποίο χρησιμοποιήθηκε στους κεντρικούς υπολογιστές της, οι οποίοι είχαν αρχιτεκτονική εντελώς διαφορετική από την αρχιτεκτονική που χρησιμοποιούσαν τα περισσότερα από τα υπόλοιπα λειτουργικά συστήματα στην ονομασία των οποίων περιλαμβάνονταν το DOS.

Η IBM αρχικά απευθύνθηκε στη Digital Research για το CP/M-86 αλλά, εξαιτίας διαφωνιών στη σύμβαση, στράφηκε στη Microsoft, η οποία απέκτησε το QDOS (Quick and Dirty Operating System) από την Seattle Computer Products^[2]. Το 1980 δημιουργήθηκε το 86-DOS (ή QDOS, Quick and Dirty Operating System), λειτουργικό σύστημα που χρησιμοποιούσε η Seattle Computer Products για τους υπολογιστές της που ήταν βασισμένοι στον επεξεργαστή 8086 της Intel. Το QDOS, γνωστό ως 86-DOS, αναπτύχθηκε από τον Tim Paterson σε SCP το 1980 και αποτέλεσε τη βάση για το MS-DOS και το PC DOS^[3]. Τον Ιούλιο του 1981 η Microsoft αγόρασε όλα τα δικαιώματα για περίπου 50 000–75 000 USD και το μετονόμασε σε MS-DOS^[4]. Στις 12 Αυγούστου 1981, η IBM παρουσίασε τον IBM PC 5150, εξοπλισμένο με το PC DOS 1.0 (με βάση το MS-DOS), δίνοντας τεράστια ώθηση στη διάδοση του λειτουργικού^[5].

Εκδόσεις DOS

Το MS-DOS κυκλοφόρησε σε αρκετές εκδόσεις έως την 6.22 (τελευταία ανεξάρτητη κυκλοφορία το 1994), ενώ οι εκδόσεις 7.x–8.0 ενσωματώθηκαν στα Windows 9x (Windows 95–Me)^[6]. Άλλες συμβατές εκδόσεις περιλαμβάνουν DR-DOS (1988), ROM-DOS (1989), PTS-DOS (1993) και FreeDOS (1994)^[7].

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Το DOS λειτούργησε σε 16-bit x86 επεξεργαστές (Intel 8086/8088), γραμμένο αρχικά σε assembly και αργότερα σε C σε μεταγενέστερες εκδόσεις^[8]. Η διεπαφή ήταν γραμμής εντολών μέσω του COMMAND.COM και υποστήριζε batch αρχεία, μεταβλητές περιβάλλοντος και TSR προγράμματα^[9]. Χρησιμοποιούσε σύστημα αρχείων FAT12/FAT16 ανάλογα με την έκδοση, με περιορισμούς στο μέγεθος δίσκου και επίπεδη δομή φακέλων^[10].

Επιρροή και επίδραση

Το DOS αποτέλεσε το βασικό προϊόν που μετέτρεψε τη Microsoft από εταιρεία γλωσσών προγραμματισμού σε κορυφαίο πάροχο λογισμικού, μέσω αδειοδοτήσεων σε IBM και κατασκευαστές PC compatibles^[11]. Οι διαφορές μεταξύ MS-DOS και PC DOS έγιναν εμφανείς μετά το 1993, όταν οι δύο εκδόσεις εξελίχθηκαν ξεχωριστά^[12].

Legacy και χρήση σήμερα

Η Microsoft τερμάτισε την υποστήριξη για όλες τις εκδόσεις έως και τη 6.22 στις 31 Δεκεμβρίου 2001, και για τις εκδόσεις 7.10 και 8.0 στις 11 Ιουλίου 2006 με το τέλος υποστήριξης των Windows 98/Me^[13]. Τα source code των MS-DOS 1.25, 2.0 και 4.00 δημοσιεύτηκαν (με άδεια MIT) από τη Microsoft σε GitHub το 2014 και 2024 ως ιστορικό υλικό^[14]. Λόγω της απλότητας και χαμηλών συστημικών απαιτήσεων, το MS-DOS και το FreeDOS εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε embedded συστήματα και από ενθουσιώδεις χρήστες του retro computing^[15].

Βιβλιογραφία

• Αγγλικό λήμμα «DOS» και «MS-DOS» στο Wikipedia για βασικές πληροφορίες.
• Άρθρα ιστορικής τεχνολογίας όπως “How MS-DOS Put Microsoft on the Map” από ThoughtCo και Wired:contentReference[oaicite:16]{index=16}.
• Microsoft GitHub repository με τον πηγαίο κώδικα DOS 1.25, 2.0, 4.00:contentReference[oaicite:17]{index=17}.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• DOS οικογένεια στο αγγλικό Wikipedia
• MS-DOS στο αγγλικό Wikipedia
• Πηγαίος κώδικας MS-DOS στο GitHub