Mozilla Firefox
περιηγητής ιστού που είναι ελεύθερο λογισμικό και ανοιχτού κώδικα From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ο Mozilla Firefox (ή απλά Firefox) είναι μη κερδοσκοπικό πρόγραμμα περιήγησης, ελεύθερο και ανοικτού κώδικα του παγκόσμιου ιστού.[3] Προήλθε από το Application Suite της Mozilla και η ανάπτυξή του εξακολουθεί να γίνεται κατά μεγάλο ποσοστό από το Ίδρυμα Mozilla, ενώ συνεισφέρουν και μεμονωμένοι χρήστες σε μικρότερο βαθμό.
Στις λειτουργίες του Firefox[4] περιλαμβάνονται ταχύτερη περιήγηση,[5] προσθήκη επεκτάσεων,[6] λιγότερη χρήση μνήμης σε σχέση με το Chrome,[7] πιο ισχυρή ιδιωτική περιήγηση,[8] φραγή διαφημιστικών ιχνηλατών,[9] διαχείριση κωδικών πρόσβασης,[10] προσαρμογή του προγράμματος περιήγησης,[11] συγχρονισμός μεταξύ συσκευών,[12] καλύτεροι σελιδοδείκτες,[13] αποκλεισμός fingerprinting,[14] μετάφραση ιστού[15] και λειτουργία «εικόνας εντός εικόνας» (picture in picture).[16] Περαιτέρω λειτουργίες ενεργοποιούνται μέσω πρόσθετων που αναπτύχθηκαν από τρίτους, αλλά και από την ίδια την Mozilla.[17] Τα πιο δημοφιλή από τα πρόσθετα είναι το uBlock Origin[18] που κάνει φραγή διαφημίσεων, το Privacy Badger[19], το HTTPS Everywhere[20], το Facebook Container[21] και το NoScript[22] που απενεργοποιεί τα σενάρια JavaScript.[23]
Για την απεικόνιση των ιστοσελίδων, ο Firefox χρησιμοποιεί την μηχανή διάταξης Gecko, η οποία εφαρμόζει τα περισσότερα από τα σημερινά πρότυπα του Παγκόσμιου Ιστού αλλά και επιπλέον πρότυπα που θα ισχύουν στο μέλλον.[24]
Ο Firefox είναι διαθέσιμος στα λειτουργικά συστήματα Windows, macOS και Linux,[25] ενώ παράλληλα είναι και σε έξυπνα τηλέφωνα με Android[26] και iOS.[27]
Η Mozilla έδωσε στην κυκλοφορία τη μεγαλύτερη αναβάθμιση του Firefox που έχει κάνει ποτέ στις 1 Ιουνίου 2021, αλλάζοντας άρδην το σχεδιασμό του, επιχειρώντας μία πιο καθαρή και πιο εύκολη στη χρήση προσέγγιση. Η αναβάθμιση φέρνει πιο καθαρή address bar, απλοποιεί τις επιλογές του κύριου μενού, συμπυκνώνει τις αιτήσεις αδειών από ιστοσελίδες και δίνει μια νέα εμφάνιση στις καρτέλες, όλα για να “σας προσφέρουν μία ασφαλή, ήρεμη και χρήσιμη online εμπειρία”.[28]
Remove ads
Ιστορικό
Ο Ντέιβ Χάιατ (αγγλικά: Dave Hyatt) και ο Μπλέικ Ρος (αγγλικά: Blake Ross) άρχισαν να αναπτύσσουν τον Firefox ως έναν πειραματικό κλάδο του Mozilla Project. Θεώρησαν ότι οι εμπορικές απαιτήσεις των χορηγών του Netscape και τα χαρακτηριστικά του, που απευθύνονταν κυρίως σε προγραμματιστές, θα έθεταν σε αμφισβήτηση την χρησιμότητα του φυλλομετρητή της Mozilla.[29] Προσφέροντας μια εναλλακτική πρόταση στο απαιτητικό σε πόρους Mozilla Suite, ανέπτυξαν παράλληλα έναν ελαφρύ, γρήγορο και εύκολα επεκτάσιμο φυλλομετρητή, με τον οποίο ήλπιζαν ότι θα αλλάξουν τον κύριο αναπτυξιακό προσανατολισμό του Ιδρύματος Mozilla. Στις 3 Απριλίου 2003, τo Ίδρυμα Mozilla ανακοίνωσε αλλαγή πλεύσης και από το Mozilla Suite, έστρεψαν την προσοχή τους στον Firefox και το Thunderbird.[30]
Ο Firefox είχε αρκετές διαφορετικές ονομασίες κατά τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξής του. Αρχικά ονομαζόταν Phoenix αλλά μετονομάστηκε επειδή η λέξη αυτή ήταν δεσμευμένο εμπορικό σήμα (trademark) της Phoenix Technologies. Η νέα ονομασία, Firebird, προκάλεσε νέες έντονες αντιδράσεις από την κοινότητα ανάπτυξης ελεύθερων βάσεων δεδομένων με το ίδιο όνομα.[31][32][33] Η Mozilla δήλωσε πως θα αναφερόταν στον φυλλομετρητή της πάντα ως Mozilla Firebird ώστε να μην συγχέεται με τις βάσεις δεδομένων. Οι συνεχόμενες πιέσεις όμως από την πλευρά της κοινότητας ανάπτυξης των βάσεων δεδομένων οδήγησαν σε άλλη μια αλλαγή ονομασίας. Στις 9 Φεβρουαρίου 2004, ανακοινώθηκε το όνομα που έχει ακόμη σήμερα, Mozilla Firefox[34] ή απλά Firefox όπως συχνά αναφέρεται. Αναφορά στον Firefox γίνεται και με την σύντμηση FF, αν και η Mozilla προτιμά την σύντμηση Fx ή fx.[35]
Το αναπτυξιακό σχέδιο του Firefox είχε πολλές εκδόσεις πριν την έκδοση 1.0 που κυκλοφόρησε στις 9 Νοεμβρίου 2004. Μετά την βελτίωση μιας αλληλουχίας στοιχείων σταθερότητας και ασφάλειας, η Mozilla κυκλοφόρησε, στις 29 Νοεμβρίου 2005, την πρώτη σημαντική αναβάθμιση, τον Firefox 1.5. Στις 24 Οκτωβρίου 2006, η Mozilla κυκλοφόρησε τον Firefox 2. Αυτή η έκδοση περιείχε αναβαθμίσεις για το «σερφάρισμα» με καρτέλες, την διαχείριση επεκτάσεων, το γραφικό περιβάλλον, την λειτουργία εύρεσης και αναζήτησης και την λειτουργία αναβάθμισης του λογισμικού. Επιπλέον, προστέθηκαν ένα νέο εργαλείο για επαναφορά συνεδριών, ορθογραφικός έλεγχος και ένα αντι-phishing χαρακτηριστικό που δημιουργήθηκε από την Google ως επέκταση,[36][37] και αργότερα ενσωματώθηκε στο πρόγραμμα.[38] Τον Δεκέμβριο του 2007, τέθηκε σε λειτουργία το Firefox Live Chat που δίνει την δυνατότητα σε χρήστες να θέτουν ερωτήματα υποστήριξης σε εθελοντές. Λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο καθορισμένες ώρες καθημερινά, ενώ υπάρχει και η πιθανότητα βοήθειας και πέραν αυτών.[39]
Remove ads
Λειτουργίες
Οι δυνατότητες που προσφέρει ο Firefox[40] περιλαμβάνουν περιήγηση με καρτέλες, ορθογραφικό έλεγχο, εύρεση, ενεργούς σελιδοδείκτες, ενσωματωμένο διαχειριστή μεταφορτώσεων, ιδιωτική περιήγηση, εντοπισμό της τρέχουσας θέσης του χρήστη (geolocation) και ενσωματωμένο πεδίο αναζήτησης με δυνατότητα επιλογής μηχανής αναζήτησης.
![](#/media/Αρχείο:Firefox_"Get_the_add-on"_badge.png){kind=icon}
Ο Firefox παρέχει σε προγραμματιστές ιστού τη δυνατότητα χρήσης ενσωματωμένων εργαλείων, όπως το τερματικό Error και το DOM Inspector, αλλά και επεκτάσεων όπως το Firebug. Η Mozilla διατηρεί μια βιβλιοθήκη πρόσθετων και επεκτάσεων στην ιστοσελίδα addons.mozilla.org που αριθμούσε σχεδόν 6000 πρόσθετα τον Σεπτέμβρη του 2008.[17]
Το Firefox Hello ήταν μια εφαρμογή του WebRTC, το οποίο προστέθηκε τον Οκτώβριο του 2014. Επιτρέπει στους χρήστες του Firefox και άλλα συμβατά συστήματα για να έχουν μια κλήση βίντεο, με το επιπλέον χαρακτηριστικό της οθόνης και την κοινή χρήση αρχείων με την αποστολή ενός συνδέσμου μεταξύ τους. Το Firefox Hello σχεδιάστηκε να αφαιρεθεί τον Σεπτέμβριο του 2016.[41]
Πρότυπα
Ο Mozilla Firefox υλοποιεί και πολλά πρότυπα του διαδικτύου, όπως τα HTML, XML, XHTML, MathML, SVG 1.1 (μερικώς),[42] CSS (με επεκτάσεις[43]), ECMAScript (JavaScript), DOM, XSLT, XPath, και (κινούμενες) διαφανείς εικόνες PNG.[44] Ο Firefox υλοποιεί επίσης πρότυπα που έχουν δημιουργηθεί από την ομάδα WHATWG (Web Hypertext Application Technology Working Group) όπως η αποθήκευση client-side,[45][46] και αντικείμενα canvas.[47] Ο Firefox υλοποιεί όμως και ένα κλειστό πρότυπο[48] για να επικοινωνεί με την Google και να ανταλλάσσει δεδομένα προς αποφυγή ηλεκτρονικού ψαρέματος των χρηστών. Η λειτουργία αυτή ονομάζεται "ασφαλής περιήγηση" και δεν είναι ανοικτό πρότυπο.
Ασφάλεια
Γίνεται χρήση του μοντέλου ασφάλειας sandbox,[49] και δεν επιτρέπεται η πρόσβαση σε δεδομένα σελίδων από άλλες σελίδες που έχουν κοινή πολιτική ασφάλειας.[50] Χρησιμοποιείται κωδικοποίηση SSL/TLS για προστασία της επικοινωνίας με διακομιστές που απαιτούν ισχυρή κρυπτογράφηση κατά την χρήση του πρωτοκόλλου HTTPS.[51]
Το Ίδρυμα Mozilla προσφέρει κίνητρα σε αναλυτές για να ανακαλύψουν κενά ασφαλείας στον Firefox.[52] Η επίσημη διαδικασία χειρισμού κενών ασφαλείας δεν επιτρέπει την πρόωρη δημοσίευση του προβλήματος ώστε να μην το εκμεταλλευτεί κάποιος.[53]
Remove ads
Άδεια χρήσης
Ο Firefox είναι ελεύθερο και ανοικτού κώδικα λογισμικό, και διανέμεται υπό την τριπλή άδεια Mozilla Public License (MPL),[54] GNU General Public License (GPL)[55][56] και GNU Lesser General Public License (LGPL).[57][58] Οι άδειες αυτές, επιτρέπουν στον οποιοδήποτε να προβάλει, να τροποποιήσει και να αναδιανείμει τον πηγαίο κώδικα. Αρκετές εφαρμογές που κυκλοφορούν έχουν βασιστεί στον κώδικα του Firefox, όπως για παράδειγμα, ο Netscape, ο Flock, ο Miro και το Songbird που χρησιμοποιούν τμήμα του κώδικά του.
Οι επίσημες εκδόσεις που προορίζονται για τελικούς χρήστες διανέμονται από το mozilla.org υπό την άδεια Mozilla End User License Agreement (EULA).[59] Πολλά στοιχεία δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της τριπλής άδειας, αλλά περιορίζεται η χρήση τους από την EULA, όπως το εμπορικό όνομα Firefox, τα ιδιόκτητα γραφικά και το κλειστό σύστημα ανατροφοδότησης των καταρρεύσεων, το Talkback, που υπήρχε πριν την έκδοση 3. Εξαιτίας αυτών αλλά και του υποχρεωτικού προσυμφωνητικού, στην έκδοση για Windows το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού (ΙΕΛ) δεν κατέτασσε αυτές τις εκδόσεις ως απόλυτα ελεύθερο λογισμικό.[60] Για αυτό το λόγο, ένα ανοικτού κώδικα σύστημα ανατροφοδότησης των καταρρεύσεων, το BreakPad, αντικατέστησε το Talkback στον Firefox 3.0.[61]
Στο παρελθόν, η χρήση του Firefox καθοριζόταν αποκλειστικά από την άδεια Mozilla Public License, την οποία το ΙΕΛ κατέκρινε ως αδύναμη μορφή Copyleft καθώς επέτρεπε, σε περιορισμένες περιπτώσεις, την ανάπτυξη παράγωγου ιδιόκτητου λογισμικού. Επιπλέον, κώδικας υπό την Mozilla Public Licence δεν μπορούσε νομικά να συνδυαστεί με κώδικα υπό την GPL ή την LGPL.[62][63] Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, η Mozilla αδειοδότησε εκ νέου τον Firefox υπό την τριπλή άδεια MPL, GPL και LGPL. Με την νέα αδειοδότηση, οι προγραμματιστές έχουν την ευχέρεια να επιλέξουν την άδεια υπό την οποία θα λάβουν τον πηγαίο κώδικα, ώστε να καλύπτει τον σχεδιασμό χρήσης του. Οι GPL και LGPL κληροδοτούνται και στα παράγωγα έργα που θα προκύψουν από τον κώδικα, ενώ η Mozilla Public License δίνει την δυνατότητα ανάπτυξης ιδιόκτητου λογισμικού.
Remove ads
Προώθηση
Η γρήγορη υιοθέτηση του Firefox κατέγραψε 100 εκατομμύρια μεταφορτώσεις τον πρώτο χρόνο διάθεσης του,[64] οφείλεται σε μια σειρά επιθετικών εκστρατειών εμπορικής προώθησης που ξεκίνησαν το 2004 με τις επονομαζόμενες, από τον Blake Ross και τον Asa Dotzler, "εβδομάδες μάρκετινγκ".[65]
Στις 12 Σεπτεμβρίου 2004[66] μια εμπορική πύλη με το όνομα "Spread Firefox" (Διαδώστε τον Firefox, SFX) έκανε την εμφάνισή της μαζί με την προ-έκδοση του Firefox, δημιουργώντας ένα χώρο για τη συζήτηση των διαφόρων τεχνικών προώθησης. Η πύλη ενίσχυσε το πρόγραμμα "Get Firefox", δημοσιεύοντας τους 250 καλύτερους βοηθούς προώθησης του προϊόντος. Κατά καιρούς, τα μέλη της SFX οργάνωναν συμβάντα προώθησης στην ιστοσελίδα τους. Ως τμήμα της εκστρατείας προώθησης του Firefox, υπήρξε η κατάρριψη του παγκόσμιου ρεκόρ μεταφορτώσεων για την έκδοση 3. Η ιδέα προέβλεπε την μεταφόρτωση της νέας έκδοσης από ικανό αριθμό χρηστών, μέσα σε διάστημα εικοσιτεσσάρων ωρών, για την κατάρριψη του ρεκόρ. Οκτώ εκατομμύρια χρήστες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα και πραγματοποίησαν το ρεκόρ.[67]
Η εκστρατεία "Παγκόσμια Ημέρα του Firefox" ξεκίνησε στις 15 Ιουλίου 2006,[68] την τρίτη επέτειο της ίδρυσης του ιδρύματος Mozilla,[69] και διήρκεσε μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου 2006.[70] Οι συμμετέχοντες, υπέβαλαν το όνομά τους και το όνομα ενός φίλου τους στην ιστοσελίδα για να λάβουν υποψηφιότητα προβολής του ονόματός τους στον "Τοίχο Φίλων του Firefox", έναν ψηφιακό τοίχο που θα εμφανιζόταν στα κεντρικά γραφεία του ιδρύματος Mozilla.
Στις 21 Φεβρουαρίου 2008, για να γιορτάσει τις 500 εκατομμύρια μεταφορτώσεις του Firefox που είχαν γίνει μέχρι τότε, η κοινότητα του Firefox έκανε δωρεά 500 εκατομμύρια κόκκους ρυζιού για την καταπολέμηση της παγκόσμιας πείνας.[71]
Ορισμένοι από τους εθελοντές προώθησης δημιούργησαν το λογότυπο του Firefox σε ένα λιβάδι με καλαμπόκι,[72] το οποίο είναι ορατό από το χάρτη στις συντεταγμένες 45°7′25.68″N 123°6′49.68″W.
Remove ads
Μερίδιο αγοράς
Το μερίδιο αγοράς του Firefox από την εποχή της εμφάνισής του αυξήθηκε κυρίως σε βάρος του Internet Explorer, ο οποίος παρουσιάζει σταδιακή μείωση της χρήσης του από την κυκλοφορία του Firefox και έπειτα. Στις αρχές του 2008, ο Firefox κατείχε περίπου το 15% της παγκόσμιας χρήσης περιηγητών ιστού.[73][74] Η συνολική όψη της αγοράς είχε ως εξής: 43% ο Internet Explore 7, 7,32% ο Internet Explore 6, 16% ο Firefox 2.0, 4% ο Safari 3.0, και λιγότερο από 0,5% ο Firefox 1.0 και ο Internet Explore 5.x.[75][76][77][78]
Όπως επεσήμανε ένα άρθρο μετά την κυκλοφορία του Firefox 2.0 τον Οκτώβριο του 2006, "Ο ΙΕ6 έχει την μερίδα του λέοντος στην χρήση φυλλομετρητών με ποσοστό 77,22%. Ο ΙΕ7 σκαρφάλωσε στο 3,18%, ενώ ο Firefox 2.0 είναι μόλις στο 0,69%".[78]
Ένα άρθρο στην Softpedia όμως, επεσήμανε τον Ιούλιο του 2007 πως "Ο Firefox 2.0 αυξάνει διαρκώς το μερίδιο αγοράς του σε αντίθεση με τον Internet Explorer. Από 0,69% τον Οκτώβριο του 2006, ο Firefox 2.0 λογίζεται πλέον στο 11,07% της αγοράς. Η Mozilla θυσίασε ακόμη και την έκδοση 1.5 ώστε να επωφεληθεί ο Firefox 2.0. Με την διακοπή της υποστήριξης στα τέλη Ιουνίου, η έκδοση 1.5 έπεσε στο 2,85%."[76]
Οι μεταφορτώσεις άρχισαν να αυξάνονται από την κυκλοφορία του Firefox 1.0 τον Νοέμβριο του 2004, και στις 21 Φεβρουαρίου 2008, ο Firefox έφτασε τις 500 εκατομμύρια μεταφορτώσεις.[79] Αυτός ο αριθμός δεν περιλαμβάνει μεταφορτώσεις από την λειτουργία αναβάθμισης ή από ιστοσελίδες τρίτων.[80] Δεν αντιπροσωπεύει τον αριθμό χρηστών της εφαρμογής, καθώς μια μεταφόρτωση του αρχείου εγκατάστασης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά μηχανήματα, ένας χρήστης μπορεί να κατεβάσει το αρχείο πολλές φορές, ή μπορεί να το προμηθευτεί από τρίτους. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή της Mozilla, John Lilly, περίπου 140 εκατομμύρια χρήστες χρησιμοποιούσαν τον Firefox μέχρι τον Φεβρουάριο του 2008.[81]
Το ποσοστό του Firefox στην Ευρώπη, σύμφωνα με έρευνα της Γαλλικής εταιρίας XiTi κυμαινόταν γύρω στο 28% για τον Δεκέμβριο του 2007. Το ποσοστό χρήσης του Firefox στην Ελλάδα βρισκόταν στο 35,2%, ενώ μέγιστο ποσοστό χρήσης ήταν αυτό της Φινλανδίας, 45,4%, και ελάχιστο αυτό της Ουκρανίας, 16,6%. Η ίδια έρευνα αναφέρει πως το παγκόσμιο ποσοστό του Firefox για το 2007 ήταν 28.8%.[82]
Ο Firefox κατείχε το 25% της καταγεγραμμένης χρήσης φυλλομετρητών ιστού για τον Νοέμβριο του 2009, κατατάσσοντας τον στην δεύτερη θέση των πιο δημοφιλών φυλλομετρητών παγκοσμίως, μετά τον Internet Explorer.[83]
Το 2010 ο Firefox έφτασε στο μεγαλύτερο ποσοστό μερίδιου αγοράς με 46,4%, όμως από τότε συνεχώς μειώνεται με τον καιρό αυτό το ποσοστό.[84]
Τον Απρίλιο του 2021, σε παγκόσμια κλίμακα, ο Firefox βρισκόταν στην τρίτη θέση με 7,36% ως ο πιο δημοφιλής περιηγητής ιστού μετά τον Google Chrome και τον Microsoft Edge με 207 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες.[28][85]
Στην Ελλάδα, το μερίδιο αγοράς του Firefox τον Μάρτιο του 2021, βρισκόταν σε ποσοστό 17,24% στην δεύτερη θέση μετά τον Google Chrome.[86]
Remove ads
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads