Αντιεβραϊκή βία στην Πολωνία (1944-1946)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η αντιεβραϊκή βία στην Πολωνία από το 1944 έως το 1946 προηγήθηκε και ακολούθησε το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη και επηρέασε τη μεταπολεμική ιστορία των Εβραίων, καθώς και τις πολωνοεβραϊκές σχέσεις. Συνέβη εν μέσω μιας περιόδου βίας και αναρχίας σε ολόκληρη τη χώρα, που προκλήθηκε από την ανομία και την αντικομμουνιστική αντίσταση ενάντια στην υποστηριζόμενη από τους Σοβιετικούς κατάληψη της Πολωνίας.[1] Ο εκτιμώμενος αριθμός των Εβραίων θυμάτων ποικίλλει και κυμαίνεται έως και 2.000. Οι Εβραίοι αποτελούσαν μεταξύ 2% και 3% του συνολικού αριθμού των θυμάτων μεταπολεμικής βίας στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των Πολωνοεβραίων που κατάφεραν να ξεφύγουν από το Ολοκαύτωμα σε εδάφη της Πολωνίας που προσαρτήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση και επέστρεψαν μετά τις αλλαγές των συνόρων που επέβαλαν οι Σύμμαχοι στη Διάσκεψη της Γιάλτας.[2] Τα περιστατικά κυμαίνονταν από μεμονωμένες επιθέσεις μέχρι πογκρόμ.
Η εβραϊκή μετανάστευση από την Πολωνία αυξήθηκε εν μέρει ως αποτέλεσμα αυτής της βίας, αλλά και επειδή η Πολωνία ήταν η μόνη χώρα του Ανατολικού Μπλοκ που επέτρεψε την ελεύθερη εβραϊκή μετανάστευση (αλιγιά) στην Παλαιστίνη υπό Βρετανική Εντολή.[3] Αντίθετα, η Σοβιετική Ένωση έφερε τους Σοβιετικούς Εβραίους από τα στρατόπεδα εκτοπισμένων πίσω στην ΕΣΣΔ με τη βία, ανεξάρτητα από την επιλογή τους.[4] Η αδιάλειπτη κυκλοφορία στα πολωνικά σύνορα εντάθηκε με πολλούς Εβραίους να περνούν από εκεί καθοδόν προς τα δυτικά ή τα νότια. Τον Ιανουάριο του 1946, υπήρχαν 86.000 επιζώντες εγγεγραμμένοι στην Κεντρική Επιτροπή Πολωνοεβραίων (ΚΕΠ). Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, ο αριθμός είχε αυξηθεί σε περίπου 205.000–210.000 (με 240.000 εγγραφές και πάνω από 30.000 διπλότυπα).[5] Περίπου 180.000 Εβραίοι πρόσφυγες ήρθαν από τη Σοβιετική Ένωση μετά τη συμφωνία επαναπατρισμού.[5] Οι περισσότεροι έμειναν χωρίς βίζα ή άδειες εξόδου χάρη σε διάταγμα του Στρατηγού Μάριαν Σπιχάλσκι. Την άνοιξη του 1947 μόνο 90.000 Εβραίοι διέμεναν στην Πολωνία.[6][7][8][9]
Η βία και οι αιτίες της έχουν πολιτικοποιηθεί έντονα. Ο Πολωνός ιστορικός Λούκας Κσιζανόφσκι δηλώνει ότι τόσο η απόδοση αντισημιτικών κινήτρων σε όλους τους επιτιθέμενους, όσο και από την άλλη πλευρά η απόδοση όλης της αντιεβραϊκής βίας στη συνηθισμένη εγκληματικότητα, είναι αναγωγική. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις «η εβραϊκή ταυτότητα των θυμάτων ήταν αναμφισβήτητα το κύριο, αν όχι το μοναδικό, κίνητρο του εγκλήματος».[10] Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν στον διετές εμφύλιο πόλεμο της Πολωνίας, αλλά και λόγω της αδιάκριτης μεταπολεμικής ανομίας και της άθλιας φτώχειας. Μεταξύ των Εβραίων θυμάτων της βίας που στράφηκαν κατά της νέας κυβέρνησης ήταν πολλοί λειτουργοί του νέου σταλινικού καθεστώτος, οι οποίοι δολοφονήθηκαν από τους λεγόμενους καταραμένους στρατιώτες του αντικομμουνιστικού υπόγειου κινήματος λόγω της πολιτικής τους πίστης.[11] Ο Γιαν Τ. Γκρος σημείωσε ότι «μόνο ένα κλάσμα των θανάτων [των Εβραίων] θα μπορούσε να αποδοθεί στον αντισημιτισμό».[11] Η δυσαρέσκεια για τους επιστρέφοντες Εβραίους μεταξύ ορισμένων ντόπιων Πολωνών περιλάμβανε ανησυχίες ότι θα διεκδικούσαν εκ νέου την περιουσία τους.