Αυτοκρατορία των Εφθαλιτών
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Αυτοκρατορία των Εφθαλιτών, γνωστών επίσης ως Λευκών Ούννων, ήταν μια συνομοσπονδία φυλών (οι απόψεις των ιστορικών διίστανται μεταξύ ιρανικής ή τουρκικής προέλευσης, ή τουρκικής καταγωγής της ηγετικής ελίτ με ιρανόφωνους υπηκόους) της Κεντρικής Ασίας στα μέσα της 1ης χιλιετίας μ.Χ. Η αυτοκρατορία στο απόγειο της δύναμής της στο πρώτο μισό του 6ου αιώνα μ.Χ., κάλυπτε περιοχές των σημερινών Αφγανιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, Κιργιστάν, Πακιστάν, Ινδίας και Κίνας. Προπύργιο των Εφθαλιτών ήταν το Τοχαριστάν (αρχαία Βακτρία) στις βόρειες πλαγιές του Ινδοκούς (στο σημερινό βορειοανατολικό Αφγανιστάν). Οι Εφθαλίτες νίκησαν επανειλημμένα την Αυτοκρατορία των Σασσανιδών Περσών, την πιο ισχυρή αυτοκρατορία της περιόδου στην Κεντρική Ασία, κάνοντάς την μάλιστα υποτελή τους για ένα μικρό χρονικό διάστημα.
Αυτοκρατορία των Εφθαλιτών | |||
---|---|---|---|
408 μ.Χ - 670 μ.Χ | |||
Η Αυτοκρατορία των Εφθαλιτών περίπου στα 500 μ.Χ. | |||
Πρωτεύουσα | Κουντούζ | ||
Γλώσσες | Μεσαιωνική Βακτριανή | ||
Θρησκεία | Βουδισμός Ινδουισμός Μανιχαϊσμός[1] Ζωροαστρισμός |
||
Πολίτευμα | Συνομοσπονδία νομαδικών φυλών | ||
Η συνομοσπονδία των Εφθαλιτών περιελάμβανε κοινότητες νομαδικές όσο και μόνιμης εγκατάστασης. Αποτελούσαν ένα από τα τέσσερα κράτη που έμειναν συλλογικώς γνωστά στην ιστορία ως Χούνα (μεταγραφή στα Ελληνικά: Χιονίτες), με προκατόχους τους Κιδαρίτες, και διαδόχους τους Άλχον και Νεζάκ. Όλοι αυτοί οι λαοί συχνά έχουν συσχετιστεί με τους Ούννους που εισέβαλαν στην Ανατολική Ευρώπη την ίδια περίοδο, και έχουν επίσης αναφερθεί οι ίδιοι ως Ούννοι, αλλά δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των ειδικών για μια τέτοια σύνδεση.
Το 479 μ.Χ., οι Εφθαλίτες είχαν κατακτήσει τη Σογδιανή απωθώντας τους Κιδαρίτες δυτικά, και μέχρι το 493 είχαν καταλάβει κάποιες δυτικές περιοχές της σημερινής Κίνας (Τζουνγκαρία και Λεκανοπέδιο Ταρίμ). Με το τέλος του 5ου αιώνα, είχαν ανατρέψει την ινδική Αυτοκρατορία Γκούπτα στα νοτιοανατολικά τους και κατακτήσει τη βόρεια και κεντρική Ινδία.[1]
Στα κινεζικά χρονικά οι Εφθαλίτες αποκαλούνταν Γιε-τα, ενώ παλαιότερες κινεζικές πηγές του 125 μ.Χ. περίπου τους ονομάζουν Χόα και τους περιγράφουν ως μια φυλή που ζει πέρα από το Σινικό Τείχος στην Τζουνγκαρία.[2] Αλλού ονομάζονται ως Λευκοί Ούννοι, γνωστοί στους Έλληνες ως Εφθαλίτες ή Αβδέλες, στους Ινδούς ως Σβέτα Χούνα (Λευκοί Ούννοι),[3] στους Αρμένιους ως Χαϊτάλ, και στους Πέρσες και Άραβες ως Χαϊτάλ ή Χαγιατίλα, ενώ η γραφή του ονόματός τους στη Βακτριανή γλώσσα (γλώσσα γραμμένη με ελληνικό αλφάβητο, όχι με απόλυτα γνωστή φωνολογική ερμηνεία των γραμμάτων) ήταν ηβοδαλο.[1] Είναι πιθανόν ότι μιλούσαν μια ανατολική ιρανική γλώσσα.[4][5][6] Η προέλευση του ονόματός τους Εφθαλίτες ή Εφταλίτες είναι άγνωστη, πιθανόν είτε από τη χοτανέζικη (ανατολικοϊρανική σκυθική διάλεκτος) λέξη "Hitala" που σημαίνει "Δυνατός", ή από την προτεινόμενη λέξη των Μέσων Περσικών "haft āl", που σημαίνει "Οι Επτά".