Βαλιδέ σουλτάνα
From Wikipedia, the free encyclopedia
Βαλιδέ σουλτάνα (τουρκικά: والده سلطان, "Βαλιντέ σουλτάν", κυριολεκτικά «μητέρα σουλτάνου») ήταν τίτλος που διατηρούσε η μητέρα ενός εν ενεργεία σουλτάνου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.[1] Ο τίτλος ορισμένες φορές μεταφράζεται ως «βασιλομήτωρ» και ορθότερα ως «σουλτανομήτωρ», έχοντας ιδιαιτερότητες σε σχέση με την αντίστοιχη θέση στο δυτικό κόσμο.
Βαλιδέ Σουλτάν της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας | |
---|---|
Η προτομή της Αϊσέ Χαφσά Σουλτάν στη Μανίσα, της πρώτης Βαλιντέ σουλτάν | |
Προσφώνηση | Η Αυτής Αυτοκρατορική Μακαριότητα Σουλτανομήτωρ (όνομα) |
Κατοικία | |
Διορισμός από | Σουλεϊμάν Α΄ |
Αρχικός κάτοχος | Αϊσέ Χαφσά Σουλτάν |
Δημιουργία | 30 Σεπτεμβρίου 1520 |
Τελευταίος κάτοχος | Ραχιμέ Πιριστού Σουλτάν |
Κατάργηση | 11 Δεκεμβρίου 1904 |
Ο τίτλος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα για την Αϊσέ Χαφσά Σουλτάν, σύζυγο του Σελίμ Α΄ και μητέρα του Σουλεϊμάν Α΄ του Μεγαλοπρεπούς. Το «βαλιδέ» προέρχεται από τα αραβικά: είναι θηλυκό του βαλίντ (= πατέρας). Πρώτη βαλιδέ σουλτάνα ήταν η Αϊσέ Χαφσά Σουλτάν και τελευταία η Ραχιμέ Πιριστού Σουλτάν.
Η θέση ήταν ίσως η σημαντικότερη θέση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά τον ίδιο το σουλτάνο. Η βαλιδέ σουλτάν, ως μητέρα της «Αυτού Ιεράς Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος Σουλτάνου και Χαλίφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», τιτλοφορούνταν και «μητέρα πάντων των πιστών» (του Ισλάμ) ή και «μεγάλη κοινή μητέρα των πιστών» (στον σουλτάνο). Στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που οι βαλιδέ σουλτάνες δέσποζαν της βασιλείας των γιων τους.
Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, σε μια περίοδο που είναι γνωστή ως «Σουλτανάτο των Γυναικών», μια σειρά από μη ικανούς ή ανήλικους σουλτάνους έθεσε τον ρόλο της βαλιδέ σουλτάν σε εξέχουσα πολιτική θέση. Ήταν οι μόνες γυναίκες της σουλτανικής αυλής που καταλάμβαναν ιδιαίτερες τιμητικές θέσεις σε διάφορες τελετές εκτός των θρησκευτικών.
Το Σουλτανάτο των Γυναικών ξεκίνησε με την Χουρέμ Σουλτάν, σύζυγο του Σουλεϊμάν Α΄ και μητέρα του Σελίμ Β΄, και συνεχίστηκε με την Νουρμπανού Σουλτάν. Η Νουρμπανού ήταν η ενετικής καταγωγής σύζυγος του Σελίμ Β΄, μητέρα του σουλτάνου Μουράτ Γ΄ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ντε φάκτο συμβασιλέας ως βαλιδέ κατά την περίοδο 1574-1583. Η Νουρμπανού ηγήθηκε του κράτους από κοινού με το μεγάλο βεζίρη Σοκολού Μεχμέτ Πασά, αποτελώντας την πρώτη βαλιδέ σουλτάν που συγκυβέρνησε με σουλτάνο κατά τη διάρκεια του Σουλτανάτου των Γυναικών.
Η ισχυρότερη βαλιδέ σουλτάν στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξε η ελληνικής καταγωγής Μαχπεϊκέρ Κιοσέμ Σουλτάν.
Από τη στιγμή που οι γυναίκες του χαρεμιού ήταν σχεδόν πάντα σκλάβες, δεν παντρεύονταν ποτέ επίσημα τους σουλτάνους. Ωστόσο τα παιδιά τους εθεωρούντο πλήρως νόμιμα από τον ισλαμικό νόμο, εφόσον τα αναγνώριζε ο πατέρας.[2]Οι βαλιδέ σουλτάνες ήταν, ιστορικά, κυρίως Χριστιανές και μερικές Εβραίες, που εξισλαμιζόταν μετά την αρπαγή τους.