Ετεροκυκλικές ενώσεις
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ετεροκυκλικές ονομάζονται οι κυκλικές χημικές ενώσεις των οποίων ο δακτύλιος περιέχει άτομα τουλάχιστον δύο διαφορετικών χημικών στοιχείων, σύμφωνα με τον ορισμό της IUPAC[1] Σε αντιδιαστολή, οι κυκλικές χημικές ενώσεις των οποίων ο δακτύλιος περιέχει αποκλειστικά άτομα ενός και μόνο στοιχείου ονομάζονται ομοκυκλικές ή ισοκυκλικές.[2][3].
Παρ' όλο που υπάρχουν και ανόργανες ετεροκυκλικές ενώσεις (δείτε παρακάτω), οι περισσότερες, οι πιο γνωστές και οι πιο χρήσιμες είναι οι οργανικές. Και επειδή, στην οργανική ένωση, όταν σε αυτήν υπάρχουν άτομα και άλλων χημικών στοιχείων, εκτός του άνθρακα και του υδρογόνου στην ένωση, θεωρείται συχνά ότι αντικαθιστούν άτομα άνθρακα ή και υδρογόνου, γι' αυτό τα άτομα αυτά ονομάζονται «ετεροάτομα». Έτσι, τα «ετεροατόμα» έχουν την έννοια των ατόμων που δεν είναι άτομα του άνθρακα ή του υδρογόνου. Είναι, ωστόσο, δυνατό μια ένωση να περιέχει δακτύλιο από ένα είδος ετεροατόμων, οπότε είναι ομοκυκλική. Η IUPAC συνιστά τη χρήση της συστηματικής ονοματολογίας Hantzsch-Widman, για την ονοματοδοσία των ετεροκυκλικών ενώσεων, για μονοκυκλικές ενώσεις που περιέχουν μέχρι και δεκαμελή δακτύλιο. Υπάρχουν, επίσης, μερικές ετεροκυκλικές ενώσεις με εμπειρικές ή ημιεμπιρικές ονομασίες, που διατηρούνται επίσημα. Τέλος, οι υπόλοιπες ονομάζονται σύμφωνα με την ονοματολογία αντικατάστασης, δηλαδή παίρνουν τη συστηματική ονομασία των αντίστοιχων ομοκυκλικών ενώσεων και τα ετεροάτομα τοποθετούνται μπροστά, με τους αριθμούς θέσης τους (αν απαιτείται), ως υποκαταστάτες.
Οι οργανικές ετεροκυκλικές ενώσεις ιδιαίτερα αυτές που περιέχουν άτομα αζώτου, οξυγόνου και θείου, απαντώνται συχνά και σε ενώσεις βιολογικής προέλευσης (είναι δηλαδή βιοχημικές) όπως τα νουκλεϊκά οξέα, πρωτεϊνογόνα αμινοξέα, υδατάνθρακες, αλκαλοειδή και φυσικές χρωστικές. Έχουν μεγάλη σημασία για τις επιστήμες της χημείας, της βιοχημείας, της βιολογίας, της φαρμακολογίας και της τοξικολογίας.
Ο κλάδος της χημείας που ασχoλείται με τις ετεροκυκλικές ενώσεις ονομάζεται ετεροκυκλική χημεία, και ασχολείται με τη σύνθεση, τις ιδιότητες και τις εφαρμογές των ετεροκυκλικών ενώσεων.