Κοζάκοι
From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι Κοζάκοι (ουκρανικά: козаки, ρώσικα: казаки) είναι ομάδα κυρίως ανατολικο σλαβικών λαών, οι οποίοι αρχικά ήταν μέλη δημοκρατικών, ημιστρατιωτικών κοινοτήτων και κατοικούσαν σε αραιοκατοικημένες περιοχές και νησιά στις λεκάνες του κάτω Δνείπερου[1] και του Ντον, στην περιοχή της σημερινής Ουκρανίας και νότιας Ρωσίας. Οι Κοζάκοι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ιστορική εξέλιξη αυτών των εθνών. Κοινό χαρακτηριστικό τους ανά τους αιώνες ήταν το φιλοπόλεμο και ατίθασο πνεύμα τους.
Η προέλευση των πρώτων Κοζάκων είναι αντικείμενο διαμάχης. Η παραδοσιακή ιστοριογραφία χρονολογεί την εμφάνιση των Κοζάκων στον 14ο έως τον 15ο αιώνα. Προς τα τέλη του 15ου αι., οι Κοζάκοι στην Ουκρανία σχημάτισαν τους Ζαποροζιανούς Κοζάκους που εγκαταστάθηκαν γύρω από τα οχυρωμένα νησιά του Δνείπερου. Αρχικά ήταν υποτελείς στην Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, αλλά η αυξανόμενη κοινωνική και θρησκευτική καταπίεση τούς ανάγκασε, στα μέσα του 17ου αιώνα, να εξεγερθούν υπό τον Μπογκντάν Χμελνίτσκι, ανακηρύσοντας το ανεξάρτητο Αταμανάτο των Κοζάκων. Στη συνέχεια, η περιοχή των Κοζάκων τέθηκε υπό ρωσικό έλεγχο για τα επόμενα 300 χρόνια[2].
Οι Κοζάκοι του Ντον, οι οποίοι είχαν οργανωθεί από τον 16ο αιώνα, συμμάχησαν με το Βασίλειο της Ρωσίας. Μαζί ξεκίνησαν συστηματική κατάκτηση και εποικισμό εδαφών, προκειμένου να ασφαλίσουν τα σύνορα στον Βόλγα, σε ολόκληρη τη Σιβηρία, και τους ποταμούς Ουράλη και Τερέκ. Μέχρι τον 18ο αιώνα, οι θύλακες των Κοζάκων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας λειτουργούσαν ως ζώνες προστασίας στα σύνορά της. Ωστόσο, οι επεκτατικές βλέψεις της αυτοκρατορίας βασίστηκαν στην εξασφάλιση της εμπιστοσύνης των Κοζάκων, η οποία ερχόταν σε αντίθεση με τον παραδοσιακά ανεξάρτητο τρόπο ζωής τους. Το γεγονός αυτό οδήγησε, τον 17ο και 18ο αιώνα, σε εξεγέρσεις των Κοζάκων, με μεγαλύτερη αυτή του Εμελιάν Πουγκατσιόφ. Σε ακραίες περιπτώσεις, διαλύονταν ολόκληροι πληθυσμοί Κοζάκων, όπως ήταν η μοίρα των Ζαποροζιανών Κοζάκων το 1775. Μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα, οι Κοζάκοι μετατράπηκαν σε ειδική κοινωνική τάξη. Υπηρετούσαν ως συνοριακοί φύλακες και τακτικά παρείχαν άνδρες σε συγκρούσεις όπως οι διάφοροι Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι.
Κατά τη διάρκεια του Ρωσικού Εμφύλιου Πολέμου, οι περιοχές των Κοζάκων έγιναν κέντρα του αντι-επαναστατικού Λευκού Στρατού, ένα μέρος του οποίου θα αποτελέσει τη Λευκή Μετανάστευση. Ακόμα και οι Κοζάκοι του Ντον και του Κουμπάν σχημάτισαν βραχύβια ανεξάρτητα κράτη στα αντίστοιχα εδάφη τους. Με τη νίκη του Κόκκινου Στρατού, οι Κοζάκοι υπέφεραν από λιμό και εκτεταμένη καταστολή. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι ιδέες και ο τρόπος ζωής των Κοζάκων επανήλθαν στη Ρωσία[εκκρεμεί παραπομπή]. Στον Ρωσικό Στρατό υπάρχουν ειδικές μονάδες Κοζάκων, ενώ οι Κοζάκοι έχουν επίσης παράλληλη πολιτική διοίκηση και αστυνομικά καθήκοντα στις περιοχές τους, έχοντας καταστεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης κοινωνίας. Οργανώσεις Κοζάκων υπάρχουν στο Καζακστάν, την Ουκρανία και άλλες χώρες.