Ρόλος φύλου
From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι ρόλοι των φύλων ή έμφυλοι ρόλοι[1] είναι ευρέως αποδεκτές νόρμες που υπαγορεύουν και καθορίζουν τη συμπεριφορά και τη λειτουργία των φύλων στα πλαίσια της κοινωνίας[2], της εργασίας, της εκπαίδευσης, της θρησκείας, στις διαπροσωπικές ή ερωτικές σχέσεις κ.τ.λ. Αποτελούν ουσιαστικά τις «οδηγίες» για το πώς αρμόζει να συμπεριφέρεται ένας άνδρας και πώς μία γυναίκα.[3]
Τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στο κίνημα του φεμινισμού και τη χειραφέτηση της γυναίκας αλλά και την πίεση που ασκείται από το ομοφυλοφιλικό κίνημα για «ανυπακοή» και μη προσαρμογή στα έμφυλα καλούπια,[4] οι ρόλοι αυτοί αμφισβητούνται ενώ υπάρχει επίσης έντονος διάλογος για το αν οι διαφορές που παρατηρούνται ανάμεσα στα δύο φύλα οφείλονται σε έμφυτα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου ή εάν αποκτήθηκαν λόγω της άκριτης επιβολής τους από την κοινωνία.[5]
Αν και οι περισσότεροι πολιτισμοί θεωρούν ότι το φάσμα της ταυτότητας φύλου αποτελείται από δύο μόνο φύλα, το ανδρικό και το γυναικείο, αρκετοί, ιδίως Ασιατικοί, αναγνωρίζουν είτε το τρίτο φύλο ή αναφέρουν ότι υπάρχουν μέχρι και πέντε φύλα.[6] Επιπλέον, από τις σύγχρονες μελέτες πάνω στον, μέχρι πρότινος, άγνωστο κι ανεξερεύνητο τομέα της ταυτότητας φύλου προκύπτει ότι υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στο βιολογικό και το κοινωνικό φύλο· ως βιολογικό φύλο (sex) ορίζεται το φύλο με το οποίο γεννήθηκε κάποιο άτομο και τα ανατομικά χαρακτηριστικά του (δηλ. πέος για τους άνδρες, αιδοίο για τις γυναίκες). Αντιθέτως, ως κοινωνικό φύλο (gender) ορίζονται τα λοιπά χαρακτηριστικά που το συνοδεύουν όπως αντιλήψεις για το ποια είναι η αναμενόμενη και «σωστή» συμπεριφορά για το καθένα (π.χ. στα αγόρια πρέπει να αρέσει το μπλε χρώμα, να ασχολούνται με όπλα και αθλήματα και στα κορίτσια πρέπει να αρέσει το ροζ χρώμα, να είναι γλυκά και τρυφερά, να παίζουν με κούκλες, να προορίζονται για καλές μητέρες), ενώ στην έννοια αυτή εντάσσεται και ο τρόπος που θα συμπεριφέρεται έτσι και αλλιώς, ανεξαρτήτως από την επιβολή των προαναφερθέντων ρόλων, το άτομο στα πλαίσια της κοινωνίας και με ποιανού από των δύο βιολογικών φύλων τα χαρακτηριστικά θα ταυτιστεί, ή αν δεν ταυτιστεί με κανένα από αυτά ή με κάποια από το ένα και κάποια από το άλλο - στην περίπτωση που κάποιο άτομο δεν ταυτίζεται με το βιολογικό του φύλο, θεωρείται διαφυλικό (transgender).
Η θέση των αντιτιθέμενων στους έμφυλους ρόλους είναι ότι με την επιβολή τους, καταπατάται και παρεμποδίζεται η φυσιολογική εκδήλωση του κοινωνικού φύλου και περιορίζεται αδίκως και εσφαλμένως ένα άτομο από την έκφραση της αληθινής του ταυτότητας φύλου. Επίσης, ότι με αυτούς επιβάλλεται ο διαχωρισμός και η άνιση διάκριση ανάμεσα στα δύο φύλα με την καταπιεστική κατηγοριοποίησή τους. Αυτή δηλαδή η τάση για υπαγόρευση έμφυλων ρόλων καταγγέλλεται από πολλούς σήμερα ως παράλογη αφού το βιολογικό φύλο κάποιου δε χρειάζεται απαραίτητα να ταυτίζεται με «ιδανικό» κοινωνικό του.[7]