Lêt

From Wikipedia, the free encyclopedia

Lêt
Remove ads
 Carpśàn

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn Emiliàn


Thumb
Un lêt matrimoniêl cun na cuèrta a quadertòun.
Thumb
Un lêt divàṅ 'd inìsi '800.
Thumb
Al lêt edla Marìa Antognèta in dal Ptì Trianóṅ a Versàj.
Thumb
Un lêt cum 'l iva da èser in dal Medi Év olandéś, tolt śò dala 'rcostrusiòun ed na cà medievèla ed metê Quatersèint a Walraversijde.

Al lêt (scóltel chè letto in itagliàṅ) 'l è cal mubìli indû i cristiàṅ i s egh śachen in sìma a punsères.[1]

A gh'pōl ès'r al lêt per só còunt, ciamê "mêś lêt" o anc quêl a "na piàsa e mêś", e 'l lêt matrimoniêl per durmìrgh in dū. A gh'è pò anc al lêt a castêl, indû a s egh'la chèva ed durmìreg su più piàn a 'ndèr a 'l élta; a gh'è al divàṅ-lêt indû 'l lêt al s tōś fóra cun soquànti manóvri da 'n divàṅ strulghê apósta; a gh'è al letèin da spiàgia, per ciapèrgh al sōl 'd istê.
P'r i putèin cichìn, al lêt al gh'avrà 'l spondi, perché 'l cinèin al n'vaga minga a caschèr per tèra s'al s vùja in dal sòn; p'r i putèin apèina nê e cìc ed pôc mēś, al só lêt al s'rà na cùna.
I lêt ch'a gh'òm chè dal nostri bandi, i gh'àn un tlêr ed lègn o 'd metàl, ch'al tìn sòdi na réda o dal dòghi, muntê in sim'a quàter o anca più pē, un stramâs incòr in sìma, pò i linsōl, i cusèin e 'l cuèrti p'r ùltem.

Manéri 'd dìr

  • (CARPŚ) Mètres a lèt,[2] (IT) (lett.) Mettersi a letto, (fig.) Ammalarsi.
  • (CARPŚ) A lèt a s parèśa tut,[3] (IT) (lett.) A letto si pareggia tutto, (fig.) A letto si appianano i litigi.
  • (CARPŚ) El lît, i s'giùsten a lêt,[4] (IT) Le liti si aggiustano a letto.
  • (CARPŚ) Un bòun lèt, al s'rà sèimper ùna dal più bèli invensiòun,[5] (IT) Un buon letto sarà sempre una delle più belle invenzioni.
  • (CARPŚ) A lèt, per vultèr galòun, i s lévn in pē, quī 'd Buderiòun, (IT) A letto, per voltare fianco, quelli di Budrione si alzano in piedi.
  • (BLG) Èser vgnó żå dal lèt col pà sinésster,[6] (IT) (lett.) Essere scesi dal letto col piede sinistro, (fig.) Essere di cattivo umore.
  • (RGN) Vat a lët prëst e sta so ad bôn'ôra; e i tu lavùr in va mai in malôra,[7] (IT) Vai a letto presto e alzati di buonora; e i tuoi lavori non vanno mai in malora.


Sgnōr, a vag a lêt

«
Sgnōr, a vag a lêt
cun Dòmino a 'm aspêt,
cun Dòmino magiōr,
cun Cristo salvadōr.
S'a vgnìs ch'a n'm alvàs,
l'anma mèia a Dio a làs.
A la làs a San Michēl,
ch'al 'm la péśa,
ch'al 'm la lèva,
ch'al 'm la mèta a léber sō.
Benedàta st'uraziòun,
chi 'm l'insgnò
e cal dè ch'a l'imparò.[8]»
(MUD)(Orasiòun mudnéśa)
«
Signore, vado a letto
col Signore mi aspetto,
col Signore maggiore,
con Cristo salvatore.
Se succedesse che non mi alzassi,
lascio la mia anima a Dio.
La lascio a San Michele,
che me la pesi,
che me la lavi,
che me la metta a suo piacimento.
Benedetta quest'orazione,
chi me l'insegnò
e quel giorno che l'imparai.»
(IT)

A lèt, a lèt a vói ander

«
A lèt, a lèt a vói ander,
tótt i Sant a vói ciamèr,
tri da có e tri da pé,
tott i Sant e i me fradé.
Madunèina bouna medra,
Sgnor boun peder,
San Zvan boun pareint,
s'an durmamm sicurameint,
sicurameint a durmiramm
e stanot a s'insugnamm.[9]»
(SPIL)("Le orazioni della nonna", Spilambèrt, 2014)
«
A letto, a letto voglio andare
tutti i Santi voglio chiamare,
tre alla testa e tre ai piedi,
tutti i Santi e i miei fratelli.
Madonnina buona madre,
Signore buon padre,
San Giovanni buon parente,
se non dormiamo sicuramente,
sicuramente dormiremo,
e stanotte sognamo.»
(IT)

Tiritéra in sìm'a 'n lêt da fèr

(CARPŚ) «La brèva dunlèina
la fà 'l lêt a la matèina,
quèla acsè acsè
la 'l fà a meśdè,
e la brùta trujàsa
la 'l fà quand là 'gh's argiàsa.»[10]

(SPIL) «La brêva dunlèina
la-fà al lêt ala matèina;
la dána acsè acsè
la-fà al lêt a meźdè;
la bróta vacāza
la-'l fà quānd la-s'aźāca.»[11]

Vōś lighèdi

Noti e referèinsi

  1. [1]
    (CARPŚ) e (IT) In dal disionàri "Dèscòrèr Càrpšan" ed Massimo Loschi, Chèrp, novèmber 2016, a s escrìv: „Un móbil fat cun rédi e màtèras”.
  2. [2]
    (CARPŚ) e (IT) In dal "Dizionario del dialetto carpigiano" ed Grasiàn Malagòli e dl'Anna Marìa Ori, Mòdna 2011, a s escrìv: „Mèttres a lèet”.
  3. [3]
    Ibidem, a s escrìv: „A lèet a s parèṡṡa tutt”.
  4. [4]
    (CARPŚ) e (IT) In dal disionàri "Dèscòrèr Càrpšan" ed Massimo Loschi, novèmber 2016, a s escrìv: „Al lit, al s'giùstèn a lêt”.
  5. [5]
    Ibidem, a s escrìv: „Un bôun lêt, al srà sèmpèr unà dal più bêli invènsíoun”.
  6. [6]
    (BLG) e (IT) Dizionario Bolognese, ed Daniēl Vitêl e Gigèn Livra, Milàṅ, 2012
  7. [7]
    (RGN) e (IT) Vocabolario Romagnolo Italiano 'd Adelmo Masotti, Bulògna, 1996.
  8. [8]
    (IT) e (MUD) Il grande libro delle filastrocche & fòle modenesi, ed Sander Bellei, Frèra, 2006.
  9. [9]
    (SPIL) e (IT) "Le orazioni della nonna", Spilambèrt, 24 ed śùgn dal 2014, paǵ 53.
  10. [10]
    (CARPŚ) e (IT) In "Al Śov", ed Carlo Contini, Chêrp, 1972, paǵ 84 a s escrìv: „La brèva dunlèina la fà al lèt a la matèina / quèla csè csè la 'l'fa a mesdè / e cla brùta trujàsa la l'fa quand là gh's'argiàsa”.
  11. [11]
    (SPIL) e (IT) "Vocabolario del dialetto spilambertese" ed Renato Peri, Mòdna, 2009.
    Thumb
    Al rè Luì IX in sìm'a 'l só lèt in dal mileduśèint.

    Èter progèt

    Colegamèint estèren

    Remove ads
    Loading related searches...

    Wikiwand - on

    Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

    Remove ads
    Remove ads