Salàm

Miranduléś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Al salàm 'l è 'n salùm insacâ, crûd o stagiunâ, fat cun dla carna maśnàda 'd nimàl (o anc 'd atri bèsti cuma 'l signàl) insfilsàda dènt'r a na budèla, misćiànd-la prima cun di cunsèṅ 'd gras e cun dal sâł ch'al sarvìs par cunservàr méj al prudót in dal tèmp.

A 'l inìsi i salàm i pàsan na stmana a sugàr-as, pò i s métan via a 'l frésc par la stagiunadùra (da na quàlc stmana a soquànt méś). Atàc a la pèla dal salàm a s fórma na mufa ch'la n è minga periculóśa par la salùt ma ch'la sarvìs a prutèśar méj al prudót.

I gh pōl'n èsar śuntâ anc di àt'r ingrediènt cuma 'l pēvar, al fnòć, la pàprika, 'l aj e 'l pavrunsèṅ.

Di salàm a gh 'n è par tut i gust, anc a secónda di pòst.

Soquànt ad qvéi più famóś i èṅ:

salàm ungheréś (salàm afumicâ ch'al gh'à di grâṅ 'd gras dimóndi sutìi);
salàm milàṅ (uriginàri dla Lumbardìa, cun di grâṅ 'd gras stramnâ in manéra equilibràda);
salàm ad San Fliś (c'n un parfùm decìś);
salàm gulféta (fat cun dla carna 'd parsùt anvlupàda in na téla 'd cutòṅ);
salàm ch'al pśiga (i èṅ famóś qvéi calabréś);
salàm flèṅ (fat in pruìnsa 'd Parma);
salàm piasintèṅ (fat in pruìnsa 'd Piasénsa ch'al gh'à 'n gust dōls);
salàm fnucióna (fat in Tuscàna).

Manéri 'd dir

(EGL) At sē 'n salàm! → A s diś par dir a qualchidòṅ ch'al n capìs gnint, ch'l è 'n alòc, 'n insiminî;
(EGL) Ligàr qualchidòṅ cuma 'n salàm → Ligàr-al dimóndi bèṅ;
(EGL) Far la figùra dal salàm → Far na bruta figùra, da imbranâ sénsa critèri e sénsa èsar bòṅ ad far gnint.

Culegamènt estéran

La sò paśna su 'l sit dla Treccani

Àtar prugèt

Wikimedia Commons contiene file multimediali su Salàm