Top Qs
Timeline
Chat
Perspective
царь
From Wiktionary, the free dictionary
Remove ads
Old Church Slavonic
Etymology
Shortened from Proto-Slavic *cěsařь, from a Germanic language, from Proto-Germanic *kaisaraz, from Latin Caesar
Noun
цар҄ь • (carʹĭ) m
- emperor
- from Vita Constantini, 1800310-1800400:
- отъ селѣ нѣсмь азь ни цр҃ю слоуга ни иномоу никомоу же на земли, нъ тъкъмо б҃оу вьседрьжителю. не бѣхꙿ и бꙑхь и ѥсмь въ вѣкꙑ аминь.
- Henceforth I am neither a servant of the Emperor nor of anyone else on earth, but only of God Almighty. I was not, and I came to be, and am forever. Amen.
- from Vita Constantini, 1800310-1800400:
- tsar
Declension
Further reading
- “царь”, in GORAZD (overall work in Czech, English, and Russian), http://gorazd.org, 2016—2025
Remove ads
Russian
Etymology
Inherited from Old East Slavic цьсарь (cĭsarĭ), from цѣсарь (cěsarĭ), from Proto-Slavic *cěsařь, from a Germanic language, from Proto-Germanic *kaisaraz, from Latin Caesar.
Pronunciation
Noun
царь • (carʹ) m anim (genitive царя́, nominative plural цари́, genitive plural царе́й, feminine цари́ца, relational adjective царёв or ца́рский, diminutive царёк)
- tsar, Russian emperor
- king (figuratively, or referring to ancient or non-European monarchs)
- царь горы́ ― carʹ gorý ― king of the hill
- царь звере́й ― carʹ zveréj ― king of beasts
- царь и бог ― carʹ i box ― God Almighty
- царь небе́сный ― carʹ nebésnyj ― Heavenly Father
- царь царе́й ― carʹ caréj ― king of kings
- при царе́ Горо́хе ― pri caré Goróxe ― in the year dot; a very long time ago; since the beginning
- Он без царя́ в голове́! ― On bez carjá v golové! ― He’s stupid!
Usage notes
- From 1721 to 1917, Russia was officially an Empire, and its monarchs referred to as импера́тор (imperátor) (officially), госуда́рь (gosudárʹ), or самоде́ржец (samodéržec). For much of that time period, referring to the monarch (in his role as the ruler of Russia) as царь (carʹ) would have been seen as a colloquialism. The Russian monarch's official list of titles over non-Russian territories did include e.g. царь По́льский (carʹ Pólʹskij), which in English was rendered as “King of Poland”.
Declension
Synonyms
- коро́ль (korólʹ)
Derived terms
- междуца́рствие n (mežducárstvije)
- царе́вич m anim (carévič)
- царе́вна f anim (carévna)
- царёк m anim (carjók)
- цари́зм m (carízm)
- цари́ть impf (carítʹ)
- воцаре́ние n (vocarénije)
- воцари́ться pf (vocarítʹsja), воцаря́ться impf (vocarjátʹsja)
- цари́ца f anim (caríca)
- ца́рский (cárskij)
- ца́рски (cárski), по-ца́рски (po-cárski)
- ца́рственный (cárstvennyj)
- ца́рственно (cárstvenno)
- ца́рствие n (cárstvije)
- ца́рство n (cárstvo)
- ца́рствование n (cárstvovanije)
- ца́рствовать impf (cárstvovatʹ)
Compound words:
- царедво́рец m anim (caredvórec)
- царепокло́нство n (carepoklónstvo)
- цареуби́йство n (careubíjstvo)
- цареуби́йца m anim or f anim (careubíjca)
- Царьгра́д m (Carʹgrád)
Compounds:
- без царя́ в голове́ (bez carjá v golové)
- о́лух царя́ небе́сного m anim (ólux carjá nebésnovo)
- Proverbs
- жа́лует царь, да не жа́лует псарь (žálujet carʹ, da ne žálujet psarʹ)
Related terms
- ка́йзер m anim (kájzer)
- ке́сарь m anim (késarʹ)
- це́зарь m anim (cézarʹ)
- це́сарь m anim (césarʹ)
- цесаре́вич m anim (cesarévič), цесаре́вна f anim (cesarévna)
- цеса́рец m anim (cesárec)
Descendants
- → Arabic: تْسَار (tsār)
- → Armenian: ցար (cʻar)
- → Catalan: tsar
- → Chinese: 沙皇 (shāhuáng) (phonetic 沙 (shā) + semantic 皇 (huáng, “emperor”))
- → Vietnamese: sa hoàng
- → Danish: zar
- → Dutch: tsaar
- → English: tsar, czar, tzar, csar
- → Esperanto: caro
- → Estonian: tsaar
- → Faroese: sarur
- → Finnish: tsaari
- → French: tsar, czar, tzar
- → Galician: tsar
- → German: Zar
- → Greek: τσάρος (tsáros)
- → Hungarian: cár
- → Ingrian: tsaari
- → Italian: zar
- → Japanese: ツァーリ (tsāri)
- → Khmer: ត្សារ (tsaa)
- → Korean: 차르 (chareu)
- → Latvian: cars
- → Lithuanian: caras
- → Norwegian: tsar
- → Polish: car
- → Portuguese: czar
- → Romanian: țar
- → Slovak: cár
- Samic:
- → Spanish: zar
- → Swedish: tsar
- → Thai: ซาร์ (saa)
- → Turkish: çar
- → Yiddish: צאַר (tsar)
- → Uzbek: чор (chor)
See also
царь-колокол on the Russian Wikipedia.Wikipedia ru
царь-пушка on the Russian Wikipedia.Wikipedia ru
References
- Vasmer, Max (1964–1973), “царь”, in Oleg Trubachyov, transl., Этимологический словарь русского языка [Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), Moscow: Progress
- Chernykh, P. Ja. (1999), “царь”, in Историко-этимологический словарь русского языка [Historical-Etymological Dictionary of the Russian Language] (in Russian), 3rd edition, volume 2 (панцирь – ящур), Moscow: Russian Lang., →ISBN, page 361
Further reading
- Dal, Vladimir (1880–1882), “царь”, in Толковый Словарь живаго великорускаго языка [Explanatory Dictionary of the Living Great Russian Language] (in Russian), 2nd edition, Publication of the bookseller-typographer Wolf, M. O.
Remove ads
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads