Ebulioskopo

En kemio, la ebulioskopo^[1] estas aparato por precize mezuri la bolpunkton de likvo. Per tio, oni povas kalkuli la molekulmason de solvitaĵo. La mezurado per ebulioskopoj nomiĝas ebulioskopio.

Uzoj

Oni povas uzi la ebulioskopon por kalkuli la molekulmason de solvitaĵo en solvaĵo laŭ la jena leĝo:

${\displaystyle \Delta T=iK_{\mathrm {b} }b={\frac {iRT_{\mathrm {b} }^{2}Mb}{\Delta H_{\mathrm {vap} }}}}$,

en kiu

• ${\displaystyle \Delta T}$ estas la plialtiĝo de la bolpunkto de solvaĵo relative al tiu de la pura solvanto. La enhavo de solvitaĵoj plialtigas la bolpunkton. Ĝia mezurunuo estas kelvino (K).
• ${\displaystyle i}$ estas la faktoro de van ’t Hoff, la nombro de partikloj, en kiu unu molekulo de solvitaĵo disfendiĝas dum solvado. Ĝi estas sendimensia.
• ${\displaystyle b}$ estas a nombro de moloj de la solvitaĵo en kilogramo de solvanto. Ĝia mezurunuo estas molo en kilogramo (mol/kg).
• ${\displaystyle R}$ estas la universala gaskonstanto, kies mezurunuo estas ĵulo en kelvino-molo (J/(K·mol)).
• ${\displaystyle T_{\mathrm {b} }}$ estas la bolpunkto de la pura solvanto. Ĝia mezurunuo estas kelvino (K).
• ${\displaystyle M}$ estas la unumola maso de la solvanto. Ĝia mezurunuo estas kilogramo en molo (kg/mol).
• ${\displaystyle \Delta H_{\mathrm {vap} }}$ estas la unumola entalpio de vaporiĝo. Ĝia mezurunuo estas ĵulo en molo (J/mol).

La esprimo

${\displaystyle K_{\mathrm {b} }={\frac {RT_{\mathrm {b} }^{2}M}{\Delta H_{\mathrm {vap} }}}}$

nomiĝas la ebulioskopa konstanto; ĝia mezurunuo estas kelvino-kilogramo en molo (K·kg/mol).

Tabelo de ebulioskopaj konstantoj

Jen tabelo de ebulioskopaj konstantoj de kelkaj oftaj solvantoj.^{[2]:C17 (Table 7.2)}

Solvanto	Ebulioskopa konstanto (en K⋅kg/mol)
acetata acido	3,08
akvo	0,512
benzeno	2,53
cikloheksano	2,79
etanolo	1,07
etoksietano	2,02
kamforo	5,95
karbona disulfido	2,34
karbona tetraklorido	5,03
kloroformo	3,63

Historio kaj etimologio

La ebulioskopo nomiĝas laŭ la latina ēbullīre “boli” kaj la helena σκοπέειν skopéein “observi”.

La unuan ebulioskopon inventis en 1838 la franco Honoré Brossard-Vidal, por mezuri la proporcion de alkoholo en alkoholaĵo. Ĝi estis pli preciza ol antaŭaj metodoj, kiuj uzis la denson: la bolpunkto malpli dependas de la ĉeesto de sukeroj kaj aliaj solvaĵoj ol la denso.

La franca kemiisto François-Marie Raoult (IFA:[fʁɑ̃swa maʁi ʁaul], 1830–1901) inventis plibonigitan ebulioskopon. Hodiaŭ, oni ofte uzas la ebulioskopon de la pola kemiisto Wojciech Alojzy Świętosławski (1881–1968).

• 
  Ebulioskopo de Honoré Brossard-Vidal
• 
  François-Marie Raoult
• 
  Wojciech Alojzy Świętosławski
• 
  Ebulioskopo de Wojciech Alojzy Świętosławski. Ⓐ kondsilo Ⓑ gutigilo Ⓒ termometro Ⓓ bulbo Ⓔ hejtilo Ⓕ valvo
• 
  Ebulioskopo de Malligand por mezuri la proporcion de alkoholo en vino

Referencoj

1. ebulioskop/o (esperante). Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto 2020.
2. P. W. Atkins, Physical Chemistry, 4a eld.

Eksteraj ligiloj

• Kategorio Ebulioskopo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

• Ebullioscope (angle). National Museum of American History.
• Ébullioscope (france). Musée des confluences.