From Wikipedia, the free encyclopedia
Proza Edda, alternative pliesperantigite "Proza Eddo" aŭ "Proza Edao", islande Snorra-Edda, estas libro verkita de la islandano Snorri Sturluson en la 13-a jarcento, kiel manlibro por poetoj, bazita sur la nord-ĝermana mitologio. Origine ĝi nomatis nur "Edda", sed la aldonoj servu al pli bona diferencigo de la samepoka verkaĵo "poezia Edda" aŭ "pli aĝa Edda". La proza Edda kreiĝis por esti precipe mitologio-priskriba kaj poezio-teoria, sed nun estas ankaŭ grava referenca fonto de norena poezio kaj de nordia mitologio, kaj konsideratas la ĉefa fonto pri la antikva mitologio de la nordiaj popoloj, la skandinavaj kaj la islanda.
Proza Edda | |||||
---|---|---|---|---|---|
literatura verko • Norse cultural artifact | |||||
Aŭtoroj | |||||
Aŭtoro | Snorri Sturluson | ||||
Lingvoj | |||||
Lingvo | malnovnordlanda lingvo | ||||
Eldonado | |||||
Ĝenro | poezio • nord-ĝermana mitologio | ||||
| |||||
Snorri Sturluson (1179-1241), la aŭtoro de la libro, apartenis al potenca familio en Islando en tiu tempo, la t. n. Sturlungar. Malgraŭ komplikaj konfliktoj li sukcesis okupi sin pri verkado de grandiozaj verkoj, el kiuj elstaras la historio de la antikvaj norvegaj reĝoj, nomita Heimskringla, kaj la mitologia-poetika libro Edda. Snorri verkis la manlibron pro la timo, ke kadre de la grandkvanta kristanigo de Islando povus perdiĝi kaj la profundaj konoj pri la nordia mitologio kaj la detalaj konoj pri la teorio de malnovislanda poeziado. La verkaĵo do havas didaktikajn kaj kulturkonservajn celojn.
La verkaĵo konserviĝis en kvar manuskriptoj. Neniu el tiuj kopioj kreiĝis fare de Snorri mem aŭ dum lia vivtempo. Tial ne klaras, ĉu ĉiuj teksteroj vere estas verkaĵoj de li:
Snorri laŭ la tradiciaj informoj donis al sia nordia mitologia kaj poezia manlibro la nomon Edda. Poste tiu nomo ankaŭ uziĝis por la kolekto de kantoj, el kiuj estas la plej multaj antaŭe buŝe transdonitaj poemoj kiujn Snorri uzis kiel materialo kaj ekzemplaro en sia mitologia kaj poezia manlibro. Nur multe poste sentiĝis la beono diferencigi inter ambaŭ verkaĵoj, kaj ekestis la nomoj "poezia Edda" kaj "proza Edda".
La plej malnova manuskripto de 1300 titoliĝas "Tiu ĉi libro nomiĝas Edda". La signifo kaj etimologio de la nomo estas malsamopinie pridiskutata. La samepokanoj eble komprenis ke temus pri sinonimo al la termino poetiko. En la literatura historio diskutiĝis la jenaj kvar pliaj eblecoj:
Oni ne forgesu ke la termino ne fontis el ĝermana tradicio, sed el forte kristanisme influita grupo de kleruloj fakaj pri frua islanda historio.
La verkaĵo Snorra-Edda havas la jenajn precipajn partojn:
En la partoj Gylfaginning kaj Skáldskaparmál Snorri uzis latinajn modelojn de didaktika dialogo kaj de mezepokaj instrulibroj pri poetiko kaj retoriko.
La unuopaj tekstoj de la verkaĵo Snorra-Edda estas en specifa rilato unu al la alia:
Malgraŭ siaj malsame konceptitaj partoj, la verkaĵo en sia tuto estas instrua manlibro por tradiciaj islandaj poetoj.
Krom la manlibro "proza Edda" al Snorri dankendas pliaj tekstoj, kiuj konsideriĝis historiaj pri la kompreno de la malnovislande instruata prahistorio kaj kies historia valoro daŭre diskutatas:
Esperantlingva traduko de Baldur Ragnarsson en 2008 aperis kun la titolo La Edda de Snorri Sturluson en la eldonejo Mondial, Nov-Jorko.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.